Zigzaggen door de Noorderkempen

In het noorden van de provincie Antwerpen steken drie forse bulten uit die aan drie zijden door Nederland omgeven worden. Zalige plekken voor fietsers en wandelaars.

Hotel-restaurant-taverne Pacific in Weelde Station had met wat verbeelding ook in Phuket of op Bali kunnen staan. Ik geniet van een royaal ontbijt tussen Boeddhabeelden met theelichtjes, bonsais en exotische bloemen. Om mijn kamer te bereiken, moet ik door een tuin met een groot zwembad, palmboompjes, zachte muziek en beeldjes tussen felgekleurde bloemen. Gastvrouw Linda Meder is van Chinees-Thaise afkomst en toch is ze een kind van hier. Haar ouders startten de zaak vijfendertig jaar geleden op en graag bedelft ze haar gasten onder wandelpaden en fietsroutes om de mooiste plekjes in de buurt te verkennen.

Deze mix tussen binnen- en buitenland verwondert hier niet. Door de grillen van de geschiedenis worden de drie bulten van de Noorderkempen aan drie zijden door Nederlands grondgebied omgeven. Zonder dat je het echt door hebt, fiets je van het ene land in het andere en dan weer terug. De vele villawijken, die tegenwoordig vrijwel uitsluitend door Nederlandse belastingemigranten bewoond worden, dragen bij tot dat grensvervagende gevoel. Op hun manier zijn ze een attractie, al denken vele lokale bewoners daar anders over.

Ontsnapt aan de haven

Samen met het internationale sfeertje, maken het vele groen en enkele verrassende stadjes de bulten extra interessant. In de meest westelijke (het gebied Kamthout-Essen) overheerst de natuur. Voor een herfstwandeling is een tocht over het heidegebied van Kalmthout een must. Nog zeker tot half oktober kleurt de zomerheide grote delen purper. Het is zonder meer een wonder dat zulk een uitgestrekt gebied is kunnen ontsnappen aan de verkavelingen en aan de tentakels van de Antwerpse haven. Vandaag is het hele gebied (3750 ha) beschermd en maakt het deel uit van het grensoverschrijdende natuurpark De Zoom-Kalmthoutse Heide. Is het van een schoolreisje geleden dat u hier nog hebt gewandeld, dan zult u met plezier de eenzame pracht herontdekken, net als de afwisseling van vennen, zandverstuivingen, sparrenbossen en heidevlakten. Aan het parkeerterrein in Kalmthout-Heide vertrekken 9 bewegwijzerde wandelingen (van 1,5 km tot 7,4 km).

Tuin- en parkliefhebbers kunnen zo’n wandeling combineren met een bezoek aan het Arboretum van Kalmthout – een stukje Belgische trots, want op weinig plekken ter wereld vind je zulk een wonderbaarlijke verzameling bomen, heesters, vaste planten en bodembedekkers. En als u zin hebt in nog méér groen: een paar kilometer verder naar het noorden wachten de veel minder bekende Wildertse Duintjes. Dit vroegere landgoed is nu een knap gemeentelijk domein met bossen en zandverstuivingen.

Wit werelderfgoed

De middelste bult (Hoogstraten-Meerle) wordt doorkruist door de E19. Dit sterk agrarische gebied is zowat het pronkstuk van de hedendaagse land- en tuinbouw geworden. De bedrijven gebruiken de nieuwste technologieën en combineren die vaak met milieuvriendelijke methodes. Wees niet verwonderd als u hier in oktober en november bij de boer aardbeien kunt kopen. De regio rond Hoogstraten is in de voorbije tien jaar uitgegroeid tot de grootste aardbeienproducent van ons land. De tuinbouwers hebben zich daarbij gespecialiseerd in heel vroege én sterk verlate teelten.

Een stop in het gezellige stadje Hoogstraten is een must, al was het alleen voor een bezoek aan zijn begijnhof, één van de dertien in ons land die door de Unesco uitgeroepen zijn tot werelderfgoed én zeker een van de meest homogene. Rond de barokke kerk strekken zich straatjes met vrijwel identieke witgekalkte huisjes en conventen uit. De knap gerestaureerde panden dragen alle de naam van een sint en worden vandaag bewoond door een trendy mix van generaties en beroepen. Het begijnhof bevindt zich langs de drukke hoofdstraat, maar enkele stappen in de kleine straatjes volstaan om terecht te komen in een witte wereld van rust.

Op 500 m van het begijnhof, steeds langs dezelfde hoofdstraat (met de naam Vrijheid!), ligt de hoofdkerk van Hoogstraten tegenover drie eeuwen oude lindebomen. De omvang en de rijke inhoud van de Sint-Catharinakerk verwacht je niet in een klein provinciestadje. De toren is 105 m hoog en de kerk zelf stapelt de kunstwerken, glas-in-loodramen en praalgraven uit de 16de eeuw op alsof het niets was. Toch is Hoogstraten geen uitzondering: ook kleinere dorpen in de Noorderkempen (zoals Weelde) hebben vaak opvallend grote kerken.

Elke Belg zijn stukje Turnhout

In de meest oostelijke bult (Turnhout-Poppel) wacht de natuur in de staatsbossen van Ravels en in Poppel. In dit laatste dorp wordt de grens met Nederland gevormd door een bosgebied waar het riviertje de Aa zich doorheen slingert. Wandelingen vertrekken aan de witte Rovertkapel, één van de vele grenskerkjes in deze streek. Na de scheiding van de Nederlanden in1648 konden Nederlandse katholieken hier veilig de mis volgen.

Voor Turnhout moet u zeker een halve dag uittrekken. De hoofdstad van de Kempen heeft de jongste jaren grootstad- allures aangenomen met een levendige grote markt, royale winkelstraten en een breed aanbod eethuizen. De drie stadswandelingen die de toeristische dienst heeft uitgewerkt (euro 4), voeren u langs verrassende bezienswaardigheden als het jachtslot van de hertogen van Brabant. Het is door water omgeven en ligt vrijwel midden in de stad. Vandaag is hier het gerechtshof ondergebracht en tijdens de week kunt u door de toegangspoort naar het binnenplein lopen.

Ook het begijnhof van Turnhout behoort tot het werelderfgoed van de Unesco. Het strekt zich uit langs een langwerpig plein. Op het einde van de 17de eeuw vormde het met zijn 375 begijnen een ware stad in de stad. Het dagelijkse leven (en werken) van toen wordt opgeroepen in een sfeervol museumpje. Het fenomeen begijn heeft in Turnhout trouwens de 21ste eeuw gehaald, want de laatste kuise vrouw is pas gestorven in 2002.

Op een of andere manier heeft Turnhout een plaats in het leven van iedere Belg. Als kind hebt u zeer waarschijnlijk uw eerste of plechtige communie gedaan met een missaal van Brepols. Misschien hebt u als dienstplichtige uw eerste stappen in het Belgisch leger gezet in de Blaironkazerne. En zonder enige twijfel speelt u met speelkaarten uit Turnhout. De uitgestrekte site van de vroegere drukkerij van Brepols moet binnenkort wel veranderen in een trendy winkelcentrum met lofts.

Speelkaarten worden echter nog steeds in Turnhout gemaakt. Carta Mundi is nu een bloeiend bedrijf met filialen in vier continenten. Het produceert 180 miljoen speelkaarten per jaar, levert aan ieder casino en maakte zelfs het beroemde speelkaartenboek met de gezochte figuren van het Saddam Hoesseinregime. In het Nationaal Museum van de Speelkaart kunt u dit succesverhaal volgen. In één van de ruimten werd de indrukwekkende stoommachine heropgebouwd, waarmee de Turnhoutse speelkaarten in de 19de eeuw de wereld veroverden.

Eén huis, twee adressen

Eén dorp, twee landen, twee burgemeesters, twee kerken, twee brandweerkorpsen, twee scholen, twee postkantoren: een bezoek aan de Antwerpse bulten is niet af als u niet even doorsteekt naar Baarle-Hertog, de Belgische enclave in Nederland. Als u erheen wilt fietsen, kunt u vanuit Turnhout het fietspad Bels Lijntje nemen, dat is aangelegd op een oude spoorwegbedding (afstand in één richting: 14 km).

De situatie van Baarle dateert nog uit de feodale periode, maar het heeft uiteindelijk tot 1995 geduurd eer de grens definitief vastgelegd werd. Vandaag bestaat het dorp uit het Belgische Baarle-Hertog en het Nederlandse Baarle-Nassau, maar in het centrum lopen de twee landen op een grillige manier door elkaar. Ingewikkeld is het zeker: Baarle-Hertog bestaat uit 22 Belgische enclaves in Nederland, maar die Belgische stukken tellen op hun beurt acht Nederlandse mini-enclaves. De grens loopt dwars door huizen, flatgebouwen en straten. Sommige panden hebben een Belgische en een Nederlandse voordeur. Eén huis in de straat Loveren heeft voor het gemak zelfs een Belgisch en een Nederlands huisnummer.

Prettige schizofrenie

Deze bizarre situatie heeft van Baarle een toeristische trekpleister gemaakt. Zeker op vrijdag, want ondanks de euro en de Europese spaarrichtlijn komen op die dag nog vele Belgen couponnetjes knippen in de banken aan de Nederlandse kant van het dorp. Niet te verwonderen dat het kantoor van de Rabobank hier bijna even groot is als in Amsterdam. Belastingtechnisch biedt Baarle trouwens nog steeds bepaalde voordelen. Op dit moment is tanken aan een Belgische pomp goedkoper, en voeding kopen in een Nederlandse supermarkt.

In deze prettige schizofrenie sta je niet meer verwonderd over de vreemde bouwsels in het Kaarsenmuseum. Hier staat u oog in oog met de kathedrale kaarsen die Frits Spies tijdens zijn religieus bevlogen leven maakte. Elke kaars is een gebouw of een tafereel op zichzelf, soms meer dan twee meter hoog en bewoond door vrome personages. Het laatste avondmaal vergde 200 kg bijenwas. Vreemd, heel vreemd...

Heerlijk wandelen, rustig fietsen

Een aanrader is de blauwe wandeling (met een schaap als symbool) op de Kalmthoutse Heide: de tocht van +7,4 km (inkorten is mogelijk) leidt langs zeer afwisselende landschappen.

De vroegere landloperskolonie van Wortel (3 km van Hoogstraten) is nu een wandeloase: dreven, vennen en bossen in een verzonken rust.

Het netwerk van fietsknooppunten is compleet en sluit naadloos aan op het netwerk in Nederland. Voor de middelste en de oostelijke bult hebt u kaart nr. 1 van het Antwerpse netwerk nodig, voor de westelijke bult kaart nr. 2 (elke kaart kost euro 5, inclusief fietsstrips waarop u de knooppunten kunt noteren).

De bewegwijzerde Heideroute (57 km) is de oudste fietsroute van de provincie. Een knappe tocht over de Kalmthoutse heide en door de westelijke bult.

Op de Enclaveroute (46 km) fietst u door België en Nederland ten noorden van Hoogstraten. Een aanrader als u Baarle-Hertog wilt meenemen.

Ook op de Smokkelaarsroute (46 km) in de oostelijke bult zigzagt u met uw tweewieler over de grens. De route volgt vanaf Poppel oude smokkelweggetjes. Vooral knap in het bosrijke gebied tussen Poppel en Nieuwkerk.

Praktisch

Voor alle info (logies, brochures...): Toerisme Turnhout & Antwerpse Kempen, ’t Steentje, Grote Markt 44, 2300 Turnhout, tel. 014 44 33 55 en de website

Voor Baarle-Hertog-Nassau: VVV Baarle, tel. 00 31 13 507 99 21 en de website www.vvvbaarle.com

Wij logeerden in Hotel Pacific in Weelde-Station met een arrangement van Vlaanderen Vakantieland (arrangement 333). Tot de kerstvakantie krijgt u als lezer van Plus Magazine een interessante korting: euro 65 i.p.v. euro70 per persoon voor een fietspakket (1 nacht met ontbijt, welkomstaperitief, 1 viergangenmenu, infopakket) of euro 100 i.p.v. euro110 per persoon voor een wandelpakket (2 nachten met 2 ontbijten en 2 driegangenmenu’s). Voor reservaties: tel. 014 65 53 98 en www.hotel-pacific.be

Arboretum Kalmthout: Heuvel 2, 2920 Kalmthout, dagelijks open 10-17 uur, toegang ? 4 (60+: ? 3,50). Let op: gesloten van 15 november tot 15 maart. Info: tel. 03 666 67 41

Nationaal Speelkaartenmuseum: Druivenstraat 18, 2300 Turnhout, tel. 014 41 56 21, open 14-17 uur (zondag 11-17 uur, gesloten op maandag), toegang ? 2,50 (Plus 3-Pas: ? 1,50). Demonstraties oude druktechnieken op 24/9, 4/10, 18/10 en 22/10, telkens 14-16 uur.

Kaarsenmuseum: Kerkplein 2, 2387 Baarle-Hertog, tussen 1 oktober en Pasen alleen open op zondag 12-16 uur, toegang ? 3 (65+ en 6-12 j: ? 2). Info: tel. 014 69 99 62

Partner Content