© iStock

Naar de rechter: hoe begin je eraan?

Jan Roodhooft Advocaat

Dan stap ik naar de rechter! Maar hoe voeg je de daad bij het woord? Tot welke rechtbank moet je je wenden, hoe begin je eraan, hoe lang duurt het en wat kost het? Een aantal procedures op een rij.

Verwikkeld raken in een rechtszaak, dat wil je toch liever niet. Tot er geen uitweg meer is en je je genoodzaakt ziet om als eiser een procedure op te starten. Of je plots als verweerder wordt gedagvaard. Tegen de kosten van een rechtszaak kan je je wapenen met een rechtsbijstandsverzekering. Of je kan een poging tot bemiddeling ondernemen.

Ruzie met je buren

Jouw buren hebben een zwembad met poolhouse aangelegd. Leuk voor hen, maar ze hebben zich niet aan de afstandsregels tot de buren gehouden die daarbij gelden. Bovendien organiseren ze geregeld poolparty’s tot diep in de nacht, waarbij ze de regels in verband met nachtlawaai aan hun laars lappen. Je hebt hen al herhaaldelijk gevraagd om rekening te houden met jullie nachtrust en of het mogelijk is het poolhouse, een grote houten constructie, te verplaatsen. Maar er gebeurt niets.

Welke rechter? Je kan naar de vrederechter stappen, waar je twee soorten procedures kan opstarten: je kan je buur oproepen ‘in verzoening’. Dan luistert de vrederechter naar jullie beide standpunten en tracht hij jullie te verzoenen. Lukt dat, dan wordt van het akkoord een pv opgemaakt. Dat heeft dezelfde waarde als een vonnis.

Lukt de verzoening niet of komt je buur niet opdagen, dan maakt de vrederechter een pv van niet-verzoening op. De vrederechter neemt dan geen standpunt in over wie gelijk heeft of wie niet, maar geeft een advies. Dat is geen vonnis, dus die uitspraak kan je niet afdwingen.

Heeft de verzoeningspoging geen effect of wil je deze stap overslaan, dan kan je je buur ook dagvaarden voor de vrederechter voor een ‘echte’ procedure.

Hoe begin je eraan? Je start met een dagvaarding, die de gerechtsdeurwaarder aflevert bij je buur. Je kan een advocaat nemen, maar dat hoeft strikt gezien niet. In een procedure voor de vrederechter mag je je ook laten vertegenwoordigen door je echtgeno(o)t(e) of de partner waar je wettelijk mee samenwoont. Je kan ook een beroep doen op een bloed- of aanverwant.

Hoelang duurt het? Een verzoeningsprocedure gaat snel. De dag waarop je opgeroepen wordt om voor de rechtbank te verschijnen, wordt er meestal een akkoord bereikt of niet. Soms kan een tweede zitting (op een latere datum) aan de orde zijn.

Een echte procedure duurt langer. De meeste zaken kunnen niet op de inleidingszitting worden behandeld. Elke partij mag dan zijn standpunten op papier zetten, waarna de zaak wordt gepleit. Reken op een aantal maanden tot soms zelfs een jaar.

Hoeveel kost het? De verzoeningszitting is gratis. Start je een echte procedure, dan betaalt de verliezer op het einde 50 euro rolrechten, een vergoeding om het dossier te openen. Als eiser betaal je meteen een vergoeding van 20 euro aan het Fonds voor tweedelijnsbijstand, die je kan terugvorderen als je wint. Een dagvaarding kost ongeveer 200 euro. En dan zijn er ook de advocaatkosten, als je een advocaat raadpleegt. Verlies je de zaak, dan moet je een rechtsplegingsvergoeding betalen aan de advocaat van de tegenpartij (lees ook: De verliezer betaalt).

Een rechtsbijstandsverzekering

De rechtsbijstandsverzekering biedt juridische bijstand. Je betaalt een premie die jou recht geeft op juridisch advies en bijstand om je geschil minnelijk te regelen. Als een procedure voor de rechtbank noodzakelijk blijkt, vergoedt je verzekeraar de kosten en honoraria van je advocaat en al jouw gerechtskosten, ook de rechtsplegingsvergoeding. Je kan deze verzekering nemen als luik bij een bestaande verzekering, zoals de autoverzekering, maar je kan ook voor een apart contract kiezen. Je geniet een fiscaal voordeel van 40% op de premies die je betaald hebt voor je rechtsbijstands- verzekering.

Uit elkaar

Scheiden kan op twee manieren. Bij een EOT – een echtscheiding onderlinge toestemming – heb je een akkoord nodig over alle aspecten, dat gehomologeerd wordt door de rechtbank. Lukt dat niet, of wil je dat niet, dan kan je ook scheiden voor de rechter, op grond van onherstelbare ontwrichting, een EOO. Die is ook mogelijk nadat je een tijd feitelijk gescheiden bent.

Welke rechter? Voor een scheiding moet je bij de familierechter zijn. Voor een EOT is de familierechtbank bevoegd van een van de huidige woonplaatsen van de echtgenoten. Is er daarover geen akkoord, dan is de familierechter van de laatste echtelijke verblijfplaats bevoegd. Bij een scheiding voor de rechtbank is de rechter van de laatste echtelijke verblijfplaats of de woonplaats van de verweerder bevoegd.

Hoe begin je eraan? Je start een EOO met een verzoekschrift of dagvaarding. Kies je voor een dagvaarding, dan kan de rechtbank de extra kost daarvan bij jou leggen.

Hoelang duurt het? Vanaf het moment dat het verzoekschrift tot EOT wordt neergelegd op de rechtbank duurt het nog ongeveer vier maanden voor je officieel gescheiden bent. Bij een EOO hangt het ervan af. De echtscheiding kan direct worden uitgesproken, als er bv. sprake is van overspel. Het duurt maximaal één jaar tot de echtscheiding wordt uitgesproken. Is je echtgeno(o)t(e) akkoord met de echtscheiding, dan kan ze ook na zes maanden (of soms na drie maanden) worden uitgesproken. Nadat de echtscheiding is uitgesproken moet je huwelijksvermogen nog worden verdeeld bij de notaris. Kom je daar niet tot een akkoord, reken dan minimum een jaar voor de notaris zijn staat van vereffening-verdeling opmaakt. Is een van de echtgenoten het daar dan niet mee eens, dan kan er nog een procedure voor de rechtbank volgen. Reken daarbij op een negental maanden voor een procedure in eerste aanleg en meer dan een jaar extra als er nog een beroepsprocedure volgt.

Naar de rechter: hoe begin je eraan?
© getty images

Hoeveel kost het? Een EOT opgemaakt door een notaris kost zowat 1.500 euro. Gaat het om een EOO dan moet je advocaatkosten betalen. Die kunnen meerdere duizenden (of zelfs tienduizenden) euro’s bedragen, afhankelijk van wat er allemaal moet gebeuren. Meestal zal je advocaat werken op basis van een uurtarief. Maak daarover vooraf goede afspraken. Verder zijn er de notariskosten, die in dezelfde grootteorde kunnen liggen. En dan is er nog de dagvaardingskost, enkele honderden euro’s. Die kan je veelal voor de helft laten terugbetalen door je (ex-)echtgenoot.

Geleend bedrag niet teruggekregen

Een kennis vroeg jou om hem geld te lenen, omdat hij een financiële tegenslag had. Je ging op zijn vraag in en leende hem 6.000 euro. Na herhaaldelijk aandringen heeft hij die schuld nog altijd niet terugbetaald. Je ziet geen andere uitweg dan een rechtszaak beginnen.

Welke rechter? Omdat het hier om een bedrag van meer dan 5.000 euro gaat, moet je de zaak voor de burgerlijke rechtbank brengen, die onder de rechtbank van eerste aanleg valt. Onder de 5.000 euro moet je bij de vrederechter zijn. De rechter van de woonplaats van de verweerder (hier je kennis) is bevoegd, tenzij je in het leningcontract hebt afgesproken dat een andere rechter bevoegd is.

Hoe begin je eraan? Bij de burgerlijke rechtbank begin je de zaak met een dagvaarding.

Hoelang duurt het? Je kan proberen om de zaak op de inleidende zitting te laten behandelen als er geen betwisting is. Lukt dat niet, hou dan rekening met een termijn van enkele maanden tot een jaar voor er een uitspraak is.

Hoeveel kost het? Ook hier moet je de kost van de dagvaarding rekenen, enkele honderden euro’s. Je moet deze voorschieten, maar je recupereert het bedrag als je wint. Je draait op voor het rolrecht als je verliest – 165 euro bij de rechtbank van eerste aanleg. En je betaalt een rechtsplegingsvergoeding aan de tegenpartij als je verliest. Verder zijn er je advocaatkosten, als je een beroep doet op een advocaat.

Gekibbel over erfenis

Helaas gaan veel familieruzies over een erfenis. Een erfgenaam verdenkt een broer of zus ervan waardevolle spullen uit het ouderlijk huis te hebben meegenomen, betwist het testament dat de ouder opstelde of ligt dwars over de verkoop van het huis. En zo kunnen we nog even doorgaan.

Welke rechter? Vorderingen over testamenten of erfopvolging komen voor de familierechtbank, die deel uitmaakt van de rechtbank van eerste aanleg. De rechter van de plaats waar de erfenis is opengevallen – dus waar de overledene woonde – is bevoegd.

Hoe begin je eraan? Je start de zaak met een dagvaarding, waarin je vraagt een notaris te laten aanstellen die de vereffening-verdeling zal doen. Ben je het niet eens met de staat die de notaris opmaakt, dan kan je daartegen ‘zwarigheden’ – opmerkingen, zeg maar – formuleren, waarna de zaak voor de rechtbank komt: eerste aanleg en eventueel beroep.

Hoelang duurt het? De rechtbank zal na enkele weken, hooguit enkele maanden, een notaris aanstellen. Kom je daar niet tot een akkoord, dan zal het vaak minstens een jaar duren vooraleer de notaris een staat opmaakt. Worden daartegen bezwaren geformuleerd en komt de zaak voor de rechtbank, reken dan een negental maanden voor een procedure in eerste aanleg en meer dan een jaar extra als er nog een beroepsprocedure volgt.

Hoeveel kost het? De kosten van je advocaat kunnen flink oplopen. Veelal zal die werken met een uurtarief, dat je vooraf afspreekt, maar meestal tussen 125 en 175 euro per uur ligt, excl. btw. Verder zijn er de kosten van de notaris, enkele duizenden euro’s. De dagvaardingskosten – een paar honderd euro – kan je later voor een deel recupereren.

Te hard gereden

Er valt een boete (onmiddellijke inning) in je bus omdat je te hard hebt gereden. Je betwist de boete omdat je het bedrag te hoog vindt. In dat geval kan het parket je nadien een minnelijke schikking voorstellen. Het bedrag daarvan zal 35% hoger liggen dan de oorspronkelijke boete. Betaal je dan nog niet, dan kan het parket je dagvaarden.

Welke rechter? Je moet dan voor de politierechter verschijnen. En als je extreem hard hebt gereden, krijg je zelfs geen onmiddellijke inning of minnelijke schikking aangeboden, dan moet je onmiddellijk voor de politierechter verschijnen. De politierechtbank is een strafrechtbank, maar kan ook in burgerlijke geschillen oordelen, bijvoorbeeld over de vraag wie aansprakelijk is voor een verkeersongeval.

Hoelang duurt het? Een strafrechtelijke procedure voor de politierechtbank gaat snel. De zaak wordt meestal behandeld op de dag waarop je gedagvaard bent. Soms kan je wel een kort uitstel krijgen.

Hoeveel kost het? Hou er rekening mee dat wanneer je voor de politierechtbank verschijnt en de rechter jou veroordeelt, jouw oorspronkelijke boete vermenigvuldigd wordt met acht. Dit zijn de wettelijke opdeciemen. Je moet ook nog de gerechtskosten betalen. Neem je een advocaat (dat ben je niet verplicht), dan moet je ook nog je advocaat betalen. De kans is groot dat er in je autoverzekeringspolis ook rechtsbijstand zit. Als dat het geval is, zal je verzekering de kosten van je advocaat betalen.

De verliezer betaalt

De rechter bepaalt wie de gerechtskosten betaalt: dagvaarding, rolrechten, attesten, eventueel vertalingen,... Normaal worden die ten laste gelegd van de verliezende partij(en). Krijgen beide partijen deels gelijk en deels ongelijk – bv. als de vordering wordt ingewilligd, maar niet voor het volledige bedrag -, dan kan de rechtbank een verdeelsleutel bepalen. De rechter kan ook bepalen dat elk van de partijen de eigen kosten betaalt.

Elke partij moet zijn eigen advocaatkosten betalen. Maar de rechter zal de verliezende partij veroordelen om een rechtsplegingsvergoeding te betalen aan de winnaar van het proces, als die vertegenwoordigd wordt door een advocaat. Die vergoeding hangt af van de waarde van de inzet. De bedragen werden het laatst geïndexeerd in juni 2021. Er geldt telkens een basisbedrag, dat de rechter op verzoek van een partij kan verminderen (tot een minimum) of verhogen (tot een maximum). Hij houdt daarbij bijvoorbeeld rekening met de slechte financiële toestand van de verliezende partij of de complexiteit van de zaak. Een voorbeeld: voor een zaak met een inzet tussen 20.000 en 40.000 euro betaalt de verliezer een basisbedrag van 1.430 euro. De rechter kan de vergoeding verminderen tot 812,50 euro of verhogen tot maximum 3.250 euro.

Bemiddeling, sneller en goedkoper

Een proces kan lang aanslepen en behoorlijk wat kosten. Om nog te zwijgen over het emotionele leed, dat je niet in geld kan uitdrukken. Is er nog mogelijkheid tot overleg, maar komen beide partijen er zelf niet uit, dan kunnen ze een beroep doen op een bemiddelaar. Meestal gaan partijen naar een bemiddelaar uit vrije wil. Een bemiddelaar is neutraal, hij of zij luistert naar beide partijen. Soms beslist de rechter tijdens een proces om een bemiddelaar in te schakelen (gerechtelijke bemiddeling), maar ook dan zijn de partijen vrij om er effectief een beroep op te doen.

Gemiddeld betaal je 100 euro per uur. Vaak wordt geen btw aangerekend. Ligt deze kost te hoog, dan kan je een beroep doen op een bemiddelaar erkend door de Federale Bemiddelingscommissie.

Partner Content