Keith Haring: kunstenaar en activist

In Bozar in Brussel keer je terug naar de jaren ’80 van Keith Haring (1958-1990). Het is de eerste retrospectieve over de Amerikaanse popartkunstenaar in België.

Je hoeft geen kunstadept te zijn om werk van Haring te kennen. Zijn cartoonachtige figuren en fluokleuren ogen erg vertrouwd: blaffende honden, stralende baby’s en vliegende schotels sieren menig poster en affiche. En dat is geen toeval. Haring wilde niet dat zijn kunst elitair was en bediende zich van een sterke visuele taal. Hij bracht kunst naar het publiek, de straat, de nachtclub, de metro. Zijn muurtekeningen in de metro van New York waren een statement. Kunst was voor hem niet vrijblijvend, maar politiek geladen. Haring vestigde de aandacht op de actuele thema’s van de eighties: aids, apartheid, drugs, homofobie en de nucleaire dreiging.

De tentoonstelling is opgebouwd rond thema’s die tonen wie hij was als mens én activist, zegt curator Tamar Hemmes van Tate Liverpool, waar de retrospectieve eerder liep. Daarom worden de 85 tekeningen en schilderijen aangevuld met video’s, posters en archiefdocumenten die de energie van de eighties oproepen. Ook de muziek waar Haring van hield – hiphop, punk – voert je mee naar de undergroundscene van het New York van de jaren 80, toen de stad lang niet zo hip was, maar arm en verloederd.

Topstukken noemen is moeilijk bij Haring: de meeste zijn ‘Untiteld’, aldus Hemmes. Het 15 m lange The Matrix (1983) vat goed zijn symboliek samen. En De Black Light installatie (1983) met fluorescerend werk onder uv-licht, pompende disco en electromuziek, toont hoe hij de kelder van zijn atelier had ingericht. Ook enkele witte krijttekeningen uit de New Yorkse metro komen naar Bozar en zijn anti-apartheidswerk uit het Stedelijk Museum Amsterdam.

De werken die refereren aan de aidsepidemie, worden als zijn belangrijkste erfenis beschouwd. “Eind jaren 80 voel je de angst voor het virus zijn werk binnensluipen”, klinkt het bij de curator. “Hij was openlijk homo, wat toen niet vanzelfsprekend was. Hij gebruikte vaak de roze driehoek, het nazisymbool om homoseksuelen te brandmerken, dat de homogemeenschap zich in de jaren 80 heeft toegeëigend als symbool voor de gaypride. Hij wou de aidsproblematiek bespreekbaar maken, maar het duurde nog ettelijke jaren vooraleer men er openlijk over durfde praten.”

In 1988 kreeg Haring zelf te horen dat hij aids had. Op 16 februari 1990 stierf hij aan de complicaties van de ziekte, amper 31 jaar oud.