Over ijsblokjes en andere whiskyweetjes

Altijd gedacht dat het heiligschennis is zo’n dure single malt whisky te drinken met ijsblokjes? Volgens Ian Millar, de ambassadeur van Glenfiddich en The Balvenie, moeten we onze mening herzien.

Mij is door “kenners” altijd gezegd dat je de smaak van single malt whisky om zeep helpt door ze te drinken met ijsblokjes. Dat tumblers absoluut foute glazen zijn. Dat je het glas bij de steel moet vasthouden. En dat je best water in een apart glas bij de whisky serveert, maar niet in de whisky.
Ooit ben ik zelfs Spaans gaan leren omdat ik aan een barman in een hotel in Merida niet uitgelegd kreeg dat hij geen ijsblokjes in mijn glas Bowmore mocht doen. Dit maar om te zeggen: ik was vrij zeker van mijn whiskystuk.

Tot ik vorige week Ian Millar ontmoette. Hij is een volbloed Schot en werkt al 35 jaar voor distilleerderijen in de Speyside, de streek van de zogenaamde zachtere, minder geturfte moutwhisky’s. Vandaag is hij meester-distilleerder en ambassadeur voor de bekende merken Glenfiddich en The Balvenie.

Tijdens een proeverij in Brussel zette hij heel wat van mijn zekerheden op losse schroeven. Lees hier zijn adviezen over het drinken van single malt whisky.

In welk glas?

Ian Millar: “Eigenlijk is elk glas goed op voorwaarde dat het glas dun is. Hoe dunner hoe beter! Een sherryglas dat naar boven toe wat smaller wordt, is een goed model omdat het de aroma’s wat beter vasthoudt.”

Ijsblokjes of niet?

Ian Millar: “Laat vooral niemand je vertellen hoe je whisky moet drinken. Je bent een onafhankelijk denkende mens! Alles hangt af van je persoonlijke smaak. Als je je whisky graag minder sterk én koeler drinkt, dan is er niets mis met een ijsblokje. Wel beperk je je dan best tot één ijsblokje en zorg je dat het ijsblokje gemaakt is van neutraal mineraalwater. “

Hoe het glas vasthouden?

Ian Millar: “Schotten zullen de kelk van hun glas met whisky zonder enige schaamte eerst gedurende twee minuten met hun volle hand vasthouden en zelfs ronddraaien in hun volle hand. Dat lijkt onbeleefd, maar dat heeft het voordeel dat de aroma’s sneller vrijkomen. Nadien kan je “beleefder” worden en het glas bij de steel vasthouden.”

Water in het glas of apart erbij?

Ian Millar: “Ook dit hangt af van je persoonlijke smaak. Doe eens de test: drink eerst een heel klein teugje pure whisky. Je voelt je tong tintelen. Voeg dan één of twee druppels water toe en drink nog eens een teugje: het tintelen wordt ineens minder, de whisky lijkt nu zachter te zijn en zich te openen. Voor dat effect heb je echt niet meer dan enkele druppels water nodig. Maar nogmaals: als je graag die scherpe tinteling op de tong hebt, dan voeg je geen water toe. Mijn ervaring is dat vooral jongere moutwhisky’s zoals onze Glennfiddich 12 jaar baat hebben bij die toevoeging.”

Is er eigenlijk verschil tussen whisky van pakweg 12, 15 of 18 jaar?

Ian Millar: “Absoluut. Eerst en vooral de prijs, natuurlijk, maar ook de smaak. Bij het rijpingsproces in houten vaten duurt het minstens drie jaar eer je een verschil in smaak gaat proeven. Bij het rijpen gaat de smaak langzaam evolueren van scherp naar zachter, complexer en voller. En met het type vat kunnen we de smaak en het aroma beïnvloeden en ons zo van andere whisky’s onderscheiden. In zijn jonge jaren is whisky vaak gebaat bij vaten van de “zachtere” Amerikaanse eik (nieuwe vaten of hergebruikte vaten van bourbon). Bij het ouder worden is Europese eik meer aangewezen omdat die wat bitterheid en droogte toevoegt. In de loop van de rijping kan single malt dus een of twee keer naar andere vaten verhuizen. Blijft hij de hele tijd in hetzelfde vat, dan spreken we van een “single cask” whisky. Soms mag hij in de laatste zes of twaalf maanden in een speciaal vattype vertoeven, bijvoorbeeld een hergebruikt vat van oloroso-sherry. Dan spreken we van “cask finish” whisky. De Glenfiddich 21 jaar bijvoorbeeld mag de laatste zes maanden in gebruikte vaten van Caribische rum liggen. Dat zorgt voor een zachtere smaak en in het aroma ruik je zelfs een vleug geflambeerde banaan!”

Is whisky met zware toetsen van gerookte turf mannelijker dan whisky zonder turfsmaak?

Ian Millar: “Ook hier zijn taboes en vooroordelen uit den boze. Ik ken vrouwen die wel van een stevige turfsmaak houden. Alles is een kwestie van evenwicht. De rooksmaak kan zo sterk zijn dat je de whisky niet meer proeft. Dan heb ik liever single malts met een mildere rooksmaak zoals Bowmore of heel fijne rooktoetsen zoals The Balvenie.”

Sommige restaurants bieden whiskymaaltijden aan: bij elke gang een andere whisky. Mijn ervaring is dat het hoge alcoholgehalte van de whisky de smaakpapillen verdooft. Is whisky bij de maaltijd wel een goed idee?

Ian Millar: “Je mag ook hierin niet overdrijven. Single malt whisky kan passen bij bepaalde producten en gerechten en bij andere niet. Een glaasje jonge whisky (12 jaar) vind ik nog altijd goed samengaan met gerookte vis, wat oudere whisky (15 of 18 jaar) met gerookt vlees. Oude whisky (21 jaar) past dan weer verrassend goed bij een nagerecht met veenbessen.”

Vermindert de kwaliteit van single malt whisky, eens de fles geopend is?

Ian Millar: “Als je een fles goede whisky opendoet, heb ik maar één advies: nodig vrienden uit voor een gezellig avondje.”