Mons, een bruisende cultuurstad

Om het met de woorden van Victor Hugo te zeggen: “Misschien moet ik je eens wat meer vertellen over Bergen, want het is eigenlijk wel een heel charmante stad.” Tips voor een dagtrip, een weekend of een midweek in deze veelzijdige stad met een rijk cultuuraanbod.

Niet alleen Victor Hugo was gecharmeerde door het Henegouwse Mons (Bergen), ook Vincent van Gogh verbleef twee jaar in deze streek. In 2015 was Bergen culturele hoofdstad van Europa en dat laat vandaag nog heel wat boeiende culturele en artistieke sporen na.

Ga je met de trein, dan begint de verwondering al zodra je het station van Mons binnenspoort: een reusachtig wit stalen gebinte overspant de hele breedte van het spoorwegemplacement. Gaat er een belletje rinkelen? Wellicht ken je het bijzondere station van Luik, maar wist je dat ook Bergen binnenkort een station heeft, ontworpen door de Catalaanse sterarchitect Santiago Calatrava? De bouwwerken die oorspronkelijk afgerond moesten zijn in 2015, zijn door faillissement van de aannemer en andere conflicten nog volop aan de gang. De voltooiing is nu voorzien voor 2023.

Kunst bewoont de stad

Wil je vooral de impact van de Culturele Hoofdstad 2015 én de meer recente Biënnale 2018-2019 ontdekken, dan is Kunst bewoont de stad (L’Art habite la Ville) zeker een aanrader. Tal van werken werden perfect geïntegreerd in het stedelijke landschap en maken cultuur gratis toegankelijk voor iedereen. Je kan het parcours op eigen houtje verkennen, te voet of met de fiets, via een uitgestippelde route van 6,9 km. Eén keer per maand staat er ook een 2-uur durende geleide rondwandeling op het programma.

Bergen per triporteur

Een originele manier om Mons te bezoeken is zeker wat ze hier de ‘Triobalade’ noemen: een bezoek per triporteur (geschikt voor 3 personen). De triporteur is een Piaggio Ape Calessino, de grote broer van de Vespa, van wie hij het muzikale motorgeluid en de ronde Italiaanse vormen heeft. Neem plaats op de achterbank en ontdek de ziel van het ‘Dolce Vita’ van Bergen (met afsluitkap bij regen).

Je kan daarbij kiezen uit 13 thematische routes: cultureel, vintage, by night, gastronomisch of romantisch... Je gids Ludovic kent zijn stad door en door, maar kuiert er nog elke dag rond om de geheime plekjes te ontdekken.

Info: Rue des Archers 3,7000 Mons, tel. 0490 11 13 33, e-mail: ludovic@triobalade.be

Het historische centrum

Centraal in het historische centrum van Mons ligt de Grote Markt, zonder meer één van de mooiste pleinen van België. In het midden van het plein valt meteen de cirkel op waarin de namen gegraveerd zijn van de 19 dorpen die deel uitmaken van de regio Groot-Mons.

Het indrukwekkendste gebouw is vanzelfsprekend het laat-gotische Stadhuis. Het gebouw werd opgetrokken tussen 1458 en 1477 en werd in 1717 vervolledigd met de torenklok. Het doet nog steeds dienst als stadhuis.

Loop zeker even links van de ingang langs het kleine bronzen beeld van een aap. De legende wil immers dat als je de aap aait met je linkerhand en een wens doet, deze uit zal komen. Dat kan je dan ook weeral meteen afvinken.

Het stadhuis zelf (zeker de moeite waard) kan je enkel bezoeken met een gids op afspraak. Op de binnenplaats van het stadhuis is een doorgang die leidt naar een prachtige tuin die open is voor het publiek. In deze tuin – ook wel de Jardin du Mayeur (burgemeesterstuin) genoemd – staat er een bekend standbeeld van de Ropieur.

Bergense folklore

In de Jardin du Mayeur ligt het Museum van de Doudou, waar je de rituele Ducasse ten alles wat errond draait, kan ontdekken. De Doudou is een pareltje in het werelderfgoed (sinds 2005 door de Unesco erkend) en de Bergense folklore.

De Doudou in Bergen is een week van feesten. De eigenlijke, rituele Ducasse (Doudou is het koosnaampje voor de Ducasse) vindt dit jaar op 12 juni plaats. Doudou is in feite de naam van een lied dat tijdens het feest wordt gezongen. Op de Car d’Or (Gouden Koets) uit de Sint-Waltrudiskerk wordt, op de morgen van de Ducasse, het reliekschrijn van Sint-Waltrudis door de stad gereden. Een processie die haar oorsprong vindt in 1349 toen het gebied van Bergen door de pest werd geteisterd. De stoet vertrekt om tien uur ’s morgens, en wanneer hij rond halfeen ’s middags weer op het vertrekpunt is aangekomen begint op de Grote Markt de Combat du Lumeçon. Dit is een symbolisch gevecht waarbij een Sint-Joris, geharnast en op een paard gezeten, de draak neersteekt, precies op het ogenblik dat het belfort één uur slaat. Dit verhaal wordt uitgebreid geïllustreerd in het Museum van de Doudou.

Religieus erfgoed

Vanuit de Jardin du Mayeur lopen smalle straatjes waarop geen motorvoertuigen toegelaten zijn ... Passage Victor Hugo, ruelle César ... Deze kronkelende steegjes voeren je naar het Mons van vroeger. Het Parc du Château (of kasteelpark) ligt op het hoogste punt van de stad en was lange tijd het domein van de graven van Henegouwen. Hier troont het belfort boven op de heuvel en waakt sinds de 17e eeuw over de stad. Het belfort is erkend als werelderfgoed door de Unesco en is het enige barokke belfort in België. Met zijn 365 treden, 87 meter hoogte en 49 klokken, is het Belfort van Bergen, een opmerkelijk stukje architecturale geschiedenis. De kapel van Sint-Callistus naast het Belfort, is nog veel ouder. Deze dateert van de 11e eeuw en is het oudste religieuze gebouw van de stad.

Vlakbij ligt de Collegiale kerk van de Heilige Waltrude met al haar schatten. Glasramen van de 16e eeuw, beeldhouwwerken en bas-reliëfs in albast van Jacques du Broeucq, relieken,één van de mooiste verzamelingen religieus goud- en zilversmeedwerk (12de-19de eeuw),... De kerk is een museum op zich. De collegiale kerk is het hele jaar open van 9u tot 18u (van 8u tot 18u30 op zondag).

Talrijke musea

Mons heeft nog heel wat meer in petto. De stad telt heel wat musea, waaronder vlakbij de Grote Markt, het Beaux-Arts Museum (BAM) of museum voor schone kunsten. Het museum bevat meer dan 15.000 objecten, voornamelijk uit de 20ste eeuw. Het BAM stelt elk jaar tijdelijke tentoonstellingen voor, die onder andere gewijd zijn aan een kunstenaar, een kunststroming of een thema. Maar ook de werken uit de permanente collectie van het museum zijn zeker een bezoek waard.

In de rue de Nimy is het Mundaneum gehuisvest, een uitzonderlijk archiefcentrum dat 12 miljoen bibliografische fiches bevat en door de krant Le Monde de papieren Google werd genoemd. Het archiefcentrum is ingeschreven in het register ‘Memory of the world’ van Unesco en ontving het label ‘Europees erfgoed’. Het Mundaneum ziet het licht in de 19e eeuw wanneer twee Belgische juristen, Paul Otlet en Henri La Fontaine, winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede in 1913, het plan opvatten om alle kennis van de wereld te verzamelen en te indexeren. Het Mundaneum ontpopte zich tot een documentatiecentrum met universele inslag. Tegenwoordig wil het Mundaneum de archieven en collecties van de stichters inventariseren, bewaren en benutten.

Conflicten die een stempel drukten op Mons

Het Mons Mémorial Museum of MMM is een museale ruimte die je de geschiedenis van de stad vertelt vanuit een bijzonder oogpunt: via de oorlogen. Het museum voor interpretatie en militaire geschiedenis is ondergebracht in de oude Watermachine en stelt een historisch parcours voor van de middeleeuwen tot Shape (het militaire commandocentrum van de NAVO), over het Ancien Regime en de Eerste en Tweede Wereldoorlog. De tentoongestelde werken, afkomstig uit de rijke collectie militaire geschiedenis van de stad Bergen biedt een blik op het dagelijkse leven van de soldaten en de burgers.

Een pareltje van Art Nouveau

Het Maison Losseau, op een steenworp afstand van de Grote Markt, heeft een neoklassieke, vrij sobere gevel. Enkel de metalen deuren met weelderige ornamenten van fuchsia bloesem en gebladerte verraden de smaak op gebied van architectuur en decoratie van de voormalige eigenaar van de woning, de Bergense advocaat Léon Losseau.

Léon Losseau wil na de dood van zijn vader in 1894 het ouderlijke huis herinrichten en van alle moderne comfort voorzien: elektriciteit, centrale verwarming met stoom werkend op steenkool, elektrische schuiframen, een privélift, radiatoren met bordenwarmers, glazen vloertegels enz. De renovatiewerken nemen meer dan 10 jaar in beslag en tal van decorateurs, leveranciers en kunstenaars zijn betrokken bij het project. Uiteindelijk komen tal van unieke verwezenlijkingen tot stand die ook vandaag nog kunnen worden bewonderd: parket en mozaïeken uit marmer met exclusieve motieven, lambrisering en meubels uit nobel hout afgewerkt met brons, muren met een gouden patine, glasramen in glaspasta met talrijke kleurenschakeringen.... Op de tweede verdieping werd het centrum van Henegouwse literatuur ondergebracht.