Waar kijkt de fiscus overal mee?
Het bankgeheim? Dat is verleden tijd. Voortaan heeft de fiscus inzage in je bankrekeningen, levensverzekeringen, beleggingen in aandelen, enz.
Sinds 2014 moeten alle banken de namen doorgeven van personen of bedrijven die in België een rekening hebben. Het Centraal Aanspreekpunt of CAP – een register dat door de Nationale Bank wordt bijgehouden – centraliseert deze gegevens. De belastingdienst kan dit CAP raadplegen bij een vermoeden van fraude of in het kader van een belastinginvordering. Maar tot 2021 kon het saldo op je rekeningen niet worden vrijgegeven. De administratie wist enkel dat bepaalde rekeningnummers aan een bepaalde persoon toebehoorden, meer niet. Ze moest zelf verder op onderzoek uit (of niet) en zich houden aan de procedures.
Geen toegang tot transacties
Daar is dit jaar verandering in gekomen: voortaan kan de fiscus het saldo van je rekeningen rechtstreeks raadplegen. Rondneuzen in je transacties of rekeningafschriften mag de belastingdienst niet, maar hij kan die informatie wel bij jou persoonlijk opvragen, of zelfs bij je bank.
De Gegevensbeschermingsautoriteit – de overheidsinstelling die in ons land toezicht houdt op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer – gaf te kennen dat deze centralisatie van gegevens een riskante operatie is: hackers maar ook anderen zouden er misbruik van kunnen maken. Toch legde de regering De Croo deze waarschuwing naast zich neer. Het CAP beschikt over de gegevens van bijna 70 miljoen Belgische bankrekeningen, bijna 20 miljoen financiële contracten, zoals levensverzekeringen, en meer dan 605.000 buitenlandse rekeningen. Banken die niet met het CAP samenwerken, riskeren enorme boetes.
De administratie, maar ook andere gemachtigde actoren, kunnen voortaan dus inzage vragen in het saldo van je bankrekeningen, spaarrekeningen en effectenrekeningen (aandelen, obligaties, kasbons, beleggingsfondsen). Maar de fiscus kan dat niet zomaar willekeurig doen, ze moet je verdenken van verdachte transacties.
Wat verstaat de fiscus onder verdacht?
Er is sprake van verdenking wanneer de fiscus oordeelt dat er een wanverhouding bestaat tussen ‘de hoge bedragen die op rekeningen staan en de aangegeven inkomsten’. Officieel is dit om operaties zoals het witwassen van geld of grote betalingen in het zwart tegen te gaan, aldus het kabinet van minister van Financiën Vincent Van Peteghem. Maar in werkelijkheid is iedereen die aan deze beoordeling voldoet een potentieel doelwit geworden. Denk bijvoorbeeld aan mensen die bouwen zonder al de werken aan te geven, aan een schenking onder tafel, aan kleine zelfstandigen die wat in het zwart bijklussen, enz. En hoewel grote fraudeurs sneller in het vizier komen, zijn dat meestal ook diegenen die zich goed weten te omringen met fiscalisten om weerwerk te bieden.
Met deze nieuwe regels hoopt de huidige regering 1 miljard euro aan belastingfraude te kunnen terugvorderen. De personenbelasting (PB) brengt jaarlijks 50 miljard euro op. De fiscus maakt trouwens gretig gebruik van het Centraal Aanspreekpunt en raadpleegt dit register gemiddeld 1.000 keer per week.
Je hebt toegang tot je gegevens
In het kader van de bescherming van je privacy, kan je als belastingbetaler ook zelf inzage krijgen in je gegevens bij het CAP. Je moet daarvoor een schriftelijk verzoek indienen bij de Nationale Bank van België (Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel). Elk jaar dienen ongeveer 2.000 burgers dergelijk verzoek in.
Wanneer kan de fiscus je rekeningsaldo raadplegen?
Volgens Florence Angelici, woordvoerster van de FOD Financiën, gebeurt dit vaak na aangifte van de personenbelasting. De belasting-inspecteurs gaan na of je aangifte overeenstemt met je reële inkomsten. “Wanneer er een vermoeden of een verdenking van fraude bestaat, zullen de controleurs deze gegevensbank raadplegen.” De fiscus kan dit ook doen in het kader van een taxatie, met het oog op de controle van de verschuldigde belasting op inkomsten, de met de inkomstenbelasting gelijkgestelde belastingen en de btw.
Maar niet alle belastingambtenaren hebben zomaar toegang tot je rekeningen. “Bij de FOD Financiën is de machtiging van een hogere ambtenaar vereist om het register te consulteren”, behalve bij een vermoeden van fraude. Om misbruik te voorkomen moeten er procedures worden gevolgd en moet de reden om beroep te doen op het CAP ook worden gemotiveerd.
Ook levensverzekeringen
De staat heeft dus nu al een recht van inzage in je banksaldi, maar binnenkort komt daar ook het bedrag van je Tak21 en Tak23-levensverzekeringen bij. Want uiterlijk op 31 maart 2022 zijn ook verzekeraars verplicht om alle bedragen van de polissen van hun klanten aan dit register te melden.
De fiscus zal dan het totale bedrag kennen van elke belastingbetaler bij elke verzekeringsmaatschappij. De maatregel betreft niet enkel Belgische verzekeraars, maar ook buitenlandse, en dat is een primeur. Vooral Luxemburgse contracten worden geviseerd. Als de verzekeringsmaatschappijen zich niet aan deze verplichting houden, riskeren ze een boete die kan oplopen tot 1 miljoen euro. Ook hier, maar eveneens op andere gebieden, zoals onroerend goed, wordt het voor de belastingplichtige met een vermogen in het buitenland, nog moeilijker om niet in de kijker te lopen.
Let op met wat je op Facebook post!
De fiscus maakt niet enkel gebruik van officiële databases om een onderzoek in te stellen. Belastingambtenaren brengen ook tijd door op sociale netwerken zoals Facebook, om foto’s en verhalen te bekijken die belastingplichtigen op deze platformen plaatsen. Heb je de toegang tot je gegevens niet afgeschermd, dan kunnen de controleurs van de fiscus nagaan of je levensstijl wel overeenstemt met de inkomsten die je aangeeft. Pronk op Facebook dus niet te hard met dat nieuwe zwembad als je iets te verbergen hebt. Let ook op met online verkoopsites zoals 2dehands.be of eBay als je vaak spullen verkoopt. Dit kan argwaan wekken.