Dienstencheques nog altijd even interessant?

Toen de federale regering in 2004 de dienstencheques invoerde, wou ze de diensten dicht bij huis promoten, maar vooral dit soort werk uit het zwarte circuit halen. Want tot dan werkte de meerderheid van de poetsvrouwen in het zwart. De dienstencheques bleken meteen een schot in de roos en de diensten-chequebedrijven schoten als paddenstoelen uit de grond. 154.558 werknemers - vooral vrouwen - hebben zo legaal werk gevonden in de sector. Hoewel dit werk hen geen hoog loon oplevert (gemiddeld € 1.200 netto per maand voor 38 uren werken per week), biedt het wel een belangrijke sociale bescherming: een pensioen, een gewaarborgd loon bij ziekte of ongeval, betaald verlof. In 2015 waren er ongeveer 1.050.000 gebruikers geregistreerd! De meesten in Vlaanderen, gevolgd door Wallonië en Brussel.Intussen heeft het systeem wel wat wijzigingen ondergaan en werd er vooral beknibbeld op het fiscale voordeel. En dit jaar is er opnieuw veel veranderd. Als gevolg van de zesde staatshervorming zijn de dienstencheques sinds 2014 een gewestmaterie. Maar tot eind 2015 bleef de RVA bevoegd. Sinds 1 januari 2016 hebben de drie gewesten ook de operationele uitvoering overgenomen en geven zij nu de cheques uit. De hoofdverblijfplaats van de gebruiker bepaalt welk gewest bevoegd is. Elk gewest lanceerde een openbare aanbesteding, maar het is Sodexo dat de dienstencheques voor het Vlaamse, Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest blijft uitgeven. Zo wordt een eenvoudige en efficiënte overgang verzekerd.Particuliere gebruikers met een hoofdverblijfplaats in België kunnen dienstencheques kopen waarmee ze een erkende onderneming betalen die een huishoudhulp uitzendt. Op die manier komt er geen liquide geld aan te pas. Eén cheque geldt voor één uur. De mini-mumprestatie bedraagt drie uur. Inschrijven voor het systeem doe je via Sodexo (handmatig of met je identiteitskaart), waarna je een erkende onderneming contacteert, meestal in je buurt. De cheques zijn acht maanden geldig vanaf de maand volgend op de datum van uitgifte. Kocht je op 10 maart 2016 cheques aan, dan zijn die geldig tot 30 november 2016. De uiterste gebruiksdatum staat ook vermeld op de cheque zelf. Voor die vervaldatum kan je vragen om ongebruikte cheques terug te betalen - je betaalt daar dan €1 voor -, nadien niet meer.Behalve met papieren cheques, die je zelf invult (datum, handtekening, soort hulp) en aan je huishoudhulp geeft, kan je als gebruiker ook met elektronische cheques werken. Van de papieren cheques moet je er minstens tien tegelijk bestellen bij Sodexo (en je moet er even op wachten), de elektronische zijn onmiddellijk beschikbaar. Je huishoudhulp geeft zijn/haar prestaties met jouw telefoon door aan de onderneming. Is dat via een vaste lijn, dan is de verbinding gratis. Heb je geen vaste lijn, dan doet de huishoudhulp dit met de eigen gsm, maar dit is wel betalend.De erkende onderneming valideert deze prestatie binnen de vijf dagen. Jij hebt dan vier dagen om te bevestigen of te betwisten. Na negen dagen wordt de prestatie automatisch gevalideerd, tenzij ze werd ingevoerd door de onderneming en niet door de huishoudhulp zelf.Wil je overstappen van papieren op elektronische cheques, dan kan je dat doen via de website van Sodexo. Omgekeerd kan ook. Uiteraard moeten je papieren cheques nog geldig zijn. Papieren cheques inruilen voor elektronische dienstencheques is gratis, omgekeerd kost het je €0,50 per cheque. Verder is het ook mogelijk om een combinatie van papieren en elektronische cheques te bestellen. Werk je met elektronische cheques, dan is de kans op vervallen cheques kleiner. Hier worden automatisch altijd eerst de oudste cheques gebruikt.Elke gebruiker kan maximum 500 dienstencheques per jaar kopen. De eerste 400 cheques kosten €9 per stuk, voor de volgende 100 betaal je €10 per cheque. Een gezin kan maximaal 1.000 dienstencheques per jaar aankopen, waarvan de eerste 800 cheques €9 per stuk kosten en de overige 200 cheques €10.Er geldt een uitzondering voor personen met een handicap, gebruikers die een gehandicapt kind ten laste hebben, eenoudergezinnen en personen die een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden krijgen. Zij mogen tot 2.000 cheques per jaar bestellen, van €9 per stuk.In de beginperiode waren dienstencheques een stuk aantrekkelijker dan vandaag. De prijs bedroeg in 2004 maar €7,50 per cheque en bovendien was de fiscale aftrekbaarheid groter, zodat je netto een stuk minder betaalde dan vandaag. Maar zoals wel vaker gebeurt, werden de dienstencheque het slachtoffer van hun eigen succes en bleek het systeem financieel onhoudbaar. Bovendien schoof de federale regering de hete aardappel ook nog eens door naar de gewesten. Waardoor elk gewest sinds 1 januari 2016 de dienstenchequematerie effectief apart beheert. En meteen ook het eerste grote verschil opduikt: de fiscale aftrekbaarheid.Gehuwde partners en wettelijk samenwonenden genieten allebei van het belastingvoordeel voor cheques die ze onder hun eigen naam kopen. Ze moeten dan wel allebei een gebruikersnummer hebben bij Sodexo.Op 1 april stuurt Sodexo de gebruikers een fiscaal attest, zodat ze die gegevens in hun belastingaangifte kunnen opnemen.Het terugschroeven van de fiscale aftrekbaarheid is een spijtige zaak, want ze werkt een terugkeer van het zwartwerk in de hand. Tal van erkende ondernemingen hebben intussen de deuren moeten sluiten. En het zijn vooral de kleintjes - minder dan 50 werknemers - die er het snelst tussenuit gaan.Op www.dienstencheques-rva.be kan je doorklikken naar de website van je eigen gewest, maar je kan daar ook rechtstreeks terecht: Sinds 1 januari 2016 heeft elk gewest een eigen rekeningnummer waarop je als gebruiker het geld voor de cheques moet storten:Door Colette Barbier en Annemie GoddefroyLees ook: 5 veelgestelde vragen over dienstencheques