Verschillende vormen van nalaten

Wil je dat je nalatenschap anders verdeeld wordt dan een gelijke verdeling onder jouw wettelijke erfgenamen, dan moet je een testament opstellen. Zonder testament gelden de wettelijke erfregels.

Sinds op 1 september 2018 het nieuwe erfrecht van kracht is geworden, heb je meer vrijheid om te kiezen naar wie je nalatenschap gaat. Zo werd de verhouding tussen de wettelijke reserve van de kinderen, het deel van de erfenis dat voor hen is voorbehouden, en het beschikbaar deel aangepast. Voortaan hebben alle kinderen samen recht op de helft, over de andere helft kun je zelf beslissen.

Wat is een legaat?

Een legaat of testamentaire making is een onderdeel van het testament waarin de erflater beschrijft dat hij of zij een bepaald iets (een voorwerp, een juweel, waardepapieren, een onroerend goed, een som geld,...) nalaat aan een welbepaald iemand (de legataris genoemd. Het gaat dus eigenlijk om een soort schenking die geregeld wordt via een testament.

Een legataris kan een persoon zijn, maar ook een instelling, een organisatie, een goed doel. De legataris moet duidelijk bij naam genoemd worden in het testament

Wat is het verschil tussen een legataris en een erfgenaam?

Een legataris ontvangt het beschreven legaat, maar kan geen enkel recht laten gelden op de rest van de erfenis. Alles wat niet uitdrukkelijk apart vermeld staat in een legaat, wordt verdeeld onder de wettelijke erfgenamen.

In eenzelfde testament kunnen verschillende legaten aan verschillende legatarissen worden opgenomen.

Welke soorten legaten bestaan er?

Er zijn drie soorten legaten:

• Algemeen legaat: het beschikbare deel gaat in zijn geheel naar de ‘algemene legataris’.
• Legaat onder algemene titel: het beschikbare deel wordt verdeeld over verschillende erfgenamen. Een bepaald deel – bijvoorbeeld een derde – gaat naar een legataris.
• Bijzonder legaat: je wijst bijvoorbeeld een kunstwerk, juwelen, een specifieke som geld, waardepapieren of een onroerend goed toe aan een legataris.

Wanneer kiezen voor een legaat?

Een legaat is in twee gevallen interessant:

• als je reservataire erfgenamen hebt (erfgenamen die aanspraak kunnen maken op hun reserve) en een bepaald deel van jouw vermogen of bepaalde goederen (max. 50 %) wilt nalaten aan bijvoorbeeld een bepaalde persoon die geen wettelijke erfgenaam is, een goed doel...
• als je geen reservataire erfgenamen hebt en je volledige vermogen wilt nalaten aan een persoon of een instelling of organisatie.

Het duolegaat, een bijzonder legaat

Een duolegaat houdt in dat je een legaat doet aan een goed doel én een legaat doet aan een broer of zus, neef of nicht, oom of tante, vriendin of kennis, die hierop normaal een behoorlijk bedrag aan successierechten moet betalen. Bij een duolegaat neemt het goede doel de erfbelastingen voor haar rekening, ook de erfbelasting op het deel van de overige erfgenamen. Die erfgenamen hoeven de erfbelasting dus niet zelf te betalen. Dat kan een flink verschil maken, want het hoogste tarief erfbelasting voor deze groep loopt op tot 55 %.

Hoeveel erfbelasting je erfgenamen moeten betalen, is afhankelijk van:

• het gewest waar de overledene woont,
• de verwantschap van de overledene met de erfgenaam (hoe dichterbij, hoe lager het tarief),
• de omvang van het erfdeel (hoe hoger het bedrag, hoe hoger het tarief).

Verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen van openbaar nut kunnen genieten van een laag en vast tarief, berekend op het globale erfdeel. In het Vlaams Gewest is dat 8,5 %. Maar helaas heeft de Vlaamse regering in haar regeerakkoord onlangs bepaalt dat het duolegaat in 2021 wordt afgeschaft. Meer dan één zin in het regeerakkoord is er evenwel nog niet bekend. Er is nog helemaal niets in wetteksten gegoten. Wat de reële impact zal zijn, is momenteel koffiedik kijken. “Loop nog niet meteen naar de notaris als je een testament met duolegaat hebt”, zegt minister van Begroting, Matthias Diependaele. “We zijn de regelgeving aan het bekijken. Als er een beslissing valt, krijgt iedereen voldoende tijd om eventueel de nodige aanpassingen te doen.

Wat de goede doelen betreft gaan we kijken om de tarieven voor het vererven aan goede doelen te verlagen. De huidige 8,5% willen we naar beneden bijstellen. Schenkingen aan goede doelen moeten ook interessant blijven, maar mogen niet in de eerste plaats bedoeld zijn om minder successierechten te betalen.”