Op beverwandeling

De bevers in Zandhoven, die in de afgelopen dagen het nieuws haalden, zijn lang niet de enige in ons land. Er bestaat zelfs al zo iets als bevertoerisme!

De bever is België aan het heroveren – en al langer dan vandaag. De betere kwaliteit van onze waterlopen en de wettelijke bescherming van deze diersoort in de hele Europese Unie zorgen al sinds een jaar of tien voor een vrij spectaculaire terugkeer. Het totale aantal bevers in ons land wordt vandaag al geschat op 1.000 exemplaren, waarvan 100 in Vlaanderen.

Heruitgezet

De eerste beverfamilies werden eind jaren ’90 gesignaleerd in de Ardennen. Zij kwamen er via meerdere wegen. Een actiegroep rond natuurgids Olivier Rubbers zette in 1998 een honderdtal Beierse bevers uit in de vallei van de Lienne, een zijriviertje van de Amblève (omgeving Lierneux), en in de buurt van Wibrin. Ook op een natuurlijke wijze zijn de knaagdieren ons land weer binnengekomen en wel vanuit de Duitse Eifel en via de Hoge Venen en wellicht ook via de Franse Maas.

Vanuit het zuiden zijn ze nu bezig Vlaanderen te heroveren. Bevers zijn immers bestand tegen een milde vorm van watervervuiling. Er leven vandaag al beverfamilies in de Dijle ten zuiden van Leuven, in de Oude Maas rond Dilsen-Stokkem en sinds 2011 ook in het natuurgebied Gebroekt in Zandhoven (tussen de dorpskern van Viersel en het Netekanaal). Het is hier dat vorige week de landbouwers klaagden van overlast: de dam die de bevers hebben gebouwd, heeft landbouwgronden onder water gezet. Natuurpunt heeft nu gevraagd dat de Vlaamse overheid een sifon in de beverdam plaatst of het water omleidt via een kanaaltje.

Bevertoerisme

Dat de bever bij ons ooit een inheems dier was, staat buiten kijf. De vele plaatsnamen met het woord bever (Beveren-Waas, Strombeek-Bever, Biévène in Wallonië...) alleen al bewijzen het. Dat de dieren onschadelijk zijn zoals de natuuractivisten beweren, is echter niet helemaal juist, maar hierover verder.

In de voorbije jaren heeft zich in de Ardennen een heus bevertoerisme ontwikkeld. Natuurgidsen hebben zich gespecialiseerd in geleide wandelingen naar beversites en sommige hotels en toeristische diensten hebben zelfs beverarrangementen uitgewerkt. Ook in Vlaanderen worden geregeld beverwandelingen georganiseerd.

Indrukwekkende bouwsels

Al in 2007 had ik de kans om door Olivier Rubbers zelf rondgegidst te worden langs beversites in de omgeving van Gedinne. Ik heb die dag helaas geen enkele bever gezien. De kans hierop was dan ook uiterst klein: de knaagdieren zijn zeer schuw en zijn vooral actief ’s nachts. Des te indrukwekkender waren de burchten en dammen die ze gebouwd hadden langs snelstromende beken. Het is bijna niet te geloven dat ze zulke bouwsels kunnen maken met alleen hun tanden, staart en poten.

Bevers bouwen dammen in ondiepe wateren. Zo kunnen ze immers het waterpeil laten stijgen en onder water een veilige toegang tot hun burcht maken. Om die dammen te maken knagen ze jonge bomen en struiken langs de waterkant af. Ze zoeken die boompjes tot maximaal 100 meter van de oever.

Herschapen in een oerlandschap

Op één site die ik zag, hadden ze meerdere dammen gebouwd. Het oorspronkelijke beekje was hierdoor herschapen in een overstroomd en moerassig oerlandschap. In de tuin van een idyllische villa aan de waterkant hadden ze zelfs een kanaaltje gegraven naar de vijver in het midden van de tuin, waardoor de vijver grotendeels was droog gevallen.

Bevers herscheppen oevers grondig en in die zin is wat ze doen niet altijd onschuldig en zonder gevolgen. Het protest van de landbouwers in Zandhoven valt dan ook te begrijpen.

Een ander goed voorbeeld van beveractiviteit is de zien in de Vallée des Fées. Dat is een bekend en populair wandelpad door een romantisch dal in Achouffe (deelgemeente van Houffalise). Vele jaren geleden heb ik deze wandeling op een heel aangename manier kunnen doen langs het pad dat de waterloop in het dal volgt. Maar ik schrok toen ik de wandeling vorig jaar nog eens overdeed. De waterloop is nu veroverd door de bevers. Ze hebben er zo veel bouwsels gemaakt dat het pad op vele plaatsen een moeras of een vrij lastige klauterpartij is geworden.

Daarom een goede raad: trek vrij hoge laarzen aan als u een beverwandeling wilt maken en de constructies van dichtbij wilt zien.

Waar?

• De meeste ervaring in bevertoerisme hebben de gidsen van het Gidsenbureau (de organisatie van Olivier Rubbers). Zij organiseren tegen betaling en op aanvraag begeleide excursies naar beversites rond Houffalize, in de omgeving van Gedinne en vanuit Hockai in de Hoge Venen (hun vertrekplaats hier heet heel toepasselijk “Auberge des Castors”). Ze werken ook samen met hotels en logiesverstrekkers en bieden daarnaast nog observatiewandelingen aan naar dieren als dassen, oehoes en herten. Voor alle info: tel. 0498 04 30 68 en www.gidsenbureau.eu
• Nu en dan wordt een beverwandeling gehouden vanuit het Maascentrum De Wissen in Dilsen-Stokkem: informeer via tel. 089 7521 71 of www.dewissen.be
• Ook Natuurpunt organiseert af en toe een beverwandeling, vooral dan in de reservaten die de vereniging beheert. Voor info: tel. 015 29 72 20 en www.natuurpunt.be
• Houffalize en omgeving is de regio met de meeste beversites. Hier kunt u bij de toeristische dienst een gegidste wandeling (betalend) aanvragen of informeren of u zich bij een al geplande wandeling kunt aansluiten. Voor info: tel. 061 28 81 16.