Vlinderfeest in uw tuin

Sommige bloemen trekken bepaalde insecten aan, niet alleen bijen en hommels, maar ook prachtige vlinders. Maak ook uw tuin tot een paradijs voor vlinders.

Bijna elke bloem vormt wel stuifmeel en zoete nectar. Veel soorten bloemen trekken door een bijzondere bouw hun eigen klanten aan. Niet alleen vlinders en bijen, maar ook hommels, vliegen, sommige soorten kevers enz. Een feest om naar te kijken en een heel goede reden om extra veel vlinderlokkende planten in uw tuin te zetten. Met als extra voordeel dat het ook vaak planten zijn die heerlijk geuren. Daarmee (en met hun bloemkleuren) lokken ze immers hun bestuivers.

Waardplanten als voedsel voor de rupsen

Alle dieren hebben voedsel nodig om te kunnen overleven. Vlinders fladderen vrolijk van bloem naar bloem om nectar te drinken en zijn vaak tevreden met verschillende soorten bloeiende planten. Rupsen zijn heel wat minder mobiel en dikwijls bijzonder kieskeurig. Vlinders moeten ervoor zorgen dat ze hun eitjes leggen op de plant die de rups graag eet. Wanneer de rupsen dan uitkomen, vinden ze een overvloed van hun favoriete hapje.

De planten waarop vlinders hun eieren leggen worden waardplanten genoemd. De meeste vlindersoorten beperken zich tot een aantal waardplanten.

Enkele voorbeelden van vlinders en hun waardplant:

• groot en klein koolwitje: koolsoorten en andere kruisbloemigen, zoals damastbloem en koolzaad, oost-indische kers
• klein geaderd witje: kruisbloemigen, zoals look-zonder-look en pinksterbloem
• oranjetipje: look-zonder-look, pinksterbloem en judaspenning
• citroenvlinder: vuilboom, wegedoorn
• kleine vuurvlinder: schapenzuring, veldzuring
• boomblauwtje: vuilboom, klimop, struikhei, hulst, wegedoorn, vlinderstruik en kattenstaart
• icarusblauwtje: diverse klaversoorten zoals hopklaver, rolklaver en gewone rupsklaver
• distelvlinder: diverse distelsoorten, kleine klit, kaasjeskruid en brandnetels
• atalanta: grote en kleine brandnetel
• dagpauwoog: grote brandnetel
• kleine vos: grote brandnetel
• gehakkelde aurelia: grote brandnetel, hop, iep, aalbes
• landkaartje: grote brandnetel

Heel wat waardplanten komen van nature voor in graslanden. Vorm bijvoorbeeld een stukje van uw gazon om tot een bloemenweide. De meeste soorten kunt u echter ook gewoon in een bloemenborder toepassen of in potten op uw terras of balkon zetten.

Brandnetel

Brandnetels zijn meestal niet zo’n geliefde planten in een siertuin. Omdat verschillende vlinders brandnetels als waardplant gebruiken, kunt u misschien toch ergens in een hoekje van uw tuin een bosje brandnetels laten staan. U bewijst er alleszins de kleine vos, de dagpauwoog, de atalanta, het landkaartje en de gehakkelde aurelia een dienst mee. Het landkaartje en dagpauwoog zullen vnl. brandnetels kiezen die op een vochtige plek in de halfschaduw groeien tegen een bomen- of struikenrand. Kleine vos verkiest brandnetels in de zon.

Nectarplanten als voedsel voor vlinders

Vlinders zijn verzot op nectar. Die nectar vinden ze in bloemen. Planten hebben er alle voordeel bij veel insecten aan te trekken omdat die instaan voor hun bestuiving. Om zoveel mogelijk vlinders aan te trekken halen bloemen een hele trukendoos boven: met kleuren, vormen en hoogtes trachten ze vlinders naar hun bloemen te lokken.

In de natuur zijn heel wat planten uitgesproken vlinder- en bijenplanten. Een deel ervan kan zonder meer in tuinen worden toegepast. Om er een aantal te noemen:

Heesters en klimheesters: hazelaar, klimop, liguster, ribes, botanische rozen, sleedoorn, sneeuwbes, kamperfoelie, zuurbes, heidesoorten.

Bloeiende kruiden, vooral sterk geurende kruiden, zoals tijm, lavendel, munt, hysop, salie, rozemarijn en marjolein worden veel door vlinders bezocht.

Vaste planten: dotterbloem, ereprijs, gele dovenetel, kaasjeskruid, kattenkruid, klokjesbloemen, longkruid, ooievaarsbek, vetkruid, wilgenroosje.
Dit zijn echte inheemse planten, maar hun gekweekte soortgenoten zijn vaak net zo vlinder- en bijvriendelijk.

Aan de top van het lijstje vlindervriendelijke siertuinplanten staat natuurlijk de echte vlinderstruik (Buddleja davidii) met z’n grote trossen bloemen in augustus aan de einden van de twijgen. Prachtplanten zijn het. Snoei ze ieder voorjaar kort en ze houden maat. Ze vormen dan zelfs meer bloeitakken.

De roze zonnehoeden (Echinacea purpurea) met hun bolle, oranjebruine hart zijn van juli tot september ook zulke vlindertrekkers. Tijdens zonnig weer is het aantal vliegbewegingen bij de struiken stukken groter dan op Schiphol in het hoogseizoen.

Bij de kogeldistels (Echinops) is het dan zo mogelijk zelfs nog drukker, maar dan vooral met hommels.

In augustus-september fungeert de hemelsleutel (Sedum spectabile) met zijn dikke lilaroze, witte of zelfs donkerrode (‘Septemberglut’) bloemschermen als grand café voor massa’s vlinders, die bijna dronken worden van de zoete nectar uit de bloemen.

Asters, vooral de lage kussenasters (Aster Dumosus Groep) zijn planten die tijdens de bloei (augustus-oktober) overdekt kunnen zijn met bloemen én met vlinders.

Ook op de bergamotplant (Monarda) – u weet wel, de plant die de smaak aan Earl Grey-thee geeft – zijn vlinders en bijen gek op als de planten bloeien (juli-augustus).

Voor wie in de tuin graag wat exotische kleur uit hybride bloemen heeft, vormen zinia’s een ideale nectarbron voor vlinders. Zinia is een forse plant 50-75 cm hoog die overvloedig bloeit met grote bloemen (5-10 cm) in een variatie aan kleuren van eind juli tot aan de eerste vorst. Veel van de grotere vlinders blijven in de nazomer en het najaar dagen drinken van deze planten: atalanta, dagpauwoog, distelvlinder, koninginnepage, koolwitjes, kolibrievlinder, gamma-uil, zandoogjes, luzernevlinder, ... ze zijn er allemaal zot van.

Nog meer planten die uitblinken in het aantrekken van dagvlinders

Op droge grond:
Beemdkroon (Knautia arvensis)
Vetkruidsoorten zoals hemelsleutel, tripmadam of muurpeper
Dropplant of Anijsplant (Agastache foeniculum)
Kattenkruis (Nepeta cataria)

Op vochtige grond:
Koninginnesleutel (Eupatorium Maculatum)
Grote kattestaart (Lythrum salicaria)
Herfstaster (Aster laterifolius of Aster novi-belgii)
Blauwe knoop (Succisa pratensis)
Zilverkaars (Cimicifuga simplex)

Het is u misschien al gaan dagen, niet alle vlinders lusten alle soorten nectar even graag. Om verschillende vlindersoorten naar uw tuin te lokken, kunr u best voor verschillende soorten nectarrijke planten kiezen. Zet planten van eenzelfde soort in kleine groepjes bij elkaar. Zo zijn ze gemakkelijker te herkennen voor vlinders.

Bereikbare nectar

Vlinders hebben een lange roltong. Hiermee kunnen ze tot heel diep in bloemen nectar gaan snoepen van bijvoorbeeld lavendel en salie. Planten met gevulde bloemen vormen echter een probleem. Gevulde bloemen zijn meestal het gevolg van kunstmatige selectie van planten. Hierbij wordt geselecteerd op bloemen waarvan de meeldraden omgevormd zijn tot kroonblaadjes. Door al die kroonblaadjes kunnen de vlinders niet meer tot bij de nectarbronnen. Doordat de overblijvende meeldraden verstopt zitten tussen de vele kroonblaadjes zijn die bloemen ook voor vlinders minder interessant.

Zorg er ook voor dat er nectar in uw tuin te vinden is van in het vroege voorjaar tot in de late herfst. Tijdens de zomermaanden vinden vlinders genoeg voedsel, maar de vroege vlinders zoals kleine vossen en de late vlinders zoals atalanta’s en dagpauwogen hebben soms moeite om voldoende te eten te vinden.

In het voorjaar zijn wilg, sleedoorn, peperboompje en hazelaar belangrijke nectarleveranciers, evenals kruidachtige planten zoals groot hoefblad, longkruid, hondsdraf en krokussen.

In het najaar zijn hemelsleutel, koninginnekruid, laatbloeiende vlinderstruiken en klimop belangrijk.

Rottend fruit... lekker!

Appels, peren en pruimen die van de fruitbomen gevallen zijn, kunt u gewoon op de grond laten rotten. Ze zijn een geliefkoosd toetje voor vlinders zoals de atalanta. Die is verzot op het zoete sap uit rijpe vruchten. Wie zo’n vlinder eenmaal het sap uit een overrijpe druif heeft zien drinken, vergeet dat nooit meer. Sommige vlinders drinken zelfs helemaal geen nectar, en leven enkel van sap van bomen en rottend fruit!
De bloemen van braam, framboos en aardbei zijn een favoriete nectarbron voor het oranje zandoogje, de gehakkelde aurelia en diverse blauwtjes. Blauwtjes voeden zich ook met nectar van peulvruchten, zoals de erwt en de tuinboon. Op doorgeschoten radijzen komen ook heel veel vlinders af.