Ontslag door medische overmacht
Het aantal ontslagen wegens medische overmacht is het afgelopen jaar met 357% gestegen en treft veel vaker vrouwen. Bij dit soort ontslag heb je geen recht op een ontslagvergoeding.
Een enquête van Partena Professional (ondernemingsloket en personeelsbeheer) leert dat er een enorme stijging is van het aantal ontslagen wegens medische overmacht, met maar liefst 357%. Alle beroepscategorieën in de samenleving worden in min of meer dezelfde mate getroffen, maar vrouwen veel vaker dan mannen.
Overmacht = geen vooropzeg of vergoeding
Partena omschrijft de overmacht als een onvoorziene gebeurtenis, buiten de wil van de partijen, die zowel voor de werkgever als voor de werknemer een onoverkomelijk obstakel vormt. Het belet de werkgever om arbeid te verschaffen en de werknemer om die uit te voeren. Sinds 2017 bepaalt de wet dat bij blijvende arbeidsongeschiktheid een re-integratietraject moet worden opgestart en afgerond, vooraleer een arbeidscontract wegens medische overmacht kan worden beëindigd. Bij dit soort opzeg is er geen opzeggingstermijn of vergoeding voor de werknemer. Doel van de wet is om misbruik te voorkomen en de re-integratie te bevorderen, en werknemers die het afgesproken werk niet meer kunnen verrichten, passend werk aan te bieden. De keerzijde is een explosie van ontslagen door medische overmacht.
“Als we kijken naar 2020, dan doet dit fenomeen zich voor bij alle beroepscategorieën”, legt Wim Demey, manager bij Partena Professional, uit. “Dat vrouwen zwaarder worden getroffen dan mannen en jongeren, komt vooral omdat ze overwegend actief zijn in de zwaarst getroffen sectoren. En dat zijn vooral sectoren die tijdens deze gezondheidscrisis in de frontlinie stonden: de ziekenhuizen, de supermarkten, jobs met dienstencheques.”
Vrouwen al vanaf 40
Vrouwen blijken niet alleen vaker te worden getroffen door ontslag omwille van medische overmacht dan mannen – + 426% tegenover + 268% -, ze worden ook jonger ontslagen. Gemiddeld treft dit soort ontslagen vrouwen al vanaf de leeftijd van 40 jaar – een toename met 529% -, terwijl bij mannen de grootste toename zich pas vanaf 60 jaar voordoet – + 1.000%.
Reïntegratietraject
Wanneer er sprake is van een contract beëindigen wegens medische overmacht, kan je niet om het re-integratietraject heen. Bij zo’n traject oordeelt de preventieadviseur-arbeidsarts of je als werknemer al dan niet geschikt bent om tijdelijk of definitief weer aan de slag te gaan.
Stel, je bent werknemer en arbeidsongeschikt en je hebt nog niet aangekondigd wanneer je terugkeert. Op een bepaald ogenblik kan je werkgever, jijzelf als werknemer, maar ook de raadgevende arts van het ziekenfonds een re-integratietraject aanvragen. Dit kan resulteren in een plan met concrete en gedetailleerde informatie over mogelijke aanpassingen van je functie of een beschrijving van andere mogelijke functies. Bedoeling is om je als werknemer, die niet 100% fit is, de kans te geven naar een meer geschikte baan of een andere job terug te keren.
Maar dit re-integratietraject is voor een werkgever ook de enige mogelijkheid om de blijvende ongeschiktheid van een werknemer vast te stellen. En dus, in sommige gevallen, het contract wegens medische overmacht te beëindigen.
Als werknemer kan je al in de eerste maand van je arbeidsongeschiktheid een re-integratietraject aanvragen. Jouw werkgever moet wachten tot de vierde ononderbroken maand van arbeidsongeschiktheid om dat te kunnen doen. Of wanneer er een attest is van je behandelende arts waaruit een definitieve arbeidsongeschiktheid blijkt.
Zodra het verzoek voor een re-integratietraject er is, heeft de preventieadviseur-arbeidsarts 40 dagen de tijd om conclusies te formuleren. De arts nodigt de werknemer uit voor een re-integratie evaluatie, waarbij wordt nagegaan of je kan terugkeren naar je vroegere baan of naar een andere passende job, en hoe deze re-integratie, gelet op je gezondheidstoestand, mogelijk is.
Pascal Durant: “Het is vaak lastig”
Pascal Durant leidt een klein team dat actief is in de voedseldistributie in de provincie Luik: “Een langdurige afwezigheid heeft vaak organisatorische en financiële gevolgen voor de werkgever. Uit ervaring kan ik stellen dat een werkgever zelden een werknemer zomaar met plezier ontslaat.
De wet is duidelijk: het is verboden een werknemer op grond van zijn gezondheidstoestand te discrimineren. Daar bestaan procedures voor om dit te voorkomen. Op het moment dat de bedrijfsarts vaststelt dat de werknemer blijvend arbeidsongeschikt is en er geen ander werk kan worden gevonden, is er al veel water door de zee gestroomd. Deze veelbesproken procedure komt pas helemaal aan het eind van dat proces, na maanden.
Intussen is het als manager lastig om het probleem van langdurige ziekte goed op te vangen. Ik heb ooit een vervanger aangeworven, waar ik erg tevreden over was. Maar ik moest hem laten gaan toen de langdurig zieke werknemer terugkwam... en daarna opnieuw ziek uitviel.”
Definitief ongeschikt
Er zijn verschillende scenario’s mogelijk, van een terugkeer naar je vroegere job, met eventueel aanpassingen, tot blijvende ongeschikt om het overeengekomen werk te hervatten. Alleen in dat laatste geval, of wanneer een re-integratieplan niet mogelijk is of door jou als werknemer werd geweigerd, kan de arbeidsovereenkomst worden beëindigd omwille van medische overmacht.
De stopzetting moet dan door jou en je werkgever samen in een overeenkomst worden vastgelegd. En wat als jij als werknemer deze overeenkomst niet wil ondertekenen? Dan kan je werkgever de overeenkomst ook eenzijdig beëindigen wegens medische overmacht. Wat erop neerkomt dat hij je kan ontslaan zonder enige vergoeding te betalen. Je hebt wel nog recht om hiertegen in beroep te gaan.
Uitkering of niet?
1. Ben je ontslagen wegens medische overmacht maar opnieuw arbeidsgeschikt en beschikbaar voor de arbeidsmarkt, dan heb je recht op een werkloosheidsuitkering indien je voldoende dagen hebt gewerkt. Hoeveel hangt af van je leeftijd, Voldoe je daar niet aan, dan krijg je geen werkloosheidsuitkering en zit je zonder inkomen. Je kan dan aankloppen bij het OCMW.
2. Ben je nog steeds arbeidsongeschikt en dus niet beschikbaar voor de arbeidsmarkt, dan blijf je een ziekte-uitkering ontvangen tot je zelf met je behandelende arts of de raadgevende arts beslist dat je arbeidsgeschikt bent en dus geen recht meer hebt op die uitkering. Je heb dan wel recht op een werkloosheidsuitkering als je voorheen voldoende dagen hebt gewerkt. Met dank aan Bert Catteau
Patricia: “De arts had geen idee wat ik doormaakte”
Patricia doorliep na een langdurige ziekte een re-integratietraject en waarschuwt: “Dit traject is een goede oplossing, maar is zelden succesvol. Ik stelde vast dat de bedrijfsarts geen idee had hoe ernstig mijn ziekte wel was. Er kwam nog een tweede gesprek, maar hij kon mij geen alternatief aanbieden binnen het bedrijf. En dus werd ik ontslagen omwille van medische overmacht en had ik geen recht op een ontslagvergoeding.
Als ik hier met andere mensen over praat, stel ik vast dat weinigen deze procedure kennen en al helemaal niet weten dat ze geen recht hebben op een vergoeding. Dat je die niet krijgt, vind ik absurd. We staan voortdurend onder druk en dat heeft helaas gevolgen voor de gezondheid van sommigen. Het zijn de werkgevers die deze touwtjes in handen hebben!
Net zoals bij andere ontslagen, zou je ook hier een opzeggingsvergoeding moeten krijgen, ook al gaat het om een ontslag om medische redenen. Des te meer omdat mensen met een ernstige ziekte, vaak ook te maken krijgen met een dure behandeling. Werkgevers hebben dé manier gevonden om werknemers te ontslaan, zonder zelf een cent uit te geven, en maken daar steeds vaker gebruik van. Mensen die ziek zijn, zijn vaak al ouder en zullen nooit meer werk vinden. Dat is schrijnend.”