Actief als vrijwilliger? Dit moet je weten

Voor het geld doen ze het niet, de zowat 1,5 miljoen vrijwilligers in ons land. Het is eerder een roeping. Soms krijgen ze wel een kostenvergoeding. Ontdek hier de geïndexeerde bedragen voor 2022. En laten we meteen nog even duidelijk maken wat een vrijwilliger precies is.

In België zijn er meer dan anderhalf miljoen vrijwilligers die zich regelmatig of occasioneel inzetten voor organisaties zonder daarvoor vergoed te worden. Soms krijgen ze wel onkosten terugbetaald. Die kostenvergoeding voor vrijwilligers is wettelijk geregeld.

Maar wat of wie is precies een vrijwilliger? De Vrijwilligerswet omschrijft het als volgt: vrijwilligers geven uit vrije wil en onbetaald een stuk van hun vrije tijd aan een organisatie. Daarbij moet worden voldoen aan vier belangrijke criteria:

1. Er mag geen vergoeding tegenover staan of geen verplichting bestaan

2. Het werk gebeurt ten behoeve van anderen

3. Het werk gebeurt voor een organisatie (vzw, openbare instellingen en feitelijke verenigingen).

4. Mag niet voor dezelfde taak en dezelfde werkgever gebeuren als een bezoldigde opdracht. Het is duidelijk dat “vrijwilligerswerk niet kan worden gebruikt om het betalen van overuren te vermijden. Maar bijvoorbeeld de accountant van een vereniging voor natuurbescherming kan vrijwillig deelnemen aan een door zijn vereniging georganiseerde ‘overzet van kikkers’, omdat dit een totaal andere activiteit is dan die welke in zijn arbeidsovereenkomst is beschreven.*

De verplichtingen van de organisatie

De relatie tussen een vrijwilliger en een organisatie is zeker niet het onderwerp van een contract. Niettemin moet de organisatie die vrijwilligers “tewerkstelt” een aantal inlichtingen aan de overheid bezorgen in verband met het statuut van de organisatie, de aansprakelijkheidsverzekering, de toegekende onkosten en de toepassing van de wet op het beroepsgeheim. Denken we aan een Rode Kruis-vrijwilliger of een vrijwilliger die maaltijden uitdeelt in een verpleeghuis (weet bijvoorbeeld welke bewoners een diabetesdieet volgen). Discretie is in dergelijke gevallen essentieel. Daarom kiezen veel organisaties ervoor een informatienota of een overeenkomst te laten ondertekenen waarin deze verplichtingen ‘op papier’ worden gezet.

Het Vlaams Decreet Vrijwilligerswerk

Sommige organisaties moeten zich niet enkel houden aan de Vrijwilligerswet maar dienen ook de bepalingen van het Vlaams Decreet Vrijwilligerswerk te volgen. Dat decreet geldt voor Vlaamse organisaties met een erkenning of structurele subsidiëring van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Het Decreet legt extra spelregels vast. Zo ligt er meer nadruk op de afsprakennota, verzekeringen en de kwaliteit van het vrijwilligerswerk.

En wat brengt dat op?

Zoals eerder gezegd is vrijwilligerswerk onbezoldigd. De vrijwilliger kan echter wel een onkostenvergoeding krijgen, hetzij een forfaitaire vergoeding, hetzij een vergoeding voor reële kosten.

Deze vergoedingen zijn niet onderworpen aan RSZ-bijdragen of ook niet belastbaar zolang ze voor 2022 niet meer bedragen dan:

• 36,84 euro/dag
• 1.473,37 euro/jaar. De forfaitaire vergoedingen kunnen wel worden gecombineerd met een beperkte kilometervergoeding. Tenminste als deze voor niet meer dan 2.000 km geldt (x 0,3707 euro/km – bedrag voor de periode van 1 juli 2021 tot en met 30 juni 2022). Voor vrijwilligers die vooral instaan voor het vervoer van personen, geldt de kilometerbeperking niet. Zij mogen dus meer dan 2000 km per jaar afleggen en dit vergoed krijgen, maar moeten bij controle wel kunnen bewijzen dat ze effectief deze kilometers aflegden voor het vervoer van personen, bijvoorbeeld door het voorleggen van een logboek.

Deze maximumbedragen gelden per vrijwilliger, ongeacht in hoeveel organisaties hij/zij actief is.

Let op: indien één van deze bedragen in een kalenderjaar wordt overschreden, brengt deze overschrijding de toepassing van de algemene regels voor alle inkomsten voor dit kalenderjaar met zich mee.

Verhoogde forfaitaire vergoeding

Voor bepaalde activiteiten voorzag de wetgever een verhoogde forfaitaire vergoeding.

• vrijwilligers in de sportsector: sporttrainer, sportlesgever, sportcoach, jeugdsportcoördinator, sportscheidsrechter, jurylid, steward, terreinverzorger-materiaalmeester, seingever bij sportwedstrijden;
• de vrijwillige nachtoppas, te weten het inslapen, evenals de dagoppas bij hulpbehoevende personen;
• vrijwilligers in het niet-dringend liggend ziekenvervoer

In 2022 bedraagt de verhoogde forfaitaire kostenvergoeding maximum van 2.652,98 euro/jaar.

Opgelet! Voor vrijwilligers actief in de vaccinatiecentra, gedurende de looptijd van de vaccinatiecampagne tot eind december 2021 werd het jaarlijks maximum nog verder verhoogd tot 3.541 euro/jaar.

*Bronnen: RSZ, Groep S, vlaanderenvrijwilligt.be