De meest voorkomende conflicten bij vrijwilligerswerk

Een ongeval is snel gebeurd. Maar wie betaalt de schade als je als vrijwilliger betrokken raakt bij een auto-ongeval? En lopen jeugdleiders zelf risico wanneer er iets fout loopt op kamp? Erik Vanpoucke, CEO bij Euromex Rechtsbijstand, stelt vrijwilligers gerust.

Erik Vanpoucke: “De Vrijwilligerswet voorziet een verregaande bescherming voor vrijwilligers en ze verplicht organisaties* om zich te verzekeren, zodat vrijwilligers vrijwel altijd goed beschermd zijn.” En dat is vanzelfsprekend, vindt Erik: “Wie zich belangeloos inzet, mag daar zeker niet de dupe van worden.” Toch zoeken elk jaar zo’n 150 vrijwilligers en organisaties juridische hulp bij Euromex bij een schadedossier. Dit zijn de 5 meest voorkomende conflicten.

Conflict 1: een vrijwilliger maakt iets stuk

“Laat je als vrijwilliger per ongeluk een mooie vaas vallen, dan hoef je die schade niet te betalen,” weet Erik. “Je bent beschermd en de organisatie waarvoor je vrijwilligt zal tussenkomen om de schade te vergoeden, via een verplichte verzekering voor burgerrechtelijke aansprakelijkheid*.”

Conflict 2: een vrijwilliger steelt

“Steel je diezelfde vaas, dan wordt het natuurlijk een ander verhaal,” waarschuwt Erik. “Je bent als vrijwilliger niet beschermd wanneer er bedrog in het spel is. Je bent dan zelf verantwoordelijk en de organisatie kan niets ten laste worden gelegd. De regel is simpel. Wat strafbaar is als burger, mag je ook niet als vrijwilliger doen. Het is ook logisch dat een vrijwilligersorganisatie niet verantwoordelijk is voor misdrijven van leden of vrijwilligers.”

Conflict 3: een vrijwilliger verkoopt bedorven lekkernijen

Veel verenigingen gaan deur-aan-deur om wafeltjes, chocolade en ander lekkers te verkopen. Wat als vrijwilligers ongewild bedorven etenswaren aan de man brengen? Erik: “De vrijwilliger is sowieso beschermd, dankzij de immuniteit*. Ontevreden kopers kunnen hun geld wel terugvragen van de vereniging. Die kan op haar beurt de leverancier aanklagen, maar als die niet thuis geeft, is dat geen reden voor de vereniging om de kopers niet te vergoeden.”

Conflict 4: een onvoorzichtige leider in de jeugdbeweging

Ook een leider in de jeugdbeweging die onoplettend of onvoorzichtig was, kan niet aansprakelijk worden gesteld. “Tenzij hij bedrog pleegde of een zware fout beging,” zegt Erik Vanpoucke. “Onoplettendheid of onvoorzichtigheid zijn geen zware fouten.”

Ook hier speelt de immuniteit van de vrijwilliger*. En ook hier is de organisatie aansprakelijk en verantwoordelijk om de kosten te betalen. “Voor Vlaamse vrijwilligersorganisaties uit de beleidsdomeinen Welzijn, Volksgezondheid en Gezin geldt een verplichting om een extra verzekering voor lichamelijke schade af te sluiten. Maar we zien dat ook zonder verplichting veel organisaties zo’n verzekering voor lichamelijke schade bij vrijwilligers en leden afsluiten.”

Conflict 5: een ongeval met de auto tijdens vrijwilligerswerk

Gebruik je je eigen auto bij jouw vrijwillig engagement, dan ben je niet apart verzekerd als vrijwilliger. De vrijwilligersorganisatie is ook niet verantwoordelijk. Erik Vanpoucke: “In dit geval maakt het niet uit of je de auto bestuurt als vrijwilliger of niet, je blijft verantwoordelijk als bestuurder. Jouw eigen verplichte autoverzekering zal de eventuele schade aan andere verkeersdeelnemers vergoeden. Heb je een omniumverzekering, dan zal die ook tussenkomen. Dat betekent ook dat vrijwilligers zonder omniumverzekering zelf opdraaien voor de kosten aan hun eigen auto. Je klaart daarom deze kwestie het beste uit voor je je auto als vrijwilliger gebruikt, om discussie achteraf te vermijden.”