Thuis: gezellig, veilig en comfortabel

We willen allemaal graag zo lang mogelijk zelfstandig, veilig en comfortabel wonen. Welke aanpassingen aan onze woning kunnen ons daarbij helpen?

Om een aangenaam onderkomen te bieden, moet een woning in de eerste plaats comfortabel en veilig zijn. Wat dat precies betekent, evolueert echter met de tijd en ja, met de leeftijd. We willen immers graag allemaal zo oud mogelijk worden en dan wordt het wel eens lastiger om telkens trappen te moeten doen als je naar het toilet moet of om die vervelende draaikranen open te krijgen die, als je ze niet goed sluit, onophoudelijk blijven lekken. Daarom is het belangrijk tijdig na te gaan of uw woning aangepast is voor de toekomst.

Door nu al de nodige aanpassingen aan te brengen, kunt u later langer comfortabel en veilig in uw eigen woning blijven wonen. Dat hoeven niet noodzakelijk ingrijpende verbouwingen te zijn. Ook kleine aanpassingen kunnen vaak het comfort en de veiligheid aanzienlijk verbeteren.

Meegroeiwonen

Nu de mensen voortdurend ouder worden, wordt meer en meer aandacht besteed aan wat men omschrijft met de term ‘meegroeiwonen’. Dit betekent dat er op zo’n manier wordt gebouwd dat de woning telkens met een minimum aan kosten en inspanningen aangepast kan worden aan de veranderende leefomstandigheden en (woon-)wensen en daarbij steeds een maximum aan comfort en veiligheid biedt. Door op mogelijke veranderingen te anticiperen, vermijdt men dat een woning op een gegeven moment niet meer geschikt is of dure aanpassingen vereist.

Gedurende meer dan 10 jaar was het Platform Wonen van Ouderen (PWO) een belangrijke pleitbezorger op het terrein van wonen voor ouderen. Het gaf onder meer de Ontwerpgids Levenslang Wonen uit, jarenlang dé referentie met concrete aanbevelingen en criteria waaraan een woning moest voldoen om het zelfstandig wonen tot op hoge leeftijd te ondersteunen. In 2007 werd het PWO wegens gebrek aan subsidies opgeheven. De werking ervan werd overgenomen door Enter vzw, het Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid. De Ontwerpgids werd volledig geactualiseerd en heet nu de Ontwerpgids Meegroeiwonen. Deze gids kunt u downloaden op www.entervzw.be.

Uw eigen meegroeiprofiel testen en ideeën opdoen bij een aantal praktijkvoorbeelden kunt u op www.meegroeiwonen.info.

Specifiek om het zelfstandig, comfortabel en veilig wonen van ouderen te ondersteunen ontwikkelde de vzw Enter de website www.dezilverensleutel.be met tal van concrete tips en richtlijnen.

Woningaanpassingen

Enkele tips om met minimale inspanningen een bestaande woning toch een maximum aan comfort en veiligheid te geven, een leven lang.

Toegang tot de woning

? Het toegangspad tot de woning is vlak, verhard en uitgevoerd in materiaal dat uitglijden voorkomt. Er wordt voor gezorgd dat het minimaal onderhoud vergt: geen materiaal waar gemakkelijk mos op komt, geen groen dat te snel groeit en de doorgang belemmert.
? Het pad is goed verlicht. Een schemerschakelaar zorgt ervoor dat het automatisch verlicht wordt als het donker wordt. Een automatische verlichting met bewegingssensor geeft licht als er beweging in de buurt is.
? De toegangsdeur heeft een drempel van maximaal 2 cm. Om wateroverlast te voorkomen kan een luifel worden voorzien.
? Is er toch een hogere drempel of een trap die niet kan worden wegwerken, dan kunt u (minstens aan 1 zijde) een leuning of borstwering aan de trap of drempel voorzien.
? De ideale hoogte voor de opening van de brievenbus ligt rond 90 à 100 cm.
? Een sleutelgat boven de klink is handiger. Het sleutelgat is zo zichtbaar – geen handgreep in de weg – en de gebruiker moet zich niet bukken om het sleutelgat te vinden.
? De voordeur is voorzien van een meerpuntsluiting. Zo kan met één sleutel de deur ook boven en onder worden vergrendeld.
? De cilinder is langs twee zijden bedienbaar zodat het mogelijk is om de deur van buitenaf te openen, ook als de sleutel aan de binnenzijde in het slot zit.
? De voordeur heeft geen draaiknop maar een vaste handgreep of een teruggebogen deurklink.
? Indien het openen van de deur problemen geeft (bijv. bij gebruik van rolstoel of rollator) kan een automatische deuropener voorzien worden. Na een druk op de knop gaat de deur automatisch open en na een vooraf ingestelde tijd ook weer dicht. De bediening kan op verschillende manieren zoals met een afstandsbediening, het ingeven van een code...

De inkom

? De deurmat achter de voordeur wordt geïntegreerd in de vloerafwerking.
? De bewoner beschikt overeen videofoon of een spionnetje in de deur op aangepaste hoogte zodat hij/zij kan zien wie er voor de deur staat.
? Een parlofoon met automatisch deurontgrendeling laat toe om de deur van op afstand te openen. (zie ook artikel over domotica)

De woning algemeen

? Er zijn geen drempels tussen de verschillende vertrekken. Indien bestaande drempels niet kunnen verwijderd worden, worden ze duidelijk zichtbaar gemaakt.
? De lichtschakelaars bevinden zich op een hoogte tussen 80 en 120 cm. In elke kamer is minstens één lichtschakelaar aanwezig. Deze schakelaars zijn liefst grote, vlakke schakelaars. De stopcontacten worden op dezelfde hoogte bij de lichtschakelaars geplaatst of minstens op een hoogte van 50-60 cm.
? In de woning zijn rookmelders aanwezig.
? Heetwaterleidingen zijn geïsoleerd of weggewerkt.
? De woning heeft geen losliggende kabels.
? Alle tapijten en tapijtjes zijn voorzien van een degelijke antisliplaag.
? Binnendeuren moeten een breedte van 90 cm hebben. Is er onvoldoende ruimte om de deuren voldoende ver te laten opendraaien, dan kunnen schuifdeuren een oplossing bieden. In dat geval worden ze vervaardigd uit licht materiaal zodat ze zo gemakkelijk mogelijk open en dicht gaan.
? In hal en slaapkamer is noodverlichting aanwezig zodat deze bij een stroompanne toch minimaal verlicht zijn.
? De radiators zijn voorzien van thermostatische kranen.

De trappen

? De trap is goed en gelijkmatig verlicht.
? Indien de trap bedekt is met een traploper is deze stevig vastgemaakt zodat er geen omkrullende randen of loszittende delen zijn.
? Een beide zijden van de trap is een stevige, goed vastzittende, ononderbroken leuning voorzien.
? De treden zijn voorzien van antislip.
? Werken met twee kleuren voor de treden, kan het onderscheid tussen de treden duidelijker maken.
Als u problemen hebt om de trap op en af te lopen, kunt u kiezen voor een traplift (zie artikel trapliften).

Berging – wasplaats

? De wasmachine en de droogkast worden op werkhoogte geplaatst of minstens op een sokkel van 40 cm. Onder de wasmachine kan de wasmand worden weggezet.
? De berging heeft voldoende stevige rekken zodat alles netjes kan opgeborgen worden.
Keuken
? De keuken heeft een slipvrije en onderhoudsvriendelijke vloerbedekking.
? Plaats ééngreepsmengkranen met een debiet- en warmtebegrenzer. Een uitrekbare handdouche heeft het voordeel dat potten en pannen op het aanrecht gevuld kunnen worden.
? Plaats de oven op werkhoogte.
? Voorzie voldoende licht boven het aanrecht en het kookvuur.
? Een keramische kookplaat is onderhoudsvriendelijk en laat toe potten te verschuiven en niet noodzakelijk altijd op te tillen.
? Voorzie een voldoende groot werkvlak.
? Plaats veelgebruikte spullen binnen handbereik.

De woonkamer

? Richt de woonkamer zo in dat er voldoende bewegingsruimte blijft. Een vrije bewegingsruimte van 90 cm is het minimum. Verwijder indien nodig enkele kleine meubelen.
? Losliggende tapijten worden vermeden.
? De vloerbedekking moet voldoende stroef zijn.
? Voldoende verlichting in erg belangrijk.
? Losliggende kabels worden weggewerkt met een kabelgoot.
? Er is een telefoon aanwezig in de woonkamer.

De slaapkamer

? De slaapkamer heeft een telefoonaansluiting en een kabeltelevisie-aansluiting.
? Minstens één lichtschakelaar is gemakkelijk vanuit bed bedienbaar.
? In de slaapkamer is noodverlichting aanwezig die aangaat bij een eventuele stroompanne.
? Bedverhogers verhogen het bed tot een hoogte waarop het gemakkelijker wordt om in en uit bed te stappen.

De badkamer

? De badkamer heeft een slipvrije en onderhoudsvriendelijke vloerbedekking.
? Plaats ééngreepsmengkranen met een debiet- en warmtebegrenzer.
? Op de bodem van de douche en het bad is antislip voorzien.
? Naast de douche en/of het bad is een vaste handgreep voorzien.
? Een douche verdient omwille van veiligheid en toegankelijkheid de voorkeur boven een bad. Zie artikel ‘De inloopdouche vervangt het bad.
? In de douche is een douchezitje aanwezig.
? Een gebruiksvriendelijke douche is een drempelloze, ruime inloopdouche.
? Voor de wastafel wordt een vlak model gekozen zonder onderbouw en met de afvoer zo ver mogelijk naar achter zodat men zich zittend kan wassen. Een stevige stoel in de badkamer is altijd zinvol, bijvoorbeeld om sokken aan te trekken zonder uw evenwicht te verliezen.
? De badkamer moet goed verlucht zijn.
? Naast het toilet zijn beugels aanwezig.
? Het toilet kan eventueel voorzien worden van een verhoogde toiletpot met een zithoogte tussen 46 en 50 cm.

Nuttige informatie

Over meegroeiwoningen:
– www.meegroeiwonen.info
– www.wooneenlevenlang.be

Over woningaanpassingen:
Expertisepunt De Zilveren Sleutel, www.dezilverensleutel.be, tel. 011 26 50 30

Toegankelijkheidsbureau: expertisecentrum voor de aanpassing van een woning in functie van een handicap.
Belgiëplein 1
3510 Hasselt
Tel. 011 87 41 38
info@toegankelijkheidsbureau.be
www.toegankelijkheidsbureau.be

Landelijke thuiszorg dienst woningaanpassing
Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal
Tel. 016 24 49 36
www.landelijkethuiszorg.be

Seniorama
Vanden Tymplestraat 35
3000 Leuven
Tel. 016 23 81 89
www.seniorama.be

Kenniscentrum Woonzorg Brussel VZW
Sint-Gisleinsstraat 44
1000 Brussel
Tel. 032 (0)2 513 53 48
kenniscentrum@woonzorgbrussel.be
www.woonzorgbrussel.be

Voor informatie in verband met eenvoudige woningaanpassingen en hulpmiddelen kunt u zich richten tot de regionale dienstencentra. Een overzicht van alle regionale dienstencentra in Vlaanderen vindt u op: www.zorg-en-gezondheid.be/adressen_regionale_dienstencentra.aspx