De mysteries van Pompeji

Aan de hemel pakken donkere wolken samen. Het dreigende onweer barst uiteindelijk ook los boven de Via dell’Abbondanza, de hoofdstraat van Pompeji. Het silhouet van de Vesuvius is wazig zichtbaar door de regen en versterkt nog de vreemde sfeer die hier heerst. Je kunt je meteen voorstellen welke angst de vijftienduizend inwoners van deze welvarende havenstad moet hebben aangegrepen toen de vulkaan in 79 n.C. plots ontwaakte. Diegenen die alles achterlieten en er meteen vandoor gingen, redden hun hachje. Het was een minderheid. De anderen sloten zich in hun huis op om zich te beschermen tegen de regen van puimsteen.Toen de gaswolk en de gloeiend hete as zich op Pompeji stortten, was het te laat om te vluchten. De meeste inwoners kwamen om door verstikking of verbranding, terwijl die van Herculanum, nauwelijks tien kilometer hiervandaan, werden meegesleurd door een immense modderstroomdie de stad onder een 25 meter dikke laagbedolf. ‘Overal heerste de dichtste duisternis, waarin allerhande lichtfl itsen en bliksems te zien waren,’ schreef Plinius de Jongere later in een brief aan de historicus Tacitus. Hij was zestien ten tijde van de uitbarsting, die hij gadesloeg vanaf kaap Misenum, aan de noordkant van de baai van Napels. Zijn oom, Plinius de Oudere, kwam om toen hij de inwoners van Pompeji ter hulp wilde schieten.Onuitwisbaar spoor

Op het forum ligt een man van ongeveer een meter zestig, de gemiddelde lichaamslengte van de oude Romeinen. Hij heeft een kalend voorhoofd en een brede mopsneus. Niemand weet hoe hij heette: Marcus, Decius of Paris, een van de meest voorkomende namen in Campanië? Hij was voorbestemd om zoals iedereen te verdwijnen in de nevelen der geschiedenis, maar net zoals tweeduizend andere mannen, vrouwen en kinderen, slaven en matrones, patriciërs en ambachtslui heeft hij hier het onuitwisbare spoor nagelaten van zijn lichamelijke bestaan, zoals hij was op het ogenblik van zijn overlijden, bijna twintig eeuwen geleden.

‘Het klinkt misschien cynisch, maar ik geloof dat Pompeji het geluk heeft gehad te worden begraven onder de as van de Vesuvius, die hemelsbreed acht kilometer hiervandaan ligt,’ meent onze gids Esther De Martino, die in het moderne Pompeji woont. ‘Als dit niet was gebeurd, zou de stad zoals zovele andere naderhand verdwenen zijn. Met uitzondering van de buur Herculaneum is er geen enkele andere plek uit de Oudheid die haar geheimen met zoveel realisme en authenticiteit onthult.’

Fastfood en prostitutie

Pompeji heeft echter nog niet al zijn geheimen prijsgegeven. ‘Lange tijd waren de opgravingen vooral gericht op het terugvinden van kunstwerken. In de stad zelf is men pas de laatste vijftien jaar echt geïnteresseerd,’ weet Nicolas Montex, een archeoloog die een opgravingscampagne van de École française in Rome leidt. ‘We hebben nog veel te leren over Pompeji. Maar we maken vorderingen!’

In de handelsstad Pompeji zijn zeshonderd winkels en ateliers geïnventariseerd. De met basalt geplaveide straten vertonen de sporen van de met ijzer beslagen karrenwielen.

Op diverse plaatsen is een marmeren toog van een thermopolium te zien, een Romeinse fastfood. Voor het fresco van de beschermgoden Venus en Mars aten gewone mensen staand een kom warme soep of een pap van gekookte kikkererwten of graan. De wijn werd versneden met zeewater en op smaak gebracht met honing, want de zeer zure Vesuviuswijnen konden niet zuiver gedronken worden. Dezelfde arme consumenten bezochten ook de lupanaria van de stad, bijvoorbeeld dat aan de Vicolo Storto, waar ze voor twee as de gunsten genoten van Griekse en oosterse prostituees.

Graffiti in Volkslatijn hebben de naam van enkele vereeuwigd: Palmyra, Aglaë, Maria... De fresco’s op de binnenmuren laten geen twijfel over de bestemming van de ruimte. De rijken hadden thuis slavinnen ter beschikking om in hun behoeften te voorzien. Uit hun luxueuze villa’s zijn een paar van de mooiste bekende mozaïeken, beelden en schilderingen afkomstig.

De ontdekkers van deze huizen gaven ze veelzeggende namen: het huis van de Kuise Minnaars, dat van de Tragische Dichter, en dat van de Faun, een van de grootste van Pompeji, naar het bronzen beeldje van een dansende faun dat bij de ingang in het atrium stond.

Nog steeds actief

En wat gezegd over de Villa dei Misteri, die ooit uitzicht bood op de Golf van Napels, ten noordwesten van Pompeji? Dit was ooit een schitterende patriciërswoning met een groot landbouwbedrijf. Niet alleen de vloer van zwartwit marmer is bewaard gebleven, maar vooral een prachtig fresco, dat een hele kamer vult en als een reuzenstripverhaal de inwijding toont in de mysteriecultus van de god Dionysus. Tegen een felrode achtergrond (het bekende ‘Pompejiaans rood’) is een vrouw, wellicht de dame des huizes, afgebeeld in verschillende levensfasen. Als ze een complex zuiveringritueel volbrengt, staat haar in het hiernamaals eeuwig geluk te wachten onder het toeziende oog van de wijngod Dionysus.

Het laatste mysterie van Pompeji zit verscholen in de krater van de Vesuvius, die nog steeds actief is. Een nieuwe uitbarsting kan het moderne Pompeji wegvegen en de vlakbij gelegen grootstad Napels bedreigen. Ondanks alle wetenschappelijke vooruitgang kan echter ook in de eenentwintigste eeuw niemand voorspellen wanneer precies de vulkaan zal ontwaken.?

Informatie

?Italiaanse Dienst voor Toerisme, Vrijheidsplein 12, 1000 Brussel, tel. +32 2 647 11 54.

?U vindt ook informatie in verschillende talen op het internet: www.italia.it en www.enit.it

ERNAARTOE

?Met het vliegtuig: Brussels Airlines vliegt (zij het niet dagelijks) naar Napels vanaf Zaventem. Vanaf Schiphol zijn er geen rechtstreekse vluchten. www.brusselsairlines.com.

OVERNACHTEN

?Pompeji: Hotel Forum., aangenaam viersterrenhotel vlak bij de vindplaats. Vanaf ? 110. Via Roma 99. Tel.+ 39 81 850 11 70.

?Herculaneum: Hotel Miglio d’Oro. Een van de beste zo dicht bij de opgravingen. Vanaf ? 120. Corso Resina 296. Tel.+ 39 81 739 99 99.

?Napels: Hotel Santa Lucia. vier sterren. Vanaf ? 180 per nacht. Via Partenope 46. Tel.+ 39 81 764 06 66.

BEZOEKEN

?Het archeologisch museum van Napels is prachtig, met de belangrijke vondsten uit de steden aan de voet van de Vesuvius: beelden, fresco’s, olielampen etc. Fotograferen mag zonder flits.

Nog meer romantische, historische, natuurlijke en culturele bestemmingen vindt u in de Plus Special Reizen, nu te koop in de dagbladhandel.