© getty images

Nood aan rechtsbijstand?

Dringend juridische hulp en bijstand nodig, maar niet happig om zelf een advocaat onder de arm te nemen? Dit zijn de mogelijkheden.

Via de eerstelijnsbijstand kan je gratis advies krijgen. Heb je uitgebreidere hulp nodig van een advocaat, dan kan dat ook, mits je aan de voorwaarden voldoet.

Geen papier bij eerste lijn

“Eerstelijnsbijstand komt erop neer dat iedereen, ongeacht zijn of haar inkomen, een juridische vraag kan stellen aan een advocaat die raadplegingen doet bij een OCMW, een Sociaal huis of een Justitiehuis”, legt Mr. Schockaert uit, die zelf nog dergelijke raadplegingen heeft verzorgd.

“Het gaat hier om een eerste oriën-terend gesprek van een kwartier. Er wordt niets op papier gezet. Je krijgt een antwoord op vragen als: wat moet je antwoorden op een brief van je verhuurder? Kan je nog iets doen tegen een verstekvonnis? Waar moet je zijn bij een geschil met je buurman over een afsluiting? Soms verwijst de advocaat je ook door naar een gespecialiseerde dienst, zoals de Dienst voor Ali- mentatievorderingen (DAVO). De ad- vocaat die dit eerste advies geeft, mag later niet optreden als jouw advocaat moest het toch tot een zaak komen.”

Inkomensvoorwaarden bij tweede lijn

Als je toch een advocaat onder de arm wil nemen – bijvoorbeeld om een procedure op te starten of een aanmaning te sturen -, maar je inkomen laat je niet toe om die kosten te dragen, dan kan je een beroep doen op tweedelijnsbijstand. Maar dan wordt je gezinsinkomen onder de loep genomen.

“Afhankelijk van je inkomen kan je ofwel volledig kosteloos, ofwel deels gratis een beroep doen op de diensten van een advocaat”, zegt Mr. Schockaert. “In dat laatste geval betaal je per dossier (en wanneer je al verzeild bent geraakt in een procedure, ook per aanleg) een eenmalige provisie van minimum 25 euro en maximum 125 euro. Het exacte bedrag wordt vastgesteld door het Bureau voor Juridische Bijstand, eveneens op basis van je inkomen.” Je vindt de bedragen in het kadertje. “Belangrijk hierbij is dat je gezinsinkomen telt”, geeft Mr. Schockaert nog mee.

“Om te kunnen bepalen of twee of meer personen die onder hetzelfde dak wonen een gezin vormen, volstaat het niet dat zij een economisch-financieel voordeel behalen door een woning te delen. Ze moeten ook taken, activiteiten en andere huishoudelijke zaken – zoals het onderhoud van de woning, de was, de boodschappen – gemeenschappelijk verrichten en daarvoor eventueel financiële middelen inbrengen. Het attest van gezinssamenstelling vormt slechts een aanduiding van de situatie. Het vermoeden dat je een gezin vormt omdat je samen bent gedomicilieerd, kan dus worden weerlegd. Dat je samen de huur betaalt doet vermoeden dat je een gezin vormt, maar de medeondertekening van een huurovereenkomst bewijst op zich niet het bestaan van een gezin.”

Nood aan rechtsbijstand?

“Voor de berekening van het inkomen worden alle bestaansmiddelen meegeteld, dus ook pensioenen en onderhoudsbijdragen, maar niet de kinderbijslag. Als jouw inkomen of dat van iemand anders waarmee je een gezin vormt wijzigt, moet je dat melden aan je pro-Deoadvocaat. Deze advocaat moet dit ook periodiek nagaan. Het kan dus zijn dat je opeens geen recht meer hebt op kosteloze bijstand.”

Pro-deo advocaat kiezen

“Je kan een aanvraag om juridische bijstand doen via het Bureau voor Juridische Bijstand”, legt Mr. Schockaert uit. “Dan heb je allicht zelf nog geen advocaat gekozen. Heb je er effectief recht op, dan krijg je een advocaat toegewezen die is ingeschreven op de lijst van advocaten die deelnemen aan de tweedelijnsbijstand. Maar je kan ook zelf een advocaat contacteren en vragen of die pro Deo werkt, m.a.w. ingeschreven is op die lijst. Als dat het geval is en de advocaat stemt ermee in om je zaak te behartigen, dan heb je je eigen pro-Deoadvocaat gekozen.”

Kan je een andere advocaat vragen als je niet tevreden bent? “Dan moet er sprake zijn van een vertrouwensbreuk”, antwoordt Mr. Schockaert. “Niet akkoord gaan met de koers die je advocaat wil varen om het door jou vooropgestelde doel te bereiken, volstaat bij tweedelijnsbijstand niet om van advocaat te wisselen. En die vertrouwensbreuk werkt trouwens in de twee richtingen. Heb je klachten over je advocaat, dan kan je terecht bij het Bureau voor Juridische Bijstand of bij de stafhouder van de balie.”

Check je rechtsbijstand

In principe maakt het niet uit voor welk juridisch conflict of probleem je een beroep wenst te doen op een advocaat via tweedelijnsbijstand. “Zelf geef ik het vaakst bijstand in familiezaken”, vertelt Mr. Schockaert. “Om recht te hebben op pro Deo maakt het ook niet uit of je eiser of verweerder bent in een rechtszaak. Het enige waar je moet op letten is of een derde partij, op basis van een contract – meestal een verzekeringspolis -, de kosten voor jouw juridische bijstand niet moet dragen. Dat is vaak het geval bij verkeersrecht. Als je al contractueel rechtsbijstand hebt via je polis BA auto, kan je geen beroep doen op een tweedelijnsadvocaat.”

Bijstand vragen

  • Wil je eerstelijnsbijstand, neem dan contact op met het OCMW, Sociaal Huis of Justitiehuis.
  • Wil je tweedelijnsbijstand contacteer dan het Bureau voor Juridische Bijstand in jouw buurt. Je vindt de adressen op advocaat.be Je kan online een modelformulier invullen. Je voegt een attest van gezinssamenstelling toe dat maximum twee maanden oud is en een bewijs van je gezinsinkomen in de drie maanden voorafgaand aan de aanvraag.

Partner Content