© GETTY IMAGES

Vermijd boetes door een nieuwe aangifte van nalatenschap in te dienen als dat moet

De Federatie van het Notariaat wijst op een verplichting die al eens vergeten wordt: als er bij een nalatenschap nieuwe elementen opduiken kan het zijn dat de erfgenamen een nieuwe aangifte moeten doen. Vergeten ze dat, dan moeten ze een boete betalen.

Na een overlijden moeten de erfgenamen een aangifte van nalatenschap indienen. Dit moet binnen de vier maanden te rekenen vanaf het overlijden. Maar het kan gebeuren dat er nadien een nieuwe aangifte moet worden ingediend, een verplichting die al eens aan de aandacht ontsnapt, met boetes tot gevolg. In Vlaanderen is het opletten geblazen met levensverzekeringen.

De oorspronkelijke aangifte van nalatenschap

Een overlijden brengt, naast het verdriet, ook een aantal verplichtingen met zich mee. Zo zijn de erfgenamen verplicht om “een aangifte van nalatenschap” in te dienen. Deze aangifte bevat, naast een overzicht van de erfgenamen, een opname van het vermogen van de overleden persoon of ‘de erflater’. Op basis daarvan kan de fiscus de successierechten berekenen.

Is de erflater in België overleden, dan hebben de erfgenamen in principe 4 maanden de tijd om deze aangifte van nalatenschap in te dienen. Die termijn begint te lopen vanaf het overlijden. Zolang de termijn van 4 maanden niet is verstreken, kunnen de erfgenamen nog wijzigingen aan de aangifte van nalatenschap aanbrengen.

Als de termijn van 4 maanden niet wordt nageleefd, volgen er boetes. De erfgenamen hebben er dus alle belang bij om deze termijn van 4 maanden niet uit het oog te verliezen.

Nieuwe gebeurtenissen, nieuwe aangifte

Nu is het best mogelijk dat de erfgenamen de aangifte van nalatenschap tijdig hebben ingediend, maar dat er nadien toch iets gebeurt waardoor een nieuwe aangifte nodig is en de fiscus de successierechten opnieuw moet berekenen.

In het Vlaamse Gewest zijn de toepasselijke regels anders dan in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en in het Waalse Gewest. Welke regels van toepassing zijn, wordt bepaald door de plaats waar de erflater het langst heeft gewoond in de periode van 5 jaar voor het overlijden.

Algemeen voor de 3 gewesten

Er zijn verschillendesituaties denkbaar waarbij er een verplichting geldt om een nieuwe aangifte van nalatenschap in te dienen. Bijvoorbeeld als het vermogen van de erflater nog stijgt na het overlijden (zoals na de oplossing van een conflict waarbij er de overleden persoon toch nog een geldsom te beurt valt). Of als er plots een testament opduikt waardoor het vermogen van de erflater op een andere manier moet verdeeld worden.

Er geldt dan een nieuwe termijn van 4 maanden om de nieuwe aangifte van nalatenschap in te dienen. Deze termijn begint te lopen vanaf de nieuwe gebeurtenis.

Als de verplichte nieuwe aangifte niet of niet tijdig ingediend wordt, volgen er boetes. Dit geldt ook als de betrokkenen “te goeder trouw zijn” en niet wisten dat ze een nieuwe aangifte van nalatenschap moesten indienen.

Specifiek voor het Vlaamse Gewest: opgelet voor levensverzekeringen

In het Vlaamse Gewest kan ook de verplichting bestaan om een nieuwe aangifte in te dienen als een levensverzekering pas wordt afgekocht of uitgekeerd geruime tijd nadat de verzekeringsnemer is overleden. Of nog: als de verzekeringsnemer het verzekerde kapitaal pas ontvangt of opvraagt geruime tijd nadat de huwelijkspartner (tenzij de echtgenoten gehuwd zijn onder het stelsel van scheiding van goederen) is overleden en mits de polis mee met gelden van de overleden partner werd gefinancierd.

Tussen het overlijden en de uitkering of de afkoop van het levensverzekeringscontract kunnen vaak jaren verstrijken.

De verplichting om een nieuwe aangifte van nalatenschap in te dienen wordt dan ook vaak over het hoofd gezien, met boetes tot gevolg.

Een aantal voorbeelden

Wie liever boetes vermijdt, neemt bij de geringste twijfel best contact op met een notaris. Hij zal onderzoeken of er inderdaad een nieuwe aangifte van nalatenschap moet worden ingediend en, zo ja, door wie. Het zijn immers niet altijd (alle) erfgenamen die de nieuwe aangifte moeten indienen. Waar mogelijk kan de notaris dan zorgen voor de tijdige en correcte indiening van deze nieuwe aangifte, zonder boetes.

Aangifte van nalatenschap: drie voorbeelden

1. Jef gaat een spaarverzekering aan voor zijn pasgeboren kleindochter Aline en stort hierin een bepaald bedrag. Jef is dus de verzekeringsnemer. De einddatum van de spaarverzekering valt samen met de 18de verjaardag van Aline. Als Jef overlijdt vóór deze einddatum, dan blijft de spaarverzekering gewoon verder lopen. Aline is de begunstigde en zal het geld pas krijgen op haar 18de verjaardag. Op dat moment zal er een nieuwe aangifte ingediend moeten worden. Als Aline nog maar vijf jaar is op het ogenblik dat Jef overlijdt, volgt de uitkering van het kapitaal jaren na het overlijden van de verzekeringsnemer.

2. Jan is gehuwd met Greet onder het wettelijk stelsel. Ze zijn beide beroepsactief en beschikken allebei over een maandelijks inkomen. Omdat Jan en Greet gehuwd zijn onder het wettelijk stelsel, valt hun loon in het gemeenschappelijk huwelijksvermogen.

Jan sluit een pensioenspaarplan af via een levensverzekering. Hij is de verzekeringsnemer. Het contract voorziet dat de verzekeraar een kapitaal uitkeert als Jan overlijdt. Daardoor is Jan ook de verzekerde. Hij is zelf de begunstigde “bij leven” en zijn echtgenote Greet is de begunstigde “bij overlijden”. De premies voor dit pensioenspaarplan worden betaald met het loon van Jan en dus met het gemeenschappelijk vermogen van de echtgenoten.

Wat zijn dan de concrete gevolgen?Als Jan voor zijn 65ste verjaardag overlijdt, krijgt Greet het verzekerde kapitaal uitgekeerd. Als Jan nog leeft op zijn 65ste, zal de verzekeraar het verzekerde kapitaal, zeg maar de pensioenspaarpot, aan Jan uitkeren. Maar als Greet overlijdt voor Jan, wordt er geen kapitaal uitgekeerd. Greet is immers niet de verzekerde.

Stel nu dat Greet overlijdt, helaas geruime tijd voordat Jan 65 wordt. Dan zal Jan als hij het kapitaal ontvangt op zijn 65ste, een nieuwe aangifte van nalatenschap moeten indienen in de nalatenschap van Greet. Ook als Greet al jaren is overleden. Want de premies voor het pensioenspaarplan werden deels betaald met het gemeenschappelijk vermogen en dus voor een deel met het vermogen van Greet. Daardoor moet Jan nog erfbelasting betalen op een deel van het kapitaal dat hij op 65-jarige leeftijd ontvangt. Dit geldt bijvoorbeeld ook als Jan, na het overlijden van Greet, de verzekering deels of geheel afkoopt.

3. Karel en Martine zijn gehuwd onder het wettelijk stelsel. Ze gaan allebei een beleggingsverzekering aan zonder einddatum. Ze beleggen hierin elk een deel van hun gemeenschappelijk vermogen. Karel is verzekeringsnemer en verzekerde van zijn levensverzekering, zijn vrouw is de begunstigde. Martine is verzekeringsnemer en verzekerde van haar levensverzekering, Karel is er de begunstigde. Karel overlijdt op 70-jarige leeftijd: het kapitaal van zijn contract wordt aan Martine uitbetaald, die op de helft ervan erfbelasting moet betalen. Zijzelf laat haar contract ongemoeid. Na 10 jaar gaat ze naar een rusthuis. Om de kosten ervan te dragen, vraagt ze nu maandelijks een bedrag van 500 euro op. Deze ‘periodieke opvragingen’, die afkomstig zijn van een levensverzekering die betaald is met gemeenschappelijk geld, zijn ook voor de helft onderworpen aan erfbelasting. Martine moet een nieuwe aangifte van nalatenschap indienen, ook al is Karel al geruime tijd overleden. De Vlaamse belastingadministratie (Vlabel) aanvaardt dat één maal per jaar alle gedeeltelijke opvragingen in één aangifte worden opgenomen.

Een goede raad

Wie liever boetes vermijdt, neemt bij de geringste twijfel best contact op met een notaris. Hij zal onderzoeken of er inderdaad een nieuwe aangifte van nalatenschap moet worden ingediend en, zo ja, door wie. Het zijn immers niet altijd (alle) erfgenamen die de nieuwe aangifte moeten indienen. Waar mogelijk kan de notaris dan zorgen voor de tijdige en correcte indiening van deze nieuwe aangifte, zonder boetes.

Bron: Federatie van het Notariaat

Partner Content