Vintage: Formica, skai en vinyl zijn weer hip

Misschien ligt je zolder wel vol schatten? Vinylplaten, bloemetjesjurken, formicameubeltjes, spullen in oranje plastic... Allemaal iconische voorwerpen uit The Glorious Thirty (1945-1975) die vandaag terug immens populair zijn.

Modetrends zijn soms niet te vatten: in de jaren ’80 en ’90 vond men alles uit de naoorlogse bloeiperiode vreselijk oubollig. De tijd van de jassen met schoudervullingen, de cd’s, de videorecorders en de Philippe Starck-stoelen was aangebroken. Spullen die niemand nog wilde, werden naar de zolder verbannen of weggegooid: vinylplaten, broeken met olifantenpijpen, bloemetjesjurken, formicameubeltjes,... Maar kijk, sinds een paar jaar duiken al deze iconische objecten uit de periode 1950-1970 weer op als vintage. Vooral 25- tot 40-jarigen – maar zij niet alleen – blijken fan te zijn.

Laaiend enthousiast

In grote steden gaan mensen massaal overstag voor deze trend en vind je almaar meer vintage stores, winkels gespecialiseerd in die periode. Zoals Au Gray du Temps, op een steenworp van het hippe Flageyplein in de Brusselse gemeente Elsene. Een vrolijke mengelmoes van skai, formica, staal en multiplex. En overal keukengerei in veelkleurig plastic, vaatwerk in pasteltinten en mokken met het logo van een benzine- of bouillonblokjesmerk.

“Aanvankelijk was ik geen fan van deze spullen”, vertelt zaakvoerster Danièle Lacroix. “Maar door de rommelmarkten af te schuimen, begon ik – in tegenstelling tot de meeste vrienden van mijn leeftijd – de charme ervan in te zien. Ik werd er nostalgisch van. Ze flitsten me terug naar de vakanties die ik als kind bij mijn grootouders doorbracht. Ik heb me laten inpalmen, kreeg er plezier in, en na een tijdje had ik zoveel vintagespullen dat ik een webshop en uiteindelijk een winkel heb geopend. Ik stelde vast dat er vraag was naar deze voorwerpen, vooral dan bij jongeren en expats, die er helemaal weg van zijn.”

Uiteraard komen er ook verzamelaars op af, maar veelal gaat het toch om doodgewone mensen, die in een opwelling voor een paar munten een manueel aangedreven eiwitklopper uit de sixties kopen – geloof het of niet, die zijn erg gegeerd! – of hun spaarpot leegmaken voor meubels waarvan de prijs soms elke verbeelding tart. In sommige speciaalzaken en gespecialiseerde webshops verandert een (erg) basic keukenkastje in formica uit de jaren ’50 van eigenaar voor ruim 200 euro, een scoubidou-tuinstoel uit dezelfde periode gaat bijna 250 euro. En dan hebben we het nog niet eens over items uit Scandinavië of met een designerlabel! Wanneer die in uitstekende staat zijn of zorgvuldig werden gerestaureerd, loopt de prijs pijlsnel op, soms tot boven de 1.000 euro. “Want ook al zijn deze spullen gegeerd en passen ze perfect bij de omvang van onze huidige woningen, kwaliteitsmeubels kan je ze bezwaarlijk noemen”, klinkt het bij Danièle Lacroix. “We hebben hier te maken met de eerste massaproductiemeubels, met goedkoop standaardmeubilair dus. Neem nu dit Meurop-meubel uit de jaren 50-60 – Meurop was zowat de Belgische Ikea avant la lettre en verkocht via huis-aan-huisbladen. Het mag dan al ontworpen zijn door designer Pierre Guariche, de wanden zijn gemaakt van multiplex en de binnenkant is van plastic!”

Ambachtelijk naaiwerk

De vintagehype beperkt zich niet tot vaatwerk of meubilair. Ook authentieke retrokleding is erg gewild. Gabriele Wolf, die 20 jaar geleden vlakbij het Brusselse beursgebouw de boetiek Gabriele Vintage opende, bevestigt de trend. Achter de toonbank met psychedelische contouren verbroederen fraaie dameshoedjes met avondkledij uit de fifties, bloemetjesjurken uit de sixties, hogetaillebroeken uit de seventies en zelfs enkele naoorlogse overalls. In de beginperiode vonden vooral professionals de weg naar deze winkel. Theater- en filmcostumiers of artiesten die zich graag excentriek kleedden. “Maar de laatste jaren komen almaar meer particulieren langs die niet meer willen opgaan in de menigte en een hekel hebben aan massaproductie van slechte kwaliteit”, aldus de eigenares, die duidelijk ook over haar eigen outfit heeft nagedacht. “In het begin kreeg ik vooral vrouwelijke klanten over de vloer, nu ook mannen. Wat al eens voor problemen zorgt, want het mannenlijf is sindsdien veranderd.”

“Vintage betekent niet dat je je van kop tot teen moet kleden zoals vroeger, wel dat je spullen van toen combineert met eigentijdse dingen”, legt Gabriele Wolf uit. “Retrokleding kies je niet enkel voor het verhaal dat eraan vasthangt, maar ook voor hoe ze gemaakt is.” Vaak is deze kleding sterk gepersonaliseerd, gemaakt uit fraaie stof en onberispelijk van snit: wie in de jaren ’50 een mooie jurk wou, zocht niet zelden een model in een modetijdschrift en stapte daarmee naar een naaister, die subliem ambachtelijk werk leverde. “Vandaag is het ondenkbaar om op die manier nieuwe kleding te kopen. Het is gewoonweg onbetaalbaar! Vintagekleding daarentegen is uniek en al bij al erg betaalbaar (n.v.d.r.: reken op 50 euro voor een casual jurk). En vaak is ze een pak solider dan wat je nu in winkelketens vindt.” Gabriele geeft nog mee dat er ook heel veel verschillende stijlen voorhanden zijn. Je kunt hier als klant dus heerlijk rondneuzen, kleuren en modellen uitproberen waaraan je nooit zou hebben gedacht en die niets gemeen hebben met de eenheidsworst die vandaag wordt geproduceerd.

Geromantiseerd verleden

Net zoals veel modetrends is ook de vintagerage ontstaan vanuit de drang om zich te onderscheiden van de massa en terug aansluiting te vinden met het authentieke. Niets nieuws onder de zon, dus. Vintage sluit bovendien perfect aan op de actuele trend om spullen te hergebruiken, omdat dat nu eenmaal beter is voor het milieu dan nieuwe producten te kopen. Maar zijn deze factoren een afdoende verklaring voor het succes van retrospullen? Marketeers hebben alvast gouden zaakjes geroken en dus wordt de markt momenteel overspoeld door namaakvintage waar niets authentiek, origineels of duurzaams meer aan is. Vanwaar dan die niet-aflatende geestdrift voor alles wat herinneringen oproept aan 50 of 60 jaar geleden?

Johan Tirtiaux, socioloog aan de universiteit van Namen, verrichtte in samenwerking met de RTBF een grootschalig onderzoek naar de generatie 18- tot 34-jarigen. Hij kwam tot een conclusie die misschien wel een antwoord geeft op onze vraag: “Jongeren zijn pessimistisch over de toekomst. Men noemt dit cultuurpessimisme, het gevoel dat alles generatie na generatie bergaf gaat. Sommigen zien in die vaststelling een verklaring voor de vintagehype.” Verschillende sociologen zijn inderdaad van mening dat de jonge generaties zo gefascineerd zijn door dit verleden – dat ze niet eens hebben gekend! – omdat ze het als geruststellend ervaren: het is voor hen een gouden periode waaraan ze zich kunnen vastklampen.

Heel wat actoren uit de sector delen die visie. “Dit klopt. Het optimisme van The Glorious Thirty biedt hen de kans om enigszins te ontsnappen aan de alles overheersende somberheid”, beaamt Danièle Lacroix. “Het was een periode waarin iedereen werk had. Men dacht dat de vooruitgang eindeloos door zou gaan. Mijn vader werkte in de petrochemie in Antwerpen en voor hem was het duidelijk dat alles altijd beter zou gaan!” Een gevoel dat ook van de (namaak)producten uit die periode uitgaat en dat je niet vindt bij hedendaagse dingen. “Door de economische crisis van 2008 zochten grote merken hun toevlucht tot vaste waarden. Zwart was alomtegenwoordig in de etalages”, benadrukt Murielle Lenglez. Zij verkoopt nieuwe én tweedehands vintagespullen in haar winkel Un pt’it coin de parapluie in Namen. “Retromode – die tijdloos, elegant en kleurrijk is – staat daar in schril contrast mee!”

Toch blijft vintage een hang naar een geromantiseerd verleden, dat maar weinig met de realiteit te maken heeft. Wie deze periode heeft meegemaakt, weet heel goed dat lang niet alles rozengeur en maneschijn was! “Vijftigplussers lopen niet altijd hoog op met die tijd”, erkent Lenglez. “De jaren ’50, tot daar aan toe, maar het enthousiasme voor de jaren ’60 en ’70 begrijpen ze niet, omdat ze ze zelf hebben meegemaakt. Er waren zo veel kleuren, zo veel bloemen, dat ze er een overdosis aan overgehouden hebben. Sommigen vertellen ook over de sociale druk van toen, over het feit dat ze zich verplicht voelden om dit of dat kledingstuk te dragen. Ze zijn erdoor getekend en vragen zich dus af hoe zoiets vandaag nog kan aanslaan.”