Brussel in beeld tijdens de Duitse bezetting

Meer dan 70 jaar na de Duitse bezetting brengt het Musée de la Photographie van Charleroi een unieke getuigenis in beelden van het Brussel van toen!

Jimmy Bourgeois is 21 als de de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Hij was geboren in Londen, woonde al meer dan vijf jaar in Brussel en hij had een passie voor fotografie. Vandaag, nu grootschalige conflicten in heel de wereld weer uitgebreid worden becommentarieerd in het nieuws, verzorgt zijn zoon Pierre samen met het Musée de la Photographie van Mont-sur-Marchienne een tentoonstelling van een veertigtal foto’s van zijn vader. Deze foto’s (die zowel kunstwerk als reportage zijn) werken als een teletijdmachine die getuigenis aflegt van de waanzinnige moed van een onverschrokken jongeman.

Onafhankelijk en vrij

Wanneer het Duitse leger op 15 mei 1940 Brussel binnenvalt, wordt de pers meteen gemuilkorfd ten door de bezetter. Fotografen moeten hun activiteiten staken of werken in dienst van de vijand. Jimmy Bourgeois, van zijn kant, is in dienst van niemand. Of in ieder geval weet hij nog niet dat hij werkt voor de geschiedenis. Gewapend met weinig discrete en lastig om dragen apparaten, slaagt hij erin om vlak onder de neus van de Duitsers vier jaar lang foto’s te maken van het dagelijkse leven in de hoofdstad onder de bezetting.

Tersluiks

Pierre Bourgeois schonk het museum 270 negatieven die toebehoorden aan zijn vader. Het museum heeft ze geanalyseerd en verschillende series samengesteld die het relaas brengen van het dagelijkse leven tijdens de bezetting in Brussel: de vernielingen, de slachtoffers, de propaganda, de zwarte markt, de Duitsers in de stad, de manifestaties en uiteindelijk de bevrijding. Op de zwart-wit foto’s herkent u de (kaal gestripte) grote Brusselse boulevards, zoals de Louizalaan waar de Gestapo zijn hoofdkwartier had (nummer 453), de lange rijen voor de voedselbevoorrading, de affichecampagnes die de nieuwe maatregelen voor de bevolking aankondigden, enz. De kadrering is niet altijd even geslaagd, maar wat kan je anders verwachten van een jongeman die tersluiks moest fotograferen, op gevaar van zijn leven? Zijn manier van fotograferen was zeer direct, wat maakt dat zijn foto’s tot het genre van de reportagefotografie behoren. Na de oorlog zou Jimmy Bourgeois overigens gaan werken bij het Amerikaanse agentschap Associated Press.In hun dienst bracht hij meer bepaald de bevrijding van de nazi-kampen in Duitsland in beeld.

Gemolesteerd

Op deze foto’s zien we niet alleen Brussel onder de bezetting, we voelen ook de angst die ervan uitgaat en de adrenaline op het moment van afdrukken. Zo werd de jonge Bourgeois ook gemolesteerd door handelaars op de zwarte markt, die hem ervan verdachten te werken voor de Duitsers. Toch ging hij een paar dagen later weer aan de slag om zijn werk te volbrengen. En als hij door zijn materiaal zat, voorzag hij zich van producten en filmrolletjes via het Nederlandse verzet. Van geen kleintje vervaard, die Jimmy Bourgeois...

Een boek

Van dit belangrijk werk voor het collectieve geheugen is een boek gemaakt, “Bruxelles sous l’occupation nazie”, geschreven door Pierre Bourgeois. 155 foto’s tonen Brussel overweldigd, gekneusd, hongerig en bang en geven zo een uniek beeld van deze periode. Een werk van getuigenis van vader op zoon.

Bruxelles à l’ombre allemande,in het Musée de la Photographie tot 7 december 2014. Avenue Paul Pastur 11, 6032 Charleroi. Open van dinsdag tot zondag van 10 u tot 18 u. Prijs: ? 6 (? 4 voor senioren). Info: 071 43 58 10 of www.museephoto.be. Bruxelles sous l’occupation nazie de 1940 à 1944, door Pierre Burgeois. Editions du Pré Riant. 160 bladzijden. ? 29.www.editionspreriant.be