De charmes van een verdronken land

We nemen u mee op één van de vreemdste uitstappen die u in ons land kunt maken: van een hallucinant industrieel landschap via een spookdorp naar de rust van kreken en dijken.

In het noordoosten van Oost-Vlaanderen, tussen de Schelde en het dorp De Klinge, ligt een polderlandschap dat in de loop der eeuwen met noeste arbeid, dijken en molens op de zee werd veroverd. De aanleg van de Waaslandhaven en de nieuwe containerdokken hebben een grote hap uit die polderrust gebeten. Vandaag betekent een uitstap hier een mix van industriële landschappen, vreemde ontdekkingen, water en natuur.

We beginnen onze route in Kallo (afrit 9 op de E34 Antwerpen-Knokke). Dit polderdorp is door de dokken en de petrochemische industrie ingesloten. Aan de Kallosluis, de verbinding tussen de Schelde en de nieuwe dokken, voelt een mens zich vooral nietig. In de verte is de kathedraal van Antwerpen nog te herkennen, maar verder zie je alleen water, raffinaderijen, containers en petroleumtanks.

We steken de sluis over en volgen de wegwijzers naar Fort Liefkenshoek. In het landschap van industrieterreinen en braakgronden verrijst ineens een groot wit kunstwerk van Wim Delvoye. Het staat aan de ingang van Burcht Singelberg, het nieuwe kantorencomplex van Katoen Natie. Het beeld stelt Fernand Huts, de flamboyante bedrijfsleider, voor als de Brabo van onze tijd.

Fort Liefkenshoek, een kilometer verder, is een nog vreemdere ontdekking. Tussen al het havengeweld is hier een oud waterfort bewaard gebleven en als monument beschermd (gratis toegang). Het werd in de 16de eeuw gebouwd om Antwerpen te beschermen, maar de huidige gebouwen dateren vooral uit de tijd van Napoleon. Een tentoonstelling toont de wederwaardigheden van het fort en de strijd tegen het water. De bezoeker komt hier binnen als op een 16de-eeuws schip en gaat buiten langs een evocatie van een hedendaags containerdok. Neem de tijd voor een wandeling over de vier bastions en de omwalling, begraasd door schapen. Een uitkijktoren (let op: gevaarlijke trap!) biedt een uitzicht op de Schelde en de industriële omgeving.

Een spookdorp vol kunst

Na het fort rijden we nog wat noordelijker naar Doel, het polderdorp dat zich blijft verzetten tegen zijn verdwijning. De meeste huizen staan nu leeg en in de tuintjes staat het onkruid manshoog. Toch is het dorp niet zo dood als het lijkt. Er wonen nog steeds een honderdtal mensen (let op de bordjes “bewoond”) en de horecazaken zitten ’s middags goed vol. Op tal van huizen hebben kunstenaars en dichters fresco’s, schilderijen, gedichten en graffiti aan-gebracht. Een wandeling over de Scheldedijk is ook een must, dit voor het zicht op de oude en de nieuwe energie: de molen uit 1623 en daarachter de kerncentrale.

Voorbij Doel maakt de haven plaats voor een vredig polderlandschap van dijken, kaarsrechte wegen en landbouw. Door de Prosperpolder, net onder de Nederlandse grens, rijden we richting Kieldrecht. In de negentiende eeuw werd het land hier op het water gewonnen door hertog Prosper d’Arenberg. Voor zijn werkvolk bouwde hij het gehucht Prosperpolder, maar vandaag zou hij zich wellicht omkeren in zijn graf. In het kader van de natuurcompensatie worden grote stukken ten noorden van Doel nu weer ontpolderd. Tegen 2015 zal hier een nieuw natuurgebied met slikken en schorren ontstaan, dat overstromingen moet opvangen.

Hooguit een visser

Nog verder in de polder zijn er kreken overgebleven toen de zee zich na de zoveelste overstroming terugtrok. Als u in Kieldrecht richting Verrebroek rijdt, ziet u rechts van de weg de Grote Geule liggen, een idyllische waterplas die nu een natuurreservaat van Natuurpunt is geworden. Deze kreek is niet vrij toegankelijk, maar dat geldt wel voor een ander natuurgebied, de kreken van Saleghem . Hiervoor moet u van Verrebroek nog even doorrijden naar Meerdonk. Aan het Natuurhuis Panneweel vertrekt een bewegwijzerde wandeling van 5,5 km. Hier kunt u op het einde van uw uitstap voelen hoe rustig de polder ooit was. Langs de waterplassen komt u hooguit een visser tegen. En op de dijken een schaapherder....

Ook leuk om te doen

Fietsen langs de Ecoroute: deze bewegwijzerde fietstocht loopt door de polders ten westen van Doel. 34 km lang (eventueel in te korten tot 25 of 19 km). In de kerncentrale van Doel, het vertrek- en eindpunt van de route, kunt u voor uw tocht zelfs gratis een fiets huren (zie Praktisch).

Varen naar Lillo: in Doel kunt u in de weekends heen en terug het veerbootje naar Lillo nemen, dat andere verdronken dorp op de rechteroever van de Schelde.

Praktisch

Toeristische info: Toerisme Waasland, Grote Markt 45, 9100 Sint-Niklaas, tel. 03 760 92 62 en www.toerismewaasland.be .

Fort Liefkenshoek: tot 31/10 open woensdag t.e.m. zondag, 10-18 u., gratis. Van 1/11 tot Pasen: alleen weekend 13-17 u.

De Ecofietsroute: gratis huren van een fiets is elke dag tot 30/9 mogelijk aan het Bezoekerscentrum van de kerncentrale Doel. Reserveren: tel. 03 202 20 50.

Natuurhuis Panneweel: Krekeldijk 2, 9170 Meerdonk. Info: tel. 03 775 27 70.