Alles wat (niet) mag in uw tuin

Waar men gaat langs zomerse wegen, komt men dezelfde taferelen tegen: lawaaierige grasmaaiers, barbecues, muziek,... Maar hoe ver reikt onze vrijheid in onze tuin of op ons terras?

In dit dossier overlopen we de belangrijkste discussiepunten over de tuin en het terras, en bekijken we welke regels in Vlaanderen gelden en dit zowel voor eigenaars van tuinen als voor flatbewoners met een terras. Eén advies geldt alvast voor heel België: bij twijfel, informeer altijd (ook) bij uw gemeente!

Aanplanten

Ze vormen een eeuwig discussiepunt, de bomen, stuiken en hagen die net iets te dicht bij de buren staan. Maar ook de potplanten op een terras kunnen voor discussies zorgen!

Op welke afstand moet ik mijn bomen of struiken plaatsen?
U mag de bomen, struiken en haag in uw tuin niet vlakbij het erf van uw buur planten. Volgens het Veldwetboek moeten hoogstammige bomen op (minstens) 2 meter van de scheidingslijn worden geplant. Laagstammige bomen en levende hagen mogen op 50 centimeter. Plaatselijke gebruiken kunnen hier echter van afwijken. Wilt u weten of in uw gemeente of stad een specifiek gebruik geldt, neem dan contact met de griffie van het vredegerecht van het kanton waarin u woont (Witte Gids bij Ministerie, Justitie, Gerechtelijke adressen).

... en kan de boze buurman mij dan niets meer maken?
Helaas, dat uw beplanting op de wettelijke afstand staat, is nog geen garantie dat u volledig safe bent voor uw boze buurman. U moet uw aanplantingen immers ook zo kiezen dat ze geen abnormale hinder veroorzaken voor uw buurman. Plantte u een kolossale boom in uw tuin waardoor het grootste gedeelte van de tuin van uw buur constant in de schaduw ligt, dan kan hij argumenteren dat u abnormaal veel hinder veroorzaakt. Het feit dat de aanplanting geen hinder veroorzaakte zolang het boompje klein was, doet niet ter zake. U moet bij de aanplanting rekening houden met de latere groei van de beplanting. Evenmin doet het er toe of het perceel grond naast u al bebouwd was toen u de aanplanting deed, of niet. U moet er rekening mee houden dat er in de toekomst kan gebouwd worden. Als u beseft dat uw buurman vermoedelijk gelijk haalt voor de rechter, is het verstandig het niet tot een procedure te laten komen. U riskeert dan niet enkel de beplanting te moeten verwijderen, maar ook te worden veroordeeld tot een schadevergoeding.

... en mag mijn buurman te dicht geplaatste bomen of struiken dan nog omhakken?
Neen, uw buurman mag daar niet zelf aan beginnen. Staat uw boom of uw haag te dicht bij de scheiding, dan kan uw buur wél vragen dat u hem omhakt of verplant. Weigert u , dan kan hij naar de vrederechter stappen. De kans is vrij groot dat de rechter ook ingaat op die vraag, zelfs als uw buurman helemaal geen hinder ondervindt van de boom of de haag. In elk geval ontsnapt u aan het kappen of verplaatsen als uw boom er al 30 jaar staat, want dan is de verjaring bereikt.

... en wat mag mijn buurman dan met de overhangende takken en doorgroeiende wortels doen?
Ook al staan uw bomen en planten op de juiste afstand van de scheiding, de takken ervan mogen niet over de tuin van uw buur hangen. Is dit wel het geval, dan mag hij ze niet zelf afhakken maar hij mag wel eisen dat u dit doet. Als u weigert, kan hij naar de vrederechter stappen. Uitschietende wortels mag uw buur dan weer wél eigenhandig verwijderen zonder tussenkomst van de vrederechter.

... en mag mijn buurman dan mijn kersen opeten?
Zolang de kersen aan uw boom hangen, blijven zij uw eigendom en mag uw buurman ze niet plukken, ook al zijn ze heel lekker en hangen de takken tot in zijn tuin. Enkel de kersen die van uw boom in zijn tuin vallen, mag hij opeten maar... aan de takken schudden mag hij niet! Als u uw buurman betrapt kunt u hem zelfs aanklagen wegens diefstal.

Mijn buurman laat zijn tuin verwilderen. Wat kan ik doen?
Uw buurman heeft een hekel aan werken in zijn tuin. Zijn onkruid plant zich dan ook gretig voort in uw gazon en overhangende takken ontnemen u elk zonlicht. U probeerde al verscheidene keren met uw buurman te praten maar hij bleef Oost-Indisch doof. Wat kunt u doen?

... naar de vrederechter
Indien uw buurman moeilijk blijft doen, zult u verplicht zijn de zaak aanhangig te maken bij de vrederechter. U (of uw advocaat) vraagt dan het best aan de rechter om de toestand ter plaatse te komen bekijken. Let op, de kans bestaat dan dat uw buurman snel alles in orde brengt, zodat u geen enkel bewijsmiddel meer hebt. U loopt dan de kans veroordeeld te worden tot de gerechtskosten, omdat de rechter geen fout in hoofde van uw buurman kan vaststellen aangezien er geen (meer) is.

Hoe kunt u dit probleem vermijden? Als u wilt bewijzen dat uw buurman zijn tuin niet onderhoudt, kunt u een beroep doen op ?getuigen of vermoedens”, zegt de wet. De rechtbanken staan echter zeer wantrouwig tegenover getuigen. Met vermoedens worden alle inlichtingen en aanwijzingen bedoeld die u verzamelde om uw gelijk te bewijzen, bijvoorbeeld foto’s of een video-opname. Het is de vrederechter die beslist of hij al dan niet rekening houdt met deze vermoedens.

... eventueel met de steun van een deurwaarder
Eén heel doeltreffend vermoeden waarover de wet het heeft, is de vaststelling door een gerechtsdeurwaarder. Het volstaat dat u een gerechtsdeurwaarder opbelt (u vindt ze vooraan in de Gouden Gids onder de rubriek Gerechtsdeurwaarders) en hem vraagt een proces-verbaal van vaststelling op te maken. In dit document zal hij de zaken beschrijven die hij persoonlijk ziet. De vaststelling beperkt zich tot louter materiële feiten zoals overhangende takken, een verwilderde haag, enz. Hij mag geen juridisch of technisch advies geven over de situatie. Een dergelijke vaststelling kost 150 tot 300 euro maar in de praktijk stellen we vast dat de meeste rechters een vaststelling van een gerechtsdeurwaarder niet in twijfel trekken, hoewel ze zoals voor alle vermoedens, vrij over de bewijswaarde van een vaststelling mogen oordelen. Bovendien beschikt u met het proces-verbaal van vaststelling over een belangrijk document om alsnog tot een minnelijke schikking te komen.

TIP Het is aangeraden foto’s te maken van uw tuin en die van uw buurman, en de deurwaarder te vragen deze foto’s op te nemen in zijn vaststelling. Zo verklaart de deurwaarder dat de foto’s overeenstemmen met de situatie die hij vastgesteld heeft.

Mag ik mijn terras vol planten zetten?
U wilt op uw terras een tuineffect creëren door het vol potplanten te plaatsen. Moet u dan een doorgang laten voor de bewoners boven (en naast) u? En is het wel in orde met de brandveiligheid? Wat op het terras van uw appartement is toegestaan, staat doorgaans in het reglement van mede-eigendom. Daar kan bijvoorbeeld, naast het verbod om uw was uit te hangen, ook instaan dat u geen planten of bloemen mag plaatsen, of enkel een welbepaalde soort planten. Dit is meestal ingegeven door de overweging dat het uitzicht van het appartementsgebouw een homogeen karakter moet hebben.

Redenen van brandveiligheid – de vlugge evacuatie van bewoners – komen er doorgaans niet aan te pas vermits in de meeste appartementsgebouwen brandtrappen of vluchtplatforms verplicht zijn. Voor oudere appartementsgebouwen vraagt u het best aan de syndicus of de brandweer speciale eisen oplegt.

Bouwen

Een stukje aanbouwen, waarom zou u het niet doen? U doet er niemand kwaad mee! En naarmate de aarde opwarmt, wordt een zwembad of een zwemvijver steeds interessanter.

Mag ik een veranda, garage of duiventil plaatsen?
Tot 1 september 2009 moet u voor bepaalde bouwwerken in uw tuin een vergunning aanvragen (meer info hierover krijgt u bij de stedenbouwkundige dienst van uw gemeente). Vanaf 1 september echter valt deze verplichting in Vlaanderen weg voor bouwwerken (veranda’s, garages, duiventillen, serres, carports, tuinhuisjes,...) met een maximale oppervlakte van 50 vierkante meter, die bovendien niet hoger zijn dan 3,5 meter en minstens 3 meter van de perceelgrens staan. U zult uw bouwplannen alleen nog moeten melden aan de gemeente en die zal dan 20 dagen de tijd hebben om eventueel te reageren. Doet zij dat niet binnen deze termijn, dan kunt u met de werken beginnen.

Mag ik een zwembad plaatsen?
In Vlaanderen is sinds 4 september 2006 geen stedenbouwkundige vergunning meer vereist voor het bouwen van een privézwembad op voorwaarde dat het zwembad met aanhorigheden niet groter is dan 30 m2, maximaal 1,5 m hoog is (inclusief de afdekking) en zich binnen een straal van 30 meter van de woning bevindt. Het zwembad moet zich verder op minstens 2 meter van de perceelgrenzen en de woning zelf bevinden, het mag niet in uw voortuin liggen en evenmin in een oeverzone of in de 5 meter brede strook vanaf een waterloop.

Wie niet kan voldoen aan één of meerdere van bovenvermelde voorwaarden moet bij zijn gemeentebestuur een vergunning aanvragen. Een architect is pas vereist vanaf een zwembad van 150 m2.

Mag ik mijn caravan in de tuin zetten?
Het is niet echt bouwen, maar het plaatsen van een caravan in de tuin valt ook onder de materie van stedenbouw. Het Besluit van de Vlaamse regering van 14 april 2000 bepaalt dat u 1 kampeerwagen in de onmiddellijke nabijheid van uw huis mag plaatsen, en dit zonder vergunning.

Vuur maken

Een kampvuurtje in de tuin geeft sfeer en ruikt (meestal) lekker. Maar de rook kan storend zijn voor de buren en dan is er nog het veiligheidsaspect.

Mag ik mijn tuinafval thuis verbranden?
Volgens het Veldwetboek (art. 89) is het verboden vuur aan te steken op het veld op minder dan honderd meter afstand van huizen, bossen, heide, boomgaarden, hagen, graan, stro, mijten of van plaatsen waar vlas te drogen is gelegd. Het Hof van Cassatie, onze hoogste rechtbank, besliste dat deze bepaling van toepassing is op elk vrijwillig en tijdelijk vuur, ook indien dit gebeurt in een stadstuin. De Vlaamse milieureglementering (Vlarem) is nog strenger dan het Veldwetboek en bepaalt dat in een tuin enkel het verbranden van plantaardige afvalstoffen, afkomstig van het onderhoud van de tuin, toegelaten is, weliswaar op minimaal 100 meter van begroeiing of bebouwing.

LET OP! Uw gemeente kan ervoor opteren nog strengere regels toe te passen dan deze van het Vlarem. Meestal verbieden zij bijvoorbeeld het verbranden van tuinafval bij grote droogte of krachtige wind. Neemt u toch het risico en veroorzaakt u een brand van andermans goederen of onroerende eigendommen, dan heeft het strafwetboek voor u een gevangenisstraf in petto van acht dagen tot drie maand én zware geldboetes!

Moet ik een bepaalde afstand respecteren voor mijn barbecue?
Een brede waaier van toestellen vallen onder de noemer sfeerverwarmer: decoratieve tuinkachels, terrashaarden, terraskachels, Mexicaanse tuinhaarden, vuurpotten en vuurkorven. Deze toestellen zijn niet geschikt om (tuin)afval te verbranden. Zij hebben hun eigen toegelaten brandstoffen zoals houtskool, hout, briketten voor kachels en open haarden. U moet wel oppassen voor overdreven rookontwikkeling die luchtverontreiniging veroorzaakt en zo de buren tot last kan zijn of schade kan toebrengen. Volgens het Veldwetboek wordt u immers bestraft als u rook verspreidt over het erf van een buur waardoor zijn eigendom aangetast wordt.

U mag dus uw barbecue of sfeerverwarmer gebruiken op voorwaarde dat uw buur geen schade of hinder ondervindt. En u moet uw barbecue of tuinkachel op een veilige afstand van de perceelsgrens en de beplantingen van uw buur plaatsen.

Mag ik barbecueën op het terras van mijn appartement? En mag dat met houtskool?
Een elektrische barbecue op het terras van een appartement of ééntje met houtskool vormt doorgaans geen probleem als u geen monsterbarbecue (op zijn Amerikaans) gebruikt. Een toestel op gas zou wel als een probleem kunnen ervaren worden, vanwege de mogelijke onveiligheid. Belangrijker is wat u wilt bereiden, de geur die dat verspreidt en de rookwalmen die vrijkomen. Als zij overlast veroorzaken, mag u niet barbecueën. Kijk zeker het reglement van uw flatgebouw na, want daarin staat vaak een barbecueverbod!

Lawaai maken

Een beetje achtergrondmuziek is best gezellig, maar niet te luid en niet te laat. Er gaat niets boven een ongestoorde nachtrust.

Tot hoe laat mag mijn tuinfeest duren?
Woont u in een dichtbevolkte wijk, dan moet u rekening houden met de buren. Bij een gewone babbel of zelfs een geanimeerd gesprek met vrienden op uw terras om elf uur ’s avonds, kan er normaal gezien geen sprake zijn van nachtlawaai. Maar als u na enkele frisse pintjes met uw vrienden liedjes begint te zingen uit uw studenten- of soldatentijd, liggen de zaken natuurlijk anders. In een dergelijk geval kunnen we spreken van nachtlawaai. Volgens het strafwetboek (art. 561) wordt u gestraft als u zich schuldig maakt aan ?nachtgerucht of nachtrumoer waardoor de rust van de inwoners kan worden verstoord”.

Wettelijk begint de nacht pas na 22 uur, maar veel rechters menen dat de nacht begint na zonsondergang. Dit stukje wetgeving handelt over geluidsverstoringen die kunnen worden vastgesteld op het gehoor. Er zijn geen geluidsmetingen vereist en er worden geen beperkingen betreffende het aantal decibels opgelegd.

Komt de politie een eerste keer langs, dan zal zij meestal geen proces-verbaal opstellen. Moet de politie nogmaals langskomen, dan zal er meestal een pv worden opgesteld en mag u rekenen op een boete van 50 tot 100 euro. Uw buren verwittigen dat u een fuifje of een barbecue organiseert en u op voorhand excuseren voor de mogelijke overlast, lijkt een betere oplossing.

Mag ik het gras afrijden tijdens het weekend?
Op gemeentelijk niveau biedt het politiereglement hier meestal uitsluitsel. De meeste politiereglementen verbieden op zon- en feestdagen elk lawaai (overdag of ’s nachts) dat de rust van de inwoners verstoort. Meestal mag het gras afrijden dus niet. U kunt een administratieve boete van a250 oplopen en, gezien het hier een administratieve boete betreft, hoeft dat zelfs niet door de politie vastgesteld worden. Een bevoegd ambtenaar kan u dit ook opleggen.

Mag ik naar de radio luisteren in mijn tuin of op mijn terras?
Na zonsondergang kunt u zich eventueel schuldig maken aan nachtlawaai en kan artikel 561 van het strafwetboek worden toegepast (zie hierboven, bij Tot hoe laat mag mijn tuinfeest duren?).
Op gemeentelijk vlak bestaan er geen reglementeringen voor lawaai overdag. Uw buur kan wel een klacht indienen bij de politie wegens overmatige burenhinder. Gaat hij tot bij de vrederechter, dan beslist die of de muziek overdag als overlast moet beschouwd worden, of niet.

Mag ik mijn hond laten blaffen – dag en nacht?
Zolang uw hond met mate blaft, wordt het niet als storend ervaren. Veel, langdurig en hard blaffen (of janken) kan leiden tot klachten uit de omgeving wegens burenhinder en overlast.
Zolang een particulier niet meer dan 4 honden bezit, is er geen wetgeving voorhanden waarmee het hinderlijke geluid kan worden beoordeeld. Het politiereglement van elke gemeente kan wel regels opleggen. Meestal zijn het bepalingen zoals: De houders van dieren dienen deze zodanig te huisvesten dat het geblaf, het gezang, het gehuil, het geschreeuw of het gekrijs van deze dieren geen aanleiding kunnen geven tot gerechtvaardigde klachten vanwege de omwonenden.

Naar de vrederechter. Wie last heeft van hondengeblaf en geen gehoor krijgt bij de eigenaar van het dier, zal naar de vrederechter moeten stappen en aantonen dat er sprake is van bovenmatige burenhinder. Het is de rechter die erover oordeelt. Op basis van de bestaande rechtspraak stellen we vast dat de volgende factoren daarbij een belangrijke rol spelen:
– de plaats: lawaaioverlast door dieren moet meer worden geduld op het platteland dan in een stad.
– de duur en intensiteit: permanente hinder hoeft minder te worden geduld dan lawaai dat slechts af en toe voorkomt. Ook de intensiteit en de aard van de dierengeluiden zijn van belang. Een hond die zonder reden van ’s morgens tot ’s avonds blaft of jankt, mag als bovenmatige burenhinder worden beschouwd.
– het tijdstip: er wordt aangenomen dat overdag een grotere hinder moet worden geduld dan ’s nachts. Hinder door dierengeluid ’s nachts wordt bebeschouwd als nachtrumoer.
– andere elementen waar vrederechters rekening mee houden, zijn: de bijzondere gevoeligheid van de buur (bijvoorbeeld als hij een hartpatiënt is), dat de dieren reeds aanwezig waren voor u er kwam wonen, enz.

Sancties. In de rechtspraak en rechtsleer wordt meer en meer aanvaard dat de rechter kan overgaan tot de verwijdering van het dier. Als een andere, minder verregaande maatregel ook een oplossing brengt, zal de vrederechter daar de voorkeur aan geven.

Mag ik kippen houden?
Zolang u niet meer dan 50 kippen houdt, bent u wettelijk geen kweker en hebt u geen vergunning nodig. Informeer bij uw gemeente (politie) of er een specifiek reglement voor uw woonwijk bestaat.

Zonnen

In mijn tuin of op mijn terras mag ik toch zonnebaden zoals en wanneer ik dat zelf wil? Uiteraard bent u in principe baas in uw eigen tuin, maar uw vrijheid is begrensd: let op uw outfit!

Mag ik naakt zonnen?
Openbaar naaktlopen is verboden door de strafwet. Daar kunt u voor gestraft worden wegens aanstootgevend gedrag of omdat u handelingen pleegt die de eerbaarheid schenden. U kunt u dus niet overal naakt vertonen. U mag wel in uw blootje lopen in uw eigen tuin maar zonder aanstootgevend gedrag te vertonen dat zichtbaar is voor degenen die in uw tuin kunnen kijken.
Als uw tuin of terras goed afgeschermd is en uw buren u niet of nauwelijks kunnen zien, mag u dus vrij rondlopen zoals de natuur u heeft geschapen. Heeft een buur echter inkijk in uw tuin en voelt hij zich geschokt door het tafereel dat hem wordt voorgeschoteld, dan kan hij beweren dat u openbare zedenschennis pleegt. Dat is een moeilijk te definiëren begrip, omdat het voortdurend evolueert. De rechter bepaalt daarom per geval of het om openbare zedenschennis gaat of niet. De straf gaat van acht dagen tot één jaar gevangenis, de geldboete van ? 26 tot ? 500.