Hoe groter het bedrijf, hoe meer ziekteverzuim

Hoe kleiner de onderneming, hoe minder kans op afwezigheid door ziekte, zo blijkt uit een onderzoek van hr-dienstenverlener Acerta. Een preventief ziekteverzuimbeleid vanuit de onderneming en een snellere re-integratie van langdurig zieken kunnen ziekteverzuim daadwerkelijk terugdringen.

In het onderzoek van Acerta worden de verschillende ziekteverzuimepisodes belicht. Omdat een verschillende duur van ziekteperiodes een andere impact heeft op de collega’s, op de onderneming en de economie, is een aparte belichting van korte, middellange en lange afwezigheden noodzakelijk. Sinds begin oktober 2016 krijgen langdurig zieken bovendien officieel, een maand na het begin van hun afwezigheid, een vragenlijst toegestuurd. Op basis daarvan wordt uitgemaakt, in samenwerking met de adviserend geneesheer, of en hoe ze opnieuw aan het werk kunnen gezet worden.

Twee maal meer arbeiders dan bedienden ziek

In 2011 waren er dagelijks gemiddeld 6,41% werknemers in een Belgisch bedrijf afwezig door ziekte, in 2015 was dit 7,17%. Dit percentage kent jaarlijks een structurele stijging van 3%. Over alle ziekteverzuimepisodes heen zijn er dubbel zo veel arbeiders afwezig als bedienden: vorig jaar waren dagelijks 10 op 100 arbeiders binnen een onderneming afwezig, terwijl dit bij bedienden 5 op 100 was. Tegenover 2011 betekent dit een stijging van 10% bij arbeiders, bij de bedienden noteert men zelfs een stijging van 12%.

Mannen zijn minder afwezig dan vrouwen: vorig jaar waren mannen gemiddeld 5,9% van hun arbeidsuren ziek, terwijl dit bij vrouwen 8,6% was. Hier wordt een stijging van respectievelijk 10 en 13% opgetekend ten opzichte van 2011.

Dagelijks 10% ziek in ondernemingen met 1000 werknemers

Uit het onderzoek komt verder naar voren dat, onafhankelijk van de duur van alle ziekteverzuimperiodes, de grootte van de organisatie een belangrijke factor is. Hoe minder het aantal werknemers in een bedrijf, hoe minder absenteïsme ten gevolge van ziekte. “Bij bedrijven met minder dan 5 werknemers merken we een dagelijkse afwezigheid van 4% van het aantal werkenden. Dit stijgt structureel naar 7,5% voor werkgevers met 50 tot 100 werknemers, en piekt op 9,5% voor ondernemingen met meer dan duizend werknemers”, zegt Dirk Wijns, director bij Acerta Consult.

Opvallend meer jongeren kortstondig afwezig

Het korte ziekteverzuim is de periode minder dan een maand waarvoor de werknemer een gewaarborgd loon uitbetaald krijgt door de werkgever. Een bediende wordt gedurende een maand uitbetaald door de werkgever, bij arbeiders is dit twee weken, maar wordt er een aanvulling gegeven bij de ziekte-uitkering van de mutualiteit tot het normale loon. Het absenteïsme op korte termijn is vrij stabiel bij arbeiders – Acerta merkt zelfs sinds 2011 een minieme daling van 2,66% naar 2,57% op – terwijl de bedienden een licht stijgende trend markeren in 2015. Algemeen zien we een minieme stijging van afwezigen op korte termijn: in 2011 waren dagelijks 2,10% van de werknemers voor een korte periode afwezig, in 2015 was dat 2,16%.

“De meest dramatische evolutie in de kortstondige ziekteafwezigheden komt vanuit onverwachte hoek”, weet Dirk Wijns. “De voorbije vier jaar zien we een sterke stijging van het kortstondig ziekteverzuim in de leeftijdscategorie van 23- tot 28-jarigen. We zien een toename van 20%. Dit betekent dat, terwijl jongeren in 2011 gemiddeld bijna 4 arbeidsdagen afwezig zijn, dit gestegen is tot quasi 5 arbeidsdagen gemiddeld per jaar in 2016.” De traditionele risicogroepen blijven zich echter situeren in de leeftijdscategorie van 28- tot 53-jarigen, al blijft dit beeld quasi ongewijzigd doorheen de jaren. De afwezigheid tijdens de eerste maand stijgt met de leeftijd tot 48 jaar. Na deze leeftijd daalt het kortstondig ziekteverzuim van deze werknemers.

“Een goed ziekteverzuimbeleid kan het aantal afwezigheden terugdringen op korte en lange termijn”, weet Dirk Wijns. “Een dergelijke aanpak past zich idealiter in een beleid van de onderneming om de veerkracht van werknemers te verhogen. Dit is een positieve aanpak die de ambitie heeft om de betrokkenheid van de werknemer en zijn inzetbaarheid te verhogen. Specifieke actiepunten inzake het terugdringen van ziekte in de onderneming vereisen dat je als werkgever strikte richtlijnen opzet omtrent afwezigheden door ziekte: welke leidinggevende moet je inlichten en op welke manier? Hoe kan het werk opgevangen worden door de collega’s? En ook al was de werknemer slechts enkele dagen ziek, het is belangrijk dat leidinggevenden hem achteraf vanuit een oprechte bezorgdheid vragen hoe het met hem gaat. Preventief de signalen opvangen kan een langdurige afwezigheid in de toekomst voorkomen.”

Re-integratie coaching bij langdurige afwezigheid

Het Riziv test sinds oktober langdurig zieken, die langer dan een jaar afwezig zijn, strenger om na te gaan of ze echt arbeidsongeschikt zijn. Deze wijziging kadert in het voorstel van Minister De Block om via een re-integratietraject mensen na een lange afwezigheid weer aan het werk te helpen. Langdurig zieken die volgens artsen nog kunnen werken zullen in de toekomst bijvoorbeeld naar (aangepast) werk worden begeleid.

Uit het onderzoek van Acerta blijkt dat voornamelijk meer arbeiders langer dan een jaar afwezig zijn, en werknemers van grote ondernemingen. “Bij arbeiders zien we een stijging van 17% over de voorbije vier jaar, waardoor in 2015 4,13% langdurig ziek was. Bij bedienden is dit type ziekteverzuim maar liefst 60% lager dan bij arbeiders”, aldus Dirk Wijns. De overkoepelende percentages voor langdurige afwezigheid bij alle werknemers stijgen van 2,33% in 2011 naar 2,68% in 2015, een stijging dus van 13% in vergelijking met 2011.

Ondernemingen met meer dan 1000 werknemers tekenen een langdurig ziekteverzuim van 3,8% van de werknemers op. Bij de kleinste bedrijven (minder dan 5 werknemers) is dit slechts 1,4% in 2015, en bij bedrijven met 50 tot 99 werknemers is dit 2,5%.

“De voornaamste conclusie van dit onderzoek is dat over alle soorten ziekteverzuim heen vooral werknemers in heel grote bedrijven hierdoor het meest getroffen worden. Mogelijks valt dit te verklaren door het feit dat ze zich toch minder betrokken voelen bij het bedrijf waar ze voor werken omwille van de grootte versus het individu. Grote ondernemingen die er in slagen hun werknemers zich meer betrokken te laten voelen bij haar activiteiten en het entrepreneurship van hun werknemers en leidinggevenden vergroten, zullen de positieve effecten hiervan op hun verzuimcijfers snel kunnen vaststellen. Het is daarnaast van groot belang om de re-integratie van langdurig zieken snel aan te pakken, omdat dit de kans op een effectieve re-integratie bevordert. De werkgever houdt best op een regelmatige basis contact met de zieke werknemer, en dit al vanaf de eerste maand afwezigheid”, besluit Dirk Wijns.