De revival van de veelzijdige vlierstruik

Diepgroene bladeren, bloesems en vruchten die even mooi als lekker zijn, aantrekkingspool voor vlinders, insecten en kleine vogels. De vlierstruik is aan een revival bezig, ook in de kleine stadstuin.

Armeluizenheester? Die stempel kreeg de vlierstruik omdat hij overal opschiet waar de wind of de vogels hem uitzaaien. Eeuwenlang genoot hij nochtans veel aanzien: als geneeskrachtige en beschermende thee en tincturen, maar ook in de keuken en in schoonheidsproducten. Vandaag knoopt de natuurtuintrend weer aan bij die vroegere status. En, mooi meegenomen, de vlierstruik is best decoratief. Al vroeg in de lente tooit hij zich met dicht en diepgroen gebladerte. In juni komen daar roomwitte bloesems bij, die later worden omgetoverd tot mooie, bijna zwarte bessentrossen.

In de tuin misstaat de vlier niet in een gemengde haag, maar evenmin solo in een verloren hoek. Hij groeit snel, maar wordt niet te groot (zelden hoger dan 4 m). Van de lente tot de herfst is hij een aantrekkingspool voor klein vliegend volk. Bestuivende insecten en vlinders zijn dol op hem, net als grasmussen en roodborstjes. De vlier verschaft hen zowel voedsel als een nestplek. En zijn holle twijgen zijn prima speelgoed voor de kleinkinderen, om blaaspijpjes van te maken of een bijenhotel te bouwen.

De eenvoud zelve

Planten doe je de vlier best in de herfst. Je kan een jong struikje kopen bij een boomkweker, maar even goed een stek nemen in een bevriende tuin of in de natuur. De vlier slaat probleemloos aan, zowel in arme als in rijke grond. Hij gedijt in de zon, maar evengoed in halfschaduw en zelfs schaduw. Snoeien hoeft niet, maar doe je dat wel, dan zal hij niet protesteren. Geef hem in het begin wat water om de wortelgroei te bevorderen, maar daarna gaat hij zijn gangetje.

En je krijgt veel terug. Vlierbloesems hebben ontstekingsremmende eigenschappen. Vlierbloesemthee is dan weer een beproefd natuurmiddel tegen verkoudheid. En vlierbessen zijn vitamine A en C bommetjes. In de keuken kan je de bloesems gebruiken voor beignets, siroop en drankjes, de bessen voor siroop en gelei.

Zorg vooral dat...

• je de vlierbloesems plukt wanneer ze nog vol stuifmeel hangen, bij voorkeur aan het einde van een zonnige ochtend. Verwerk de bloesems de dag zelf, want hun eigenschappen gaan snel verloren.
• je wacht met het oogsten van de vlierbessen tot ze echt rijp zijn. Doe dit met handschoenen aan, want de sterke kleur kan voor onaangename verrassingen zorgen. En eet ze niet rauw, want dan zijn ze licht giftig.
• je gewone vlier (Sambucus nigra) plant. De siervormen met bonte, purperen, bronskleurige of zwarte bladeren en roze of pluimvormige bloesems zijn erg decoratief, maar enkel Sambucus nigra is eetbaar.