Samen ondernemen doe je zo

Er zijn mensen die van hun hobby hun beroep willen maken. Anderen vinden dat het stilaan tijd wordt om voor zichzelf te doen wat ze vandaag voor een baas doen. Of ze zien er een kans in om opnieuw aan het werk te gaan. Ze spreken een vriend of een paar kennissen aan om zich samen achter een project te scharen. "Wat ook de reden is, het is in ieders belang om de plannen goed door te praten en te zien of ze realistisch zijn" vertelt Peter Bertels van Flanders DC (District of Creativity), een non-profitorganisatie van de Vlaamse overheid die ondernemen in de creatieve sector stimuleert. Dat beaamt ook Peter Bosmans, directeur van Febecoop Adviesbureau, een coöperatieve dienstverlener: "Een eerste advies voor potentiële ondernemers, ook al gaat het om buren of vrienden, luidt: stel altijd een goed onderbouwd ondernemings- en financieel plan op. Het is immers op basis van de antwoorden op de vele vragen die in een bedrijfsplan worden beantwoord dat je de juiste vennootschapsvorm kan kiezen.""De eerste vraag lijkt logisch, maar is wel essentieel", benadrukt Peter Bertels. "Wat zijn je sterktes? Zeker als mensen samen iets op poten willen zetten, is het belangrijk dat elk van de zakenpartners vanuit zijn/haar competenties werkt. Naast een creatief persoon past vaak iemand die meer kaas heeft gegeten van administratie en financiën. Of iemand met een breed netwerk. Ga dus goed na of jullie competenties elkaar aanvullen, want misschien wil je iets opstarten met je beste vriend, maar is hij eigenlijk niet de juiste persoon.""De tweede vraag - wat wil ik? - peilt naar jouw insteek, wat wil jij doen. Wil je snel geld verdienen? Wil je gewoon niet langer thuis zitten? Wil je internationaal doorbreken? Dat vergt allemaal een andere aanpak", weet Peter Bertels. "Bovendien is het belangrijk dat alle partners hetzelfde willen. Wil de ene een McDonald's worden en de andere een Hof van Cleve, dan is de samenwerking bij voorbaat gedoemd om te mislukken. Zorg dus dat je het eens bent over het eindresultaat."Primordiaal is uiteraard ook de vraag of er een markt is voor wat je wil doen. Aan wie ga je je zelfgebreide sjaals of je zelfgebakken taarten verkopen? "Denk een goed concept uit. Hoe specifieker, hoe beter. Stel, je wil zelfgebreide mutsen of sjaals verkopen. Spits die idee dan best wat meer toe. Bijvoorbeeld: ik verkoop duurzame mutsen, of mutsen met een gekke twist.""Iets opstarten met vrienden of kennissen lijkt erg aanlokkelijk, maar soms ben je gewoon met te veel", waarschuwt Peter Bertels. "Wij gieten dat wel eens in de boutade: met twee ben je met te weinig, met drie met te veel. Dat laatste klopt niet helemaal, want om te beslissen is het makkelijker met drie dan met twee. Een andere boutade: een bedrijf mag geen democratie zijn. Waarmee we bedoelen: als iemand de verantwoordelijkheid krijgt voor een bepaald aspect, moet je ook aanvaarden dat die persoon daarover beslissingen neemt. Er zijn ook altijd taken die niemand graag op zich neemt. Maak daar best vooraf goeie afspraken over.""Je mag de financiële kant van de zaak zeker niet onder de mat vegen. Wat hebben jullie nodig om jullie zaak op poten te zetten? Extra mensen? Machines? Dat vergt uiteraard een hele investering. Om een product te maken heb je allicht ook een startkapitaal nodig. Heb je zelf wat financiële reserve? Moeten/kunnen jullie een lening sluiten? Gaan jullie zelf die lening aan? Of zoeken jullie een externe financier? Aan elke keuze hangen consequenties vast.""Er zijn verschillende manieren om de prijs van een product te bepalen", verduidelijkt Peter Bertels. "Wij vertrekken meestal van een prijs op basis van de kosten. Let op, veel kosten worden vergeten! Iedereen weet wel dat hij een boekhouder moet betalen, maar daar blijft het niet bij. Verder kijk je best na wat de marktprijs is. Hoe dan ook moet je zien dat je niet failliet gaat. Wij helpen al deze kosten in kaart te brengen, zodat mensen weten wat de prijs is waar ze absoluut niet mogen onder gaan."Welke vennootschapsvorm is het meest aangewezen voor vrienden of buren die samen willen ondernemen? Een vof (vennootschap onder firma), een bvba (besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid) of een cvba (coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid)?"Bij een vof (vennootschap onder firma) zijn er in theorie geen formaliteiten te vervullen", licht Peter Bosmans (Febecoop Adviesbureau) toe. "De initiatiefnemers moeten geen minimumkapitaal inbrengen, er zijn geen statuten, laat staan dat er een notariële akte vereist is. Al die kosten spaar je alvast uit. Het grote nadeel van een vof is de onbeperkte, persoonlijke aansprakelijkheid van de vennoten. Hun privébezit is dus niet afgeschermd als er schulden worden gemaakt. Met andere woorden: de ene buur/vriend draait hoofdelijk en persoonlijk op voor de schulden van zijn buur/vriend-medevennoot, ook al heeft hij voor de investering in kwestie geen uitdrukkelijke toestemming gegeven. Deze vennootschapsvorm is dan ook minder geschikt voor een samenwerking tussen buren of vrienden."In tegenstelling tot een vof, geniet een bvba wel rechtspersoonlijkheid waardoor het persoonlijke bezit van de vennoten in principe niet in gevaar komt. Maar met een bvba moet je wel alle plichtplegingen vervullen waaraan een vof niet onderworpen is: de statuten moeten bij notariële akte worden verleden, er moet een minimumkapitaal van ? 18.550 worden ingebracht, enz. "Wij raden een bvba aan als de oprichters er vrij zeker van zijn dat ze er na verloop van tijd geen andere vennoten bij willen en dat ze met een beperkt aantal mensen hun ondernemingsproject willen uitbouwen", zegt Peter Bosmans.En dan is er natuurlijk de cvba, de coöperatieve vennootschap, die de laatste tijd erg in trek is. "In veel talen is het woord coöperatie een synoniem van samenwerken. Dat blijkt ook uit onze wetgeving: om een coöperatie te starten moet je minstens met drie oprichtende vennoten zijn. Een bvba kan je al met twee of zelfs solo opstarten.""Een coöperatie voert een economische activiteit uit, maar in tegenstelling tot een kapitaalsvennootschap wordt die economische activiteit niet gebruikt voor persoonlijke verrijking, wel om doelstellingen op sociaal, maatschappelijke en/of ecologisch vlak te realiseren. Uiteraard is het de bedoeling om een product of dienst op de (lokale) markt te brengen en daar een faire prijs voor te vragen. En met het oog op haar bedrijfseconomische duurzaamheid zal de coöperatie bij voorkeur naar een gezond rendement streven."Nog een voordeel: de coöperatieve vennootschap heeft zowat het meest soepele statuut, dat kan worden aangepast aan de specifieke behoeften van de vennootschap en de wensen van haar vennoten. "Voor een cvba kiezen buren of vrienden die willen samenwerken dan ook bij voorkeur als ze binnen hun ondernemingsproject verwachten dat het aantal vennoten na de oprichting zal schommelen en als ze uitdrukkelijk kiezen voor een project waarin het realiseren van gezamenlijke doelstellingen op basis van een gelijkwaardige samenwerking centraal staat", aldus nog Peter Bosmans.Een product maken is één ding, het aan de man brengen is een ander paar mouwen. "Eerst en vooral moet je een goede naam bedenken. Belangrijk hierbij is het uitbouwen van een aantrekkelijke website. Verder is er ook nog de kwestie van de intellectuele eigendom. Wat kan wel of niet worden beschermd? Ook op dit vlak laat je je best goed adviseren", raadt Peter Bertels van Flanders DC aan.Wat is het moeilijkste eens je product op de markt is? "Voortdoen!", antwoordt Peter Bertels zonder aarzelen. "Het vergt heel wat tijd en energie om een zaak op de rails te krijgen. Zodra ze er is, treedt er vaak een dip op. Er ontstaat een zekere sleur. Ook daar proberen we te helpen. Mensen hebben soms ook wat moeite met hun nieuwe rol. Plots ben je een ondernemer. Dat is toch heel iets anders dan in loondienst. Nog een belangrijk - en moeilijk - punt is het aanwerven van de eerste werknemer. Groeien van nul naar één werknemer is een enorme stap en er komt ook heel wat administratie en sociale wetgeving bij kijken."In alle fases van het opstarten van een onderneming - en later het verderzetten ervan - is het van wezenlijk belang om ervaringen te delen. "Daarom organiseert Flanders DC workshops en expertendagen. In onze gebouwen in Leuven bieden wij ook een plek om samen te werken (co-working space). Hier laten we toevallige ontmoetingen ontstaan, waaruit vaak nieuwe ideeën en/of nieuwe samenwerkingen ontspruiten", vertelt Peter Bertels.