Het echte Downton Abbey, een indrukwekkende Victoriaanse bouwwerk

In september zien we in de bioscoop eindelijk hoe het de familie Crawley is vergaan sinds de laatste aflevering van het Britse kostuumdrama Downton Abbey. In werkelijkheid heet Downton Abbey Highclere Castle en bevindt het zich in Newbury. En ja, je kan het bezoeken.

Ik moet even slikken wanneer ik de lange kronkelende oprijlaan tussen het glooiende landschap volg. Na de laatste bocht doemt het indrukwekkende Victoriaanse bouwwerk voor mij op: Downton Abbey. Tenminste dat is het kasteel zoals 270 miljoen mensen het wereldwijd kennen. Het gaat om Highclere Castle, in het graafschap Berkshire. Graafschap Grantham is verzonnen. De eigenaars zijn niet de Crawleys, maar Lord and Lady Carnarvon. Het oogt tegelijkertijd impressionant en vertrouwd, want dat krijg je als je zes seizoenen lang de (fictieve) bewoners volgt. Of misschien heeft het te maken met het feit dat architect Charles Barry ook de Houses of Parliament in Londen tekende, en de stijl zeer herkenbaar is.

De familie Carnarvon kocht Highclere Castle in 1679. Elke zomer stellen George Herbert en zijn vrouw Fiona, de achtste graven van Carnarvon, het kasteel en landgoed van maar liefst 5.000 ha open voor bezoekers. De rest van het jaar kan je het bezoeken onder begeleiding. Wanneer ik er aankom, oogt het uitgestrekte park redelijk verlaten, het kasteel mysterieus gehuld in de Engelse nevelen. Stilte na de storm. De filmcrew is nog maar een week geleden vertrokken. Al die tijd bleef het domein gesloten voor het publiek.

EIKEN TRAP EN 200 KAMERS

Intussen hebben zich voor de hoofdingang bezoekers verzameld voor de rondleiding. Ze blijken uit de hele wereld te komen, van Nieuw-Zeeland tot Canada. Allemaal kijkers van Downton Abbey. Afspraak in het majestueuze Saloon, letterlijk het hart van het huis, waar de gaanderij van de eerste verdieping op uitkijkt, scenografisch een dankbaar element.

We lijken midden in een aflevering te staan. De monumentale eiken trap springt meteen in het oog. Hier schreden de dochters des huizes – Lady Mary, Lady Edith – naar beneden op hun huwelijksdag. Gravin Carnarvon vat er post voor haar welkomstwoord. The lady of the house staat erop bezoekers persoonlijk welkom te heten. De tour is zo opgevat dat we de bediendentrap naar boven nemen en straks zelf kunnen afdalen langs de hoofdtrap. Ik geniet van elke trede.

Dit is slechts een fractie van het kasteel, dat meer dan 200 kamers en 50 slaapkamers telt. De producenten kozen de mooiste en meest werkbare ruimtes uit voor het kostuumdrama. Voor wie zich de serie niet goed voor de geest kan halen – maar dat doen de meeste bezoekers natuurlijk wel – staan er grote foto’s opgesteld van scènes die in elke ruimte werden opgenomen. We zien de slaapkamers van Cora, Lady Edith – ongetwijfeld de mooiste – en de roodfluwelen kamer waar de Turkse diplomaat en verleider Kemal Pamuk logeerde.

Butler Carson met de stiff upperlip, de arrogante blik van de Dowager die met snedige opmerkingen de conversatie kruidt, elegante avondkledij vol veren en pailletten, en uiteraard, outstanding manners, die je er moet bij denken wanneer je de State Dining Room betreedt. Charles I kijkt vanop het grote Van Dyckportret uit over de eettafel, waar 26 gasten kunnen aanschuiven. Bij het draaien werd dat omwille van de kabels en spots tot 17 beperkt.

Een vertrouwd gevoel krijg je als fan ook in de bibliotheek met roodfluwelen zetels. Het bureau van lord Grantham, de bijna 6.000 boeken – waarvan de oudste uit de 16de eeuw – de open haard, het uitzicht over de weidse landerijen. Wauw! Daarna kom je meteen in de Drawing Room, waar de familie zich terugtrekt na het diner. Zoveel iconische plekken uit de reeks, zelfde meubilair, zelfde opstelling, alsof Her Ladyship elk moment kan binnenwandelen.

HET LEVEN ZOALS HET WAS, MAAR GROOTSER

Maar geeft het leven zoals we het in de reeks zien waarheidsgetrouw weer hoe de graven van Carnarvon vorige eeuw echt leefden? Welnee, zegt de gravin, wanneer ik na de rondleiding op de thee mag. “De reeks is zeker geen historische documentaire over het leven in dit huis. Wat wel klopt, is dat het gedurende WOI werd ingericht als veldhospitaal. Maar in realiteit was het leven hier op Highclere eigenlijk... nog grootser dan op Downton Abbey. Er werkten minstens 60 bedienden, er was niet één butler, maar drie en de Graven van Carnarvon speelden een belangrijke rol in de politiek en het maatschappelijke leven. Hier verbleven staatslieden en gekroonde hoofden. Tijdens het interbellum was het ook effectief een plek waar veel werd gefeest.”

“De zesde graaf van Carnarvon, de grootvader van mijn man, is de laatste die hier echt heeft gewoond. Hij gebruikte nog slechts enkele kamers. Bij zijn overlijden in 1987 is het kasteel opengesteld. Het is niet de bedoeling dat het ooit nog een voltijdse privéwoning wordt”, zegt ze.

GOED DRAAIENDE BUSINESS

Fiona, of Lady F. zoals ze door haar medewerkers wordt genoemd, is geen adellijke dame uit vervlogen tijden, maar een gewiekste zakenvrouw die het landgoed nieuw leven inblies door het open te stellen voor bezoekers en het organiseren van events en concerten. De stallingen werden omgevormd tot tearoom en shop. Dat de reeks het huis in 2010 wereldberoemd maakte, is een aardig zetje in de rug. Dat is ook nodig, aldus de Lady. “Vroeger bezorgde het landgoed de bewoners een inkomen. Nu moeten wij het landgoed van een inkomen voorzien. Ook de aristocratie leeft vandaag in een meritocratie”, lacht ze.

Zelf wonen de Carnarvons in een kleinere cottage op het domein. “We verblijven enkel in het kasteel wanneer we gasten hebben. Het kost altijd veel tijd en energie om de vertrekken klaar te maken, want er zijn geen douches en slechts enkele radiators.” Een van de regelmatige gasten en vriend des huizes blijkt scenarist Julian Fellowes te zijn. “Julian is altijd dol geweest op het huis en schreef Downton Abbey specifiek met Highclere Castle in gedachten. Het huis is onbetwist de hoofdrolspeler in de reeks. We hebben hier vroeger nog opnames gehad voor Robin Hood, Prince of Thieves, met Kevin Costner, en voor Eyes Wide Shut, van Stanley Kubrick. Maar toen speelde het kasteel slechts een bijrol en werd het veel minder bekend.”

Of er speciale regels gelden voor opnames in zo’n waardevol huis? “We hebben gidsen die de filmcrew begeleiden. En verder, de dingen die men op de meeste historische plekken hanteert. Enkel water in de glazen of kopjes bijvoorbeeld, om vlekken te vermijden”, klinkt het. Afternoon tea in The Library? Een illusie!