België kan een groot wijnland worden
Wijn is bezig rijker aan alcohol te worden. De toekomst van de wijnproductie in België ziet er schitterend uit. En we moeten gewoon worden aan nieuwe druivenrassen. De reden? De opwarming van de aarde!
Inhoud:
Pancho Campo, de Al Gore van de wijn, opent voor ons twee rioja’s van een bekend huis. De ene dateert van 1985 en bevat 12% alcoholvolume. We proeven een lichte en elegante wijn met een mooie mix van fruit en tannine. De tweede is van 2004 en bevat 14% alcoholvolume. Geen spoortje van elegantie, de wijn valt bijna als een baksteen op onze maag. Deze proef op de som was een van de vele argumenten die Pancho Campo tijdens een seminarie in de Antwerpse hotelschool PIVA gebruikte om zijn stellingen kracht bij te zetten: we zien en proeven nu al de invloed van de opwarming van het klimaat op de wijn. En die gevolgen zullen groter zijn dan we vermoeden. Campo is directeur van de Spaanse Wijnacademie en een pionier in het onderzoek naar klimaatopwarming en wijn.
Minder bubbels in de champagne?
Het eerste gevolg proeven we nu al: het alcoholgehalte van wijn is aan het toenemen. In 1980 had bordeauxwijn gemiddeld 12,8% alcoholvolume en dit was verkregen door toevoeging van suiker bij de gisting (de zogenaamde chaptalisatie). In 2004 bedroeg het gemiddelde alcoholvolume in Bordeaux 13,8% – zonder de intussen verboden chaptalisatie.
Pancho Campo: “Meer warmte, meer zon en meer ultraviolette stralen doen het suikergehalte van de wijndruif toenemen. Het hogere suikergehalte wordt bij de gisting omgezet in meer alcohol. Tegelijk gaat de zuurgraad van de druif dalen en krijgen we witte én rode wijnen met minder fruitige frisheid en meer zoete smaakcomponenten. Bovendien gaat de wijndruif zichzelf tegen het felle zonlicht beschermen door minder aan fotosynthese te doen (omzetting van het licht in chlorofyl en andere zuren). Hierdoor kan de wijn van kleur veranderen, zoeter worden, minder en minder complexe aroma’s krijgen en vreemde geurtjes bevatten (zelfs aceton!). Bij de gisting zal de concentratie aan aminozuren lager liggen en dat kan dan weer leiden tot minder bubbels in de champagne. Om de frisheid van hun witte wijnen te behouden, zullen wijnboeren geneigd zijn de druiven veel vroeger te oogsten (wanneer ze nog zuur zijn) en vervolgens suiker bij de gisting toe te voegen. En kunnen we nog van een elegante wijn spreken bij een bordeaux of een champagne van 14% alcoholvolume en meer?”
Wijngaarden als rijstvelden
Nog meer zorgen maakt Pancho Campo zich over het verdwijnen van beroemde wijnen: “De productie van cava en van Eiswein is in gevaar. In de Penedès-streek, waar de cava gemaakt wordt, ondergaan druiven vandaag bijna dubbel zoveel ultraviolette straling als in 1970. Hierdoor wordt hun zuurgehalte langzaam te laag om nog die typische frisheid te verkrijgen. In Duitsland wordt het steeds moeilijker om Eiswein te maken. Volgens de wetgeving mogen druiven voor Eiswein pas geoogst worden wanneer het vijf nachten na elkaar tot -7,5°C gevroren heeft. In november zijn zulke vorstperiodes zeldzaam geworden en dus beginnen wijnboeren de druiven nu kunstmatig te bevriezen, wat eigenlijk illegaal is.”
De wijnbouw zal zich goedschiks of kwaadschiks moeten aanpassen aan de klimaatveranderingen. In Europa is de start van de wijnoogst op tien jaar tijd met gemiddeld acht dagen vervroegd. In Spanje denkt men er nu aan wijngaarden te gaan bevloeien zoals rijstvelden, maar dan moeten de grote nieuwe stuwmeren eerst zijn aangelegd.
Verder zullen we gewoon moeten worden aan wijnen gemaakt van één enkel, minder bekend druivenras dat meer bestand is tegen droogte en hitte. Voor rode wijn worden vooral de rassen petit verdot, graciano, durif en lemberger genoemd. Voor witte wijn viognier, verdelho, verdicchio en vermentino. “Natuurlijk mag je van beroemde wijngaarden met chardonnay of sangiovese niet verwachten dat ze van de ene dag op de andere al hun wijnstokken gaan rooien”, zegt Pancho Campo. “De toekomst is dus voor nieuwe wijngaarden die een van de genoemde rassen aanplanten. Aan de andere kant verwacht ik problemen in Bourgogne, omdat het klimaat er langzaam te warm wordt voor chardonnay, het voornaamste druivenras. Sinds 2000 hebben we in Bourgogne nog geen enkel groot wijnjaar gezien.”
Kansen voor België
Niet alle gevolgen van de opwarming zijn negatief. Grote wijnen hoeven we geen twintig jaar meer te bewaren eer we ervan kunnen genieten (de meeste grote bordeaux en barolo’s zijn nu al na vijf tot acht jaar op dronk). Een droger klimaat leidt tot gezondere planten en tot minder meeldauw en andere schimmelziekten. En nog leuker: er is een mooie toekomst voor noordelijk gelegen wijnstreken zoals België.
Pancho Campo: “Tot voor kort kon je overal lezen dat professionele wijnbouw mogelijk is in alle gebieden tussen de 30ste en de 50ste breedtegraad. Met de opwarming van het klimaat kan de wijngrens nu opschuiven tot 55° noorder- en zuiderbreedte. In Europa schept dat kansen voor Engeland, de Benelux, Noord-Duitsland en zelfs het zuiden van Denemarken. Onlangs heb ik mijn eerste fles Deense wijn geproefd!”
Tot nu toe werkten de Belgische wijnbouwers vooral met koele druivenrassen zoals pinot gris, riesling en müller-thurgau, het volstaat dat de gemiddelde jaartemperatuur met 0,9°C toeneemt om wijn te kunnen maken van rassen die een gemiddeld klimaat (tussen koel en warm) vereisen. Dan spreken we over chardonnay, sauvignon blanc, pinot noir, syrah en cabernet-sauvignon. “België heeft de potentie om een groot wijnland te worden en kan zelfs een deel van de productie van bourgogne overnemen. Maar dan moeten jullie wel ruimte voor wijnbouw creëren!”
Meer info op de internetsite www.climatechangeandwine.com (Engels en Spaans). Op 29 november organiseert Syntra Midden-Vlaanderen een vormingsavond (19-22 uur) rond klimaatopwarming en wijn (in Gent, lesgever: Jeroen Ervynck). Deelneming + proeverij euro 39. Info: tel. 09 220 20 91 en www.syntramiddenvlaanderen.be