Binnenkomen doe je via een eenvoudige houten poort met gebogen dak, typisch voor tal van bouwsels in het Verre Oosten. De Japanners hebben een meer poëtische naam voor dit soort toegangspoorten: torii, wat letterlijk 'daar waar de vogels zijn' betekent. Je vindt deze vreemde poorten het vaakst aan de ingang van shintoïstische heiligdommen, om de heidense van de heilige wereld te scheiden. Staan we hier aan de ingang van een tempel op een Japans eiland? Niet echt. We zijn binnengestapt in de Japanse tuin van Hasselt, in zijn soort de grootste van Europa. Algauw wordt duidelijk dat tijdens onze wandeling religie en spiritueel denken nooit veraf zijn. Dat komt door de manier waarop ze in Japan denken. Japanners zijn boeddhisten, maar geloven tegelijk ook in geesten. Ze zijn ervan overtuigd dat de geesten of kamis overal in de omgeving aanwezig zijn. Elke boom, elke rots kan een speciale kracht of een geest herbergen.
...
Binnenkomen doe je via een eenvoudige houten poort met gebogen dak, typisch voor tal van bouwsels in het Verre Oosten. De Japanners hebben een meer poëtische naam voor dit soort toegangspoorten: torii, wat letterlijk 'daar waar de vogels zijn' betekent. Je vindt deze vreemde poorten het vaakst aan de ingang van shintoïstische heiligdommen, om de heidense van de heilige wereld te scheiden. Staan we hier aan de ingang van een tempel op een Japans eiland? Niet echt. We zijn binnengestapt in de Japanse tuin van Hasselt, in zijn soort de grootste van Europa. Algauw wordt duidelijk dat tijdens onze wandeling religie en spiritueel denken nooit veraf zijn. Dat komt door de manier waarop ze in Japan denken. Japanners zijn boeddhisten, maar geloven tegelijk ook in geesten. Ze zijn ervan overtuigd dat de geesten of kamis overal in de omgeving aanwezig zijn. Elke boom, elke rots kan een speciale kracht of een geest herbergen.Die geesten hebben het niet altijd goed voor met de mens, als je ziet wat de natuur zoal aanricht op de Japanse eilanden. "In Japan wordt de natuur gezien als een vijandige kracht", hoor ik van Chris Moria, stadsgidse in Hasselt. "Wervelstormen en vloedgolven zijn er doodgewoon. Drie kwart van het grondgebied bestaat uit bergen. De meerderheid van de Japanners is dus genoodzaakt dicht opeen te wonen waar het kan, met name in dichtbevolkte steden. De natuur temmen in hun tuin is dan ook een noodzaak. Ze maken kleine oases waar de natuur geïdealiseerd wordt en vooral klein en beheersbaar wordt gehouden." Maar ze willen niet dat deze groene ruimtes kunstmatig aandoen. De Japanse tuinkunst wil doen uitschijnen dat alles van nature zo gegroeid is, terwijl dat nooit het geval is. Van het kleinste keitje tot de knoestige spar over de koikarpers: over alles is grondig nagedacht, niets is toevallig aangeplant.Sommige tuinelementen springen meteen in het oog, maar de meeste zijn erg subtiel. Zo subtiel dat je als nietingewijde wandelaar zonder gids blind blijft voor de vele details of er gewoon overheen loopt. "Kijk eens naar beneden naast het pad", dringt Chris Moria aan. "Wat je ziet is geen gazon, maar mos. Mos dat heel traag groeit en er jaren over doet om een groen tapijt te vormen."In onze eigen tuin gaan we dat mos meestal te lijf, maar hier heeft het een sterke symboolwaarde: het staat voor stabiliteit en de tijd die voorbijgaat. In deze tuin groeit het mos tussen grote, onbeweeglijke rotsblokken en langs het water dat hier overal aanwezig is. Dat water stroomt nu eens heel traag en dan weer heel wild, als zinnebeeld van de levensfasen van de mens. Tussen het stromende water en de onveranderlijke rotsen, zijn de bomen en de bloemen de enige elementen die zichtbaar veranderen, maar dan wel in een strak geregeld ritme. Tijdens ons bezoek stonden de kersenbomen in bloei, maar eind mei, begin juni zorgen de diep paarse irissen en tulpenbomen voor kleur. "Om er ten volle van te genieten moet je een Japanse tuin vijf keer per jaar bezoeken, want hij is elk seizoen anders", lacht mijn gidse. Hoezo, telt Japan dan vijf seizoenen? "Nee, maar je moet ook eens langskomen als het regent."Want zelfs het geluid van regendruppels die neerkomen in het water, speelt een rol. "De Japanse tuin spreekt bewust onze vijf zintuigen aan. Als je hier over een brug loopt, dan merk je dat meteen, want het brugdek is bewust sterk gebogen aangelegd." Wat verder versmalt het wandelpad tot een zigzaggend parcours tussen stukken rots die uitkijken op stromend water en op een wild kletterende waterval. "Het parcours verplicht je goed uit te kijken waar je je voeten zet. Je bent alleen nog met het hier en nu bezig. Deze tuin scherpt je bewustwording aan, noem het een vorm van mindfulness."En dan is er nog de kunst van het verbergen. Pas op het allerlaatste moment onthullen de bochtige wandelpaden de verrassingen die erachter schuilgaan: stenen straatlampen, een keienstrandje, een ceremoniegebouw aan de waterkant, een shintoïstisch altaar. Of nog: een klein theehuis met een wel heel smalle ingang, zodat de samoerai met hun lange zwaarden er niet kunnen binnendringen. Het zijn proevertjes van een cultuur die we amper kennen en die gekenmerkt wordt door een sobere bovenlaag met een grote diepgang. Wanneer we weer onder de torii naar buiten gaan, valt het ons op dat we al twee uur de tijd zijn vergeten. En onze geest intussen naar het andere eind van de wereld is gereisd.De Japanse tuin in Hasselt is er gekomen toen de stad in 1985 een stedenband aanknoopte met Itami, een stad niet ver van Osaka. Bij aanvang schonken de Hasselaars een beiaard aan de Japanners. De Japanners, van hun kant, stelden voor om een kleine Japanse tuin aan te leggen nabij Hasselt. De stad zag dit als een buitenkans: ze sprak de stadskas aan en zocht sponsors om van dit tuintje de grootste authentiek Japanse tuin van Europa te maken. De groene oase is helemaal ontworpen door Japanse landschapsarchitecten. Vrijwel alle materialen werden rechtstreeks uit Japan ingevoerd. Werklui hadden 250 werkdagen nodig om het 2,5 ha grote park aan te leggen. In 1992 ging de tuin open.
