Man en vrouw gelijk voor de verzekering

Verzekeraars die in hun contracten het geslacht als risicofactor opnemen, maken zich schuldig aan discriminatie. Tot die uitspraak kwam het Europees Hof van Justitie op 1 maart. Worden levensverzekeringen nu duurder?

Dinsdag deed het Europees Hof van Justitie (EHJ) uitspraak in een zaak van consumentenorganisatie Test-Aankoop voor het Belgisch Grondwettelijk Hof. Het EHJ verklaart dat alle contracten die na 21 december 2012 afgesloten worden, sekseneutraal moeten zijn. De verzekeringssector reageert onbegrijpend, Test-Aankoop is verheugd.

Uitzondering

Een Europese richtlijn uit 2004 verbiedt het gebruik van sekse als factor voor verzekeringspremies, in alle verzekeringscontracten die na 21 december 2007 worden gesloten. Bij de omzetting van die regel konden lidstaten echter een uitzondering voorzien, als dat op betrouwbare en publiek beschikbare statistische gegevens gebaseerd is. Vijf jaar na de omzetting – op 21 december 2012 dus – moeten de lidstaten nagaan of de uitzonderingen nog steeds gerechtvaardigd zijn.

Ook België voerde uitzonderingen in, maar Test-Aankoop pikte die niet en stapte naar het Grondwettelijk Hof. De omzetting moet weliswaar na vijf jaar getoetst worden, maar omdat de richtlijn niet preciseert hoe lang de verschillen mogen blijven bestaan, kunnen de verzekeraars een ongelijke behandeling blijven toepassen. Volgens het EHJ bestaat daardoor “het gevaar dat de uitzondering op de gelijke behandeling van mannen en vrouwen (...) onbeperkt toegestaan blijft”. Dat de lidstaten uitzonderingen mogen toestaan zonder beperking in de tijd, “is dus in strijd met de verwezenlijking van het doel van gelijke behandeling”, oordeelt het hof. Met ingang van 21 december 2012 zullen uitzonderingen op de algemene regel van unisekspremies daarom ongeldig zijn, oordeelt het Hof.

Levensverzekering fors duurder

Wat België betreft, heeft het arrest enkel invloed op de levensverzekeringen. Alle andere verzekeringspremies en -uitkeringen, zoals auto- en hospitalisatieverzekering, zijn reeds sekseneutraal. Toch, stelt beroepsvereniging van de verzekeringssector Assuralia, zal de impact van het arrest niet te onderschatten zijn. Volgens gedelegeerd bestuurder Philippe Colle zal dit “blind streven naar absolute gelijkheid” tot duurdere verzekeringen leiden voor zowel vrouwen als mannen.
De beroepsvereniging legt uit dat de voorwaarden en premies van verzekeringen worden vastgelegd in functie van objectief vaststaande verschillen in risico, “zodat elke verzekerde de juiste prijs voor zijn risico betaalt”. Maar door de uitspraak van het Europees Hof zullen de vrouwen “het gelag betalen”, oordeelt Assuralia. “Dit is het gevolg van een halsstarrig vasthouden aan een principiële, maar kunstmatige gelijkheid. Vrouwen en mannen zijn immers gelijkwaardig, maar niet gelijk.”

“Eind 2007 werden in België uniseksvoorwaarden opgelegd voor autoverzekeringen, wat ertoe leidde dat jonge vrouwen 7 tot 15% meer moeten betalen.” Hetzelfde zal volgens Assuralia nu gebeuren bij de levensverzekeringen, waar het onderscheid tot op heden geoorloofd is en bijvoorbeeld schuldsaldoverzekeringen goedkoper uitvallen voor vrouwen. Omdat verzekeringsportefeuilles niet in gelijke proporties uit mannen en vrouwen bestaan, zal de uiteindelijke uniseksprijs nooit gelijk zijn aan wat vrouwen enerzijds en mannen anderzijds vroeger betaalden, waarschuwt Assuralia. Als binnenkort de premies “met tientallen procent” omhoog gaan, is het nog maar de vraag of sommige consumenten zich nog zullen willen of kunnen beschermen tegen vroegtijdig overlijden, luidt het.

... of toch niet?

Test-Aankoop vindt niet dat het arrest tot een verhoging moet leiden. Toen eind 2007 uniseksvoorwaarden werden opgelegd in de autoverzekeringssector, leidde dit ook niet tot prijsstijgingen, zegt de consumentenvereniging (terwijl Assuralia net zegt dat jonge vrouwen sindsdien meer betalen). Test-Aankoop vindt dat de gegevens op basis waarvan premies en uitkering berekend worden, aangevuld moeten worden met indicaties over levenshouding van de verzekerden. Zo noemt het het bonusmalussysteem in de autoverzekeringssector een goed systeem.

Eurocommissaris voor Fundamentele Rechten Viviane Reding spreekt van “een historische dag voor de gendergelijkheid in de Europese Unie”. De Luxemburgse maakt de vergelijking met een gelijkaardig arrest over pensioensparen dat het Amerikaanse Hooggerechtshof dertig jaar geleden velde. Reding belooft dat haar diensten streng zullen waken over de toepassing van het arrest, dat volgens haar “de verzekeringssector zeker zal beïnvloeden”.

Ook Nederland en Groot-Brittanië niet tevreden

In Nederland en Groot-Brittanië werd de zaak die Test-Aankoop aanspande en de uitspraak die daaruit volgde, ook niet op gejuich onthaald. In beide landen is het systeem van lijfrente nog erg populair. Dit systeem zal in de toekomst, als sekseverschillen niet meer tiegelaten zijn, nadelig uitvallen voor de mannen. Daar komt nog bovenop dat in Groot-Brittanië ook bij autoverzekeringen nog steeds een verschil wordt gemaakt tussen mannen en vrouwen. Ook dat moet nu dus eind volgend jaar afgeschaft worden en daar zaten de Britten niet echt op te wachten.