Marrakech door de bril van Yves Saint Laurent

Een museum brengt hulde aan zijn werk, een tuin koestert de herinnering aan de modeontwerper. Op naar Marrakech, de stad waar architectuur rijmt met haute couture.

“Toen ik Marokko ontdekte, besefte ik dat mijn eigen coloriet dat van zellige, zouacs, djellaba’s en kaftans was. De durf die sindsdien de mijne is, dank ik aan dit land, aan de heftigheid van de akkoorden, aan de brutaliteit van de mengelingen, aan het vuur van de uitvindingen.” Deze woorden van Yves Saint Laurent worden geprojecteerd op een van de muren van het museum in Marrakech dat zijn naam draagt. Zellige zijn decoratieve elementen in de Maghrebijnse kunst, zouacs zijn ornamenten. Het Yves Saint Laurent Museum opende de deuren in oktober 2017 en groeide in enkele maanden uit tot een van de belangrijkste trekpleisters van de voormalige keizerlijke stad.

Marrakech heeft vele gezichten. Dat van La Mamounia bijvoorbeeld, het mythische luxehotel waar de jetset kind aan huis is, net zoals in het Ritz in Parijs of het Bauer in Venetië. Maar de Marokkaanse stad omgeven door eeuwenoude vestingmuren ontsnapt evenmin aan het massatoerisme: elk jaar strijken hier meer dan twee miljoen bezoekers neer. Ze dwalen door de medina en de soeks, het bontgekleurde doolhof van kraampjes en winkeltjes, een heksenketel met ruim 40.000 opdringerige verkopers en ambachtslieden. En dan is er nog het wereldberoemde en massaal gefotografeerde Djemaa el Fna-plein, waar de eetkraampjes benevelde saffraandampen verspreiden en apendresseurs, slangenbezweerders en folkloristische dansgroepen wedijveren om de enkele muntstukken die toeristen bereid zijn te geven.

Wars van deze clichés hebben de instanties die zich inspannen voor het toerisme in Marrakech de idee gehad het aanbod te vernieuwen, door beroemdheden die verliefd waren op deze stad in de kijker te zetten. Zoals Winston Churchill. En uiteraard ook Yves Saint Laurent. Die laatste heeft zijn stempel gedrukt op de stad. De modeontwerper en zijn partner Pierre Bergé organiseerden er heel wat wilde feestjes. “Toen Yves Saint Laurent in 1966 Marrakech ontdekte, was dat voor hem een dusdanige schok dat hij onmiddellijk besloot om er een huis te kopen en er geregeld naartoe te komen”, lichtte wijlen Pierre Bergé ooit toe. Marianne Faithfull, The Rolling Stones, Andy Warhol... allemaal behoorden ze tot de excentrieke kliek rond YSL. Het moet gezegd dat het er destijds waarschijnlijk iets losser aan toeging in dit land waar de islam de staatsgodsdienst is.

Smoking of saharienne?

Yves Saint Laurent was wellicht de meest invloedrijke couturier van de 20ste eeuw. Een opmerkelijk museum, dat ook architecturaal zeer de moeite waard is omdat het architectenbureau Studio KO zich liet inspireren door de archieven van de couturier, brengt vandaag hulde aan zijn werk. Het gebouw beslaat 4.000 m2 en is opgevat als een okerkleurige installatie van kubussen, in een harnas van bakstenen kantwerk. Alles verwijst hier naar de schering en inslag van weefsels. De binnenruimte is dan weer opgevat als de voering van een effen kledingstuk van fluweel. In de 400 m2 grote ruimte waar de permanente tentoonstelling is ondergebracht, is werk te zien van Yves Saint Laurent: de caban of vissersjas, de Mondriaanjurk, de smoking, de saharienne... Dat alles in een originele scenografie van Christophe Martin. Hij bracht een vijftigtal silhouetten samen rond de lievelingsthema’s van de ontwerper: mannelijk/vrouwelijk, zwart, Afrika, Marokko, denkbeeldige reizen, enz. De jurken worden maar drie maanden tentoongesteld. Ze zijn opgehangen in het halfduister van deze grote ruimte. Om het textiel niet te beschadigen, is foto’s maken verboden en daar zien de suppoosten nauwlettend op toe.

Elders in het museum bevinden zich een reeks schetsen en meer dan 5.000 boeken. En er zijn uiteraard de talloze iconische foto’s, waarop vaak Catherine Deneuve te zien is, de hartsvriendin van de couturier. Fans van mode zullen beslist weg zijn van dit museum. Maar zij niet alleen. Dit museum past perfect in een Marokkoreis in het teken van kunst, architectuur, creativiteit en botanica. Want op een steenworp van het museum, in dezelfde straat, ligt de Majorelletuin, een plek waar de beroemde couturier eveneens zijn stempel op gedrukt heeft.

Majorelleblauw

De Majorelletuin is vernoemd naar de Franse schilder Jacques Majorelle, die in de jaren 1930 een art-decoatelier liet bouwen in een palmentuin. Daar creëerde de kunstenaar een bijzonder kobaltklauw, dat zowel intens als helder is: Majorelleblauw. Jacques Majorelle was dol op planten en liet rond zijn villa een verrassende tuin aanleggen. Die raakte in verval, tot hij enkele decennia later werd gekocht door Pierre Bergé en Yves Saint Laurent. Ze wilden de plek beschermen tegen een lelijk vastgoedproject. Vandaag heeft deze tuin de allures van een levend kunstwerk, dat vorm kreeg rond een centraal waterbekken. Wanneer de Noord-Afrikaanse hitte genadeloos toeslaat, is het er zalig verpozen in de schaduw van het bamboeriet en de bananenbomen. En het is best wel ontroerend om in het voetspoor van Yves Saint Laurent over de met waterlelies, cactussen, yucca’s en jasmijn omzoomde paadjes te kuieren.