Langstlevende partner wat beter beschermd

Als je gehuwd bent, kan je mekaar beschermen via een huwelijkscontract of testament. Maar ook als je niets doet en de wet laat spelen, geniet wie achterblijft vandaag een ruime bescherming. Heb je kinderen, dan erf je als langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik van de hele nalatenschap. Ben je gehuwd onder het wettelijk stelsel, dan krijg je als langstlevende de helft van de gemeenschap in vruchtgebruik - de andere helft is sowieso van jezelf - en daarnaast ook het vruchtgebruik op de eigen goederen van je overleden partner. Dat zijn de goederen die je parner al voor het huwelijk bezat of tijdens het huwelijk erfde of geschonken kreeg. Ben je gehuwd met scheiding van goederen, dan krijg je als langstlevende het vruchtgebruik op het vermogen van je overleden partner. Heb je geen kinderen, dan gelden sinds september 2018 andere regels, zoals je verderop kan lezen. Als wettelijke samenwoners erven jullie automatisch het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad van elkaar, en niet meer dan dat. Dat is wat magertjes. Een betere regeling treffen via een testament is hier dan ook vaak noodzakelijk. Zijn jullie feitelijk samenwonend, dan erven jullie helemaal niets van elkaar en moeten jullie absoluut een testament maken als jullie elkaar iets willen nalaten. De nieuwe erfwet heeft intussen een en ander bijgestuurd: met name de situatie van koppels zonder kinderen, de orde waarin wordt geërfd, en het vruchtgebruik. Maar wat als je gehuwd bent en geen kinderen hebt? Dan krijgt de langstlevende sinds 1 september 2018 niet enkel de volle eigendom van de gemeenschappelijke goederen, maar ook de volle eigendom van de goederen in exclusieve onverdeeldheid, ongeacht de eigendomsverhouding. Hebben jullie tijdens jullie huwelijk samen een gezinswoning gekocht en zijn jullie gehuwd onder het wettelijk stelsel, dan is die woning gemeenschappelijk. Overlijdt een van jullie, dan krijgt de langstlevende de volle eigendom van de woning. Maar zijn jullie gehuwd met scheiding van goederen, dan is de woning een onverdeeld goed - een eigen goed van beide echtgenoten. Daar waar je vroeger als langstlevende enkel het vruchtgebruik kreeg op het deel van de overledene in die woning en de blote eigendom naar zijn/haar familie ging, krijg je nu de volle eigendom en moet je die niet meer delen met de schoonfamilie. Hebben jullie kinderen of kleinkinderen - erfgenamen in de eerste orde -, dan kan een erfgenaam uit een verdere orde nooit van jullie erven. Vreemd genoeg behoort de langstlevende partner niet tot een orde. Als je als langstlevende samen met een erfgenaam uit de vierde orde erft - oom, tante, neef, nicht, grootoom, groottante - dan erft die verre erfgenaam door het nieuwe huwelijksvermogensrecht geen blote eigendom meer, maar krijg jij als langstlevende partner de volle eigendom. De nieuwe erfwet introduceert ook een nieuw begrip: het voortgezet vruchtgebruik, waarbij je als langstlevende het vruchtgebruik verderzet dat je overleden partner heeft nagelaten. Heeft je partner bijvoorbeeld het appartement dat hij/zij heeft geërfd - een eigen goed dus -, geschonken aan jullie zoon met voorbehoud van vruchtgebruik, en je partner overlijdt, dan verwerf jij als langstlevende het voortgezet vruchtgebruik op dit appartement. Vroeger zou dit vruchtgebruik bij het overlijden van je partner zijn uitgedoofd en werd je zoon volle eigenaar. Nu gebeurt dat pas wanneer de langstlevende overlijdt. Een belangrijke voorwaarde is wel dat jullie al gehuwd waren op het moment dat je partner het appartement aan jullie zoon schonk. Ben je getrouwd, dan maakt het bij voortgezet vruchtgebruik niet uit of het om een onroerend goed - het appartement - of om roerende goederen gaat. Maar zijn jullie wettelijk samenwonend, dan beperkt het voortgezet vruchtgebruik zich tot de gezinswoning en de huisraad. Is dat voortgezet vruchtgebruik geen vergiftigd geschenk? In Vlaanderen betaal je als langstlevende immers erfbelasting op dat voortgezet vruchtgebruik, want enkel de gezinswoning is vrijgesteld. We kunnen hier niet in detail treden, maar er bestaan fiscale technieken (bv. door een aanwas van vruchtgebruik in de schenkingsakte te zetten) om die belasting te vermijden. En als je dit voortgezet vruchtgebruik niet wilt, kan de schenker dit uitsluiten via zijn testament. In Wallonië en Brussel staat de belastbaarheid van het voortgezet vruchtgebruik nog niet in de wet. "Ik ben heel blij met de regeling over het appartement aan zee dat ik van mijn man erfde. Als vruchtgebruiker mag ik het verhuren. Dat doe ik een groot deel van het jaar en het levert me een mooi extraatje op. De kinderen verblijven er ook vaak, zo hebben ze er ook nog iets aan! Want hoewel het appartement oorspronkelijk van hun grootouders langs vaderskant was, heb ik er vandaag het vruchtgebruik van. Als naakte eigenaars zullen mijn kinderen moeten wachten tot ik er niet meer ben, voor het appartement echt van hen is.""Het is een groot huis met een grote tuin. Er is dus veel onderhoud aan, en ook kosten. Eigenlijk voel ik me een beetje gevangen. Doordat de kinderen de naakte eigendom van de helft van het huis hebben, kan ik niet alleen beslissen over welke werken moeten gebeuren. Anderzijds besef ik ook heel goed dat ik een deel van de erfenis van de kinderen bezet hou. Ik zou me comfortabeler voelen als het huis volledig mijn eigendom zou zijn. Maar misschien moet ik dat grote huis stilaan verkopen, in overleg met mijn kinderen, natuurlijk. Ik moet er trouwens niet te lang mee wachten, want hoe ouder ik word, hoe minder mijn vruchtgebruik waard is, en hoe kleiner het deel zal zijn dat ik bij de verkoop krijg."