Naar een moderner erfrecht

Minister van Justitie, Annemie Turtelboom, wil de verouderde erfenisregels aanpakken. Zo wil ze onder meer ouders meer vrijheid geven in hun erfenis, zodat de ongelijkheid tussen eigen kinderen en stiefkinderen bijvoorbeeld kan worden weggewerkt.

Minister van Justitie, Annemie Turtelboom wil breken met erfenisregels uit de tijd van Napoleon. Dat er stilaan sleet komt op ons erfrecht is al vaker gezegd. Maar zoals zo vaak met rechtsregels het geval is: ze hinken achterop de maatschappelijke evoluties. Dat is zeker het geval als we denken aan de nieuw samengestelde gezinnen, de eenoudergezinnen, enz. De reserve van de kinderen (het deel van de erfenis waarop ieder kind sowieso recht heeft) wordt al wel eens in vraag gesteld, maar bleef tot dusver onaangeroerd.

Nog zo’n ‘handicap’: in ons land mogen ouders vooraf geen akkoorden sluiten met hun kinderen over een nog niet opengevallen nalatenschap. In de toekomst zou een erfovereenkomst wel mogelijk worden.

Minister Turtelboom vindt ook dat mensen een grotere vrijheid zouden moeten hebben om zélf te beslissen aan wie hun erfenis toekomt. Nu beslist de staat daar grotendeels over, via het erfrecht. Van het erfrecht kan wel gedeeltelijk afgeweken worden via testament of huwelijksovereenkomst, maar dat zou nog ruimer mogen. Daarom zou ze het mogelijk willen maken om via de huwelijksovereenkomst zelf een regeling uit te werken.

Recente aanpassingen

De laatste jaren zijn er wel al enkele aanpassingen aan het erfrecht geweest.

• Zo hebben wettelijk samenwonenden in 2007 een beperkt erfrecht gekregen. Zij erven het vruchtgebruik van de gezinswoning en de huisraad. Willen ze meer van elkaar erven, dan moeten ze een testament maken. Feitelijk samenwonenden moeten sowieso nog altijd een testament maken als ze elkaar iets willen nalaten.
• Recent werd er gesleuteld aan de ‘generatiesprong‘, waardoor grootouders hun kleinkinderen rechtstreeks kunnen laten erven. Ten minste, als de ’tussengeneratie’ zijn erfenis verwerpt. Het komt er dus op neer dat de grootouders voor hun overlijden niet zullen weten of hun eigen kinderen wel degelijk hun eigen erfenis zullen verwerpen en effectief de nalatenschap naar de kleinkinderen laten gaan of niet. Dat komt omdat het in ons land verboden is vooraf akkoorden te maken over nalatenschappen die nog niet opengevallen zijn.

Geen akkoord over uw nalatenschap

Het feit dat men geen voorafgaande akkoorden mag sluiten is een oud principe uit ons erfrecht. Intussen is er wel een cassatie-arrest dat dit principe afzwakt. Het ging hier om een vader die met zijn kinderen een overeenkomst had gesloten waarbij ze o.a. afspraken later geen inkorting (terugbetaling) te vorderen als hun wettelijke reserve zou aangetast zijn. Cassatie besliste dat zo’n overeenkomst niet absoluut, maar enkel relatief nietig was. In mensentaal betekent dit dat enkel de erfgenamen de overeenkomst kunnen aanvechten en niemand anders (ook niet de fiscus).

Als het erfrecht aangepast wordt, zou men dus nog een stapje verder gaan en voorafgaande akkoorden wel toelaten.