Schenken aan een (verlengd) minderjarige

(Groot)ouders stellen een schenking aan hun (klein)kinderen vaak uit tot ze meerderjarig zijn. Dat doen ze omdat ze verkeerdelijk denken dat ze voor een schenking aan een minderjarige steeds de toestemming van de vrederechter nodig hebben.

De nood om ook minderjarigen bij een successieplanning te betrekken, wordt steeds groter. Denken we maar aan grootouders die zowel aan de kinderen als de kleinkinderen willen schenken omdat dit fiscaal interessant is. Of aan grootouders die om praktische en fiscale reden rechtstreeks aan de kleinkinderen willen schenken, ook al zijn die nog niet allemaal meerderjarig (dit noemt men de generatiesprong, of generation skipping). Of nog, aan nieuw samengestelde gezinnen waar vader de kinderen uit zijn vorige huwelijk een som wil schenken, bijvoorbeeld om hen te helpen met hun bouwplannen. Maar om alle kinderen gelijk te behandelen, wil hij ook het minderjarige kind uit zijn tweede huwelijk iets geven.

Vergeet ten slotte niet dat er ook heel wat verlengd minderjarigen zijn. Ook voor hen is wat hier uitgelegd wordt interessant.

Schenken zonder vrederechter

In principe is een (verlengd) minderjarige handelingsonbekwaam. Bijgevolg kan hij niet geldig een schenking aanvaarden. Nochtans is dat in de praktijk doorgaans geen probleem. In tegenstelling met wat de meeste mensen denken, geldt als principe dat (groot)ouders geen machtiging van de vrederechter nodig hebben om een schenking in naam van hun minderjarige kinderen te aanvaarden. Dit vinden we terug in het te weinig gekende artikel 935, alinea 3 van ons Burgerlijk Wetboek. Dit artikel houdt in dat een ouder of grootouder een (roerende of onroerende) schenking kan aanvaarden voor een minderjarige en er dus geen machtiging van de vrederechter is vereist. De wet spreekt van ascendenten, zodat in principe ook overgrootouders kunnen aanvaarden, al zal dat in de praktijk weinig voorkomen. Voor alle duidelijkheid: andere familieleden – tantes, ooms, broers, zussen, neven, nichten- komen niet in aanmerking.

Zonder hierover in detail te treden, vermelden we volledigheidshalve dat als de beide ouders overleden zijn, de voogd wél een bijzondere machtiging van de vrederechter nodig heeft.

Voorbeeld Jos en Anita hebben twee kleinzonen. De oudste is aan bouwen toe en Jos en Anita schenken hem euro30.000 via bankgift. Ze willen hun jongste kleinzoon, die nog minderjarig is, hetzelfde bedrag schenken. Dit bedrag wordt dan overgeschreven van de rekening van de grootouders naar de rekening van de minderjarige. Na de overschrijving wordt een bewijsdocument (in juristentaal: het pacte adjoint) opgemaakt om de bankgift te bewijzen. Dit document wordt ondertekend door de grootouders (de schenkers) en een van de ouders van de minderjarige (de begunstigde). Uitaard kan er ook met 2 aangetekende brieven gewerkt worden of kan men de schenking doen voor een Belgische notaris (mits 3 % schenkingsrechten plus ereloon) of een Nederlandse (+/- euro1250 ereloon).

Let wel, de schenkende grootouder kan die schenking zelf niet aanvaarden in naam van het begiftigde kind.

Eén aanvaarder volstaat

Het aanvaarden van de schenking door één ascendent (ouder, grootouder, eventueel zelfs overgrootouder) is voldoende. Het speelt geen rol wie aanvaardt en er is ook geen enkele rangorde die u in acht moet nemen. Zo kan bijvoorbeeld een grootouder de schenking aanvaarden terwijl de vader en moeder nog in leven zijn. Meer zelfs: gelijk wie van de ascendenten kan de schenking aanvaarden, ook al vinden de andere ascendenten (zelfs de ouders) dat ze moet geweigerd worden!

Het kan zelfs nog sterker! Als de ouders iets willen schenken aan hun (verlengd) minderjarige kinderen maar de grootouders zijn al overleden, kunnen de ouders aan de ene kant de schenker spelen én aan de andere kant hun eigen schenking in naam van het kind aanvaarden!

LET OP! Deze techniek is enkel mogelijk als eigen goederen worden geschonken, bijvoorbeeld geld dat de schenker zelf via schenking of erfenis ontvangen heeft. Voor de gemeenschappelijke goederen kan dit in principe niet, wat heel vervelend kan zijn. Bij de meeste gehuwde koppels zit immers zowat het volledige vermogen in de gemeenschap. Maar ook daar is dankzij enige creativiteit een mouw aan te passen, via de zogenaamde gekruiste of diagonale aanvaarding waarover we het in het kaderstukje onderaan deze pagina hebben.

Schenken met last

Als iemand een schenking doet, dan wordt daar ook soms een last aan gekoppeld. De schenker schenkt bijvoorbeeld euro100.000 maar onder last dat hij elk jaar een bepaald bedrag kan vragen indien nodig. Wie aan een minderjarige een schenking wil doen en hieraan een last wil koppelen, let echter maar beter op. Als de last zo zwaar is dat er eigenlijk geen sprake meer is van een schenking, kan dit uiteraard niet.

Maar wat als de last redelijk is? Stel dat een kind euro100.000 geschonken krijgt onder de last van een jaarlijks bedrag van euro2000 aan de schenker te geven indien die erom zou vragen. Als de last heel redelijk is, lijkt de wet zich hiertegen niet te verzetten. Toch is het aan te raden, bij de minste twijfel voorafgaandelijk de machtiging van de vrederechter te vragen.

WEETJE Een grootouder kan zonder machtiging van de vrederechter een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik aanvaarden voor een minderjarige (men schenkt dan immers enkel de blote eigendom). Het voorbehoud van vruchtgebruik wordt immers niet als een last beschouwd.