Zoveel meer dan de big five

Jambo! Kenia is als reisbestemming helemaal terug van weggeweest. We trekken op verkenning door het zuiden van het land, waar we wilde dieren spotten en kennis maken met duurzame safari.

Zes jonge olifantjes komen vanuit het struikgewas op me afgestormd. Geen paniek! Verzorgers van de Sheldrick Wildlife Trust in Nairobi weten hen te verleiden met gigantische papflessen, die de gulzige olifantjes met hun slurf sierlijk in hun mond steken. Na het papje gaat hun aandacht uit naar de groene blaadjes aan de afgebroken boomtakken, waar ze gretig van smullen. Nog wat later rollen ze in de modder van hun speeltuin, waar ze elke dag een half uur aan de bezoekers worden voorgesteld.

“Al deze weesolifantjes bereiden we voor op een terugkeer naar de natuur”, vertelt Kirsty Smith, medewerkster van de trust. “De olifant is een sterk dier, een van de big five, maar bescherming blijft noodzakelijk. Sinds enkele jaren ontstaan er in Kenia steeds meer human-wildlife conflicten. De droogte neemt toe, alsook het aantal inwoners, waardoor de mens zich almaar vaker in de habitat en op de trekroutes van de olifanten begeeft. Onder andere daardoor belanden olifanten geregeld op akkers, die ze vernield achterlaten.” Het is telkens een dubbel drama: de boeren zijn hun opbrengst kwijt en als revanche moeten de olifanten eraan geloven. Hun jongen blijven verweesd achter en zonder opvang dreigen ze te sterven.

Conflicten tussen mens en dier zijn een heel ander probleem dan de ivoorstroperij, die in Kenia al lang verboden is. “De Keniaanse overheid hecht veel belang aan wildlife”, benadrukt Smith. “Tijdens safari’s mag je al sinds de jaren 70 geen olifanten meer schieten. In andere Afrikaanse landen hangt wel nog een prijskaartje aan dieren. Jagers betalen duizenden dollars om een olifant te mogen neerschieten. Maar hoe kan je daar een prijs opplakken? Een levend dier is zoveel meer waard!”

DIERENROMANTIEK

Na mijn kennismaking met de weesolifantjes aan de rand van de Keniaanse hoofdstad, trek ik met een gehuurde jeep verder op safari in het zuiden van het land. Dankzij de vernieuwde autoweg tussen Nairobi en havenstad Mombasa duurt de rit naar Tsavo West National Park slechts vier uur. Met een oppervlakte van 9.000 km2 – de oppervlakte van pakweg drie Belgische provincies – is Tsavo West een van de grootste nationale parken van Kenia. Volgens de overlevering leefden hier in de koloniale tijd man-eating lions. De levensgevaarlijke leeuwen hadden het vooral op ontdekkingsreizigers gemunt en in een latere fase op spoorarbeiders. Maar die sensationele verhalen uit mijn reisgids schrikken me niet af.

Voorbij de poorten van het Tsavo West National Park begint het avontuur door de wildernis en dokker ik met mijn jeep over een erbarmelijke weg vol putten en modderpoelen. Ik moet me zodanig op de weg focussen dat ik bijna mijn zoektocht naar wilde dieren vergeet. Tot ik plots in de remmen moet voor een koppeltje giraffen dat de baan oversteekt. Wauw! Nooit eerder zag ik giraffen van zo dichtbij én in hun natuurlijke habitat. Tot mijn verbazing laten ze zich graag bewonderen. Ze blijven nog even langs de kant van de weg staan, terwijl ze met hun gracieuze nekken tegen elkaar aanwrijven. Ongecensureerde dierenromantiek?

Verderop volgt een heel andere ervaring. Het onderstel van mijn jeep lijkt het te begeven en sleept deels over de grond. Gelukkig raak ik nog tot in Iltilal, een klein Masai-dorp aan de voet van de Chyulu Hills, waar kinderen me dolenthousiast naar een mecanicien leiden. Zonder veel vragen duikt hij onder de auto en met wat ijzerdraad repareert hij het euvel. Zo efficiënt en eenvoudig gaat dat in Kenia! Uiteindelijk bereik ik die dag nog mijn volgende bestemming: Campi ya Kanzi, een ecolodge in het reservaat van de Maasai Wilderness Conservation Trust, een van de meest duurzame projecten op het Afrikaanse continent.

DUURZAME SAFARI

“Het safaritoerisme is in Kenia ontstaan”, zegt Luca Belpietro, de Italiaanse stichter van de Maasai Wilderness Conservation Trust. “Het was de Amerikaanse president Roosevelt die hier begin 20ste eeuw met man en macht door de savanne trok. Safari betekende toen in de eerste plaats dieren neerknallen tijdens nietsontziende jachtpartijen. In de jaren 60 werd safari toegankelijker voor het brede publiek en evolueerde die naar dieren spotten tijdens game drives in nationale parken – autosafari’s om zoveel mogelijk dieren te zien, waarbij game naar de vroegere jacht verwijst.” Een gunstige evolutie, maar volgens Belpietro ging die niet ver genoeg. Tijdens zijn bezoeken aan Kenia in de jaren 90 merkte hij dat er een immense kloof was tussen de toeristen en de plaatselijke gemeenschap, die helemaal geen voordeel haalde uit het groeiende toerisme. Bovendien hadden de Masai en andere stammen geen baat bij meer dierenbescherming in de parken, waar ze weinig inspraak hadden.

Het moest anders en duurzamer, waarna Belpietro en zijn echtgenote met veel idealisme Campi ya Kanzi stichtten. “Het begon met een tent”, blikt hij terug. “Intussen hebben we acht cottages en een guesthouse met suites. We wekken onze energie op met ultramoderne zonnepanelen en functioneren 100% op regenwater, dat na gebruik volledig wordt gezuiverd. Maar de nieuwigheid zit hem vooral in onze verbondenheid met de inheemse bevolking. Zij zijn de eigenaars van dit land. De opbrengst uit het beheer van de ecolodge kunnen zij via de Maasai Wilderness Conservation Trust gebruiken voor educatie, gezondheidsprojecten en dierenbescherming. De Masai hebben er dus economisch belang bij hun natuurlijke rijkdommen te beschermen.”

Een duurzamere aanpak van het natuurbeheer leidt tot een breder aanbod aan safari-activiteiten. “Uiteraard gaan sommige gasten nog steeds op zoek naar wilde dieren tijdens een game drive,” legt Belpietro uit, “maar we gaan niet off road en de big five zien – olifant, buffel, neushoorn, leeuw en luipaard – is niet onze grootste bekommernis. Dieren spotten is de kers op de taart. We trekken liever te voet of op een paard door de uitgestrekte wildernis. Of we bezoeken natuurbeschermingsprojecten en dorpen van de Masai.”

ZICHT OP DE KILIMANJARO

De visie van Belpietro en het team van de Maasai Wilderness Conservation Trust is intussen bekroond door de Verenigde Naties en breidt stilaan uit naar andere regio’s van Kenia. Ook in het populaire Amboseli National Park is er volop aandacht voor lokale gemeenschappen en het behoud van het ecosysteem. Vaak ten koste van de bewegingsvrijheid van bezoekers, wat niet meer dan terecht is. Wie even van de officiële route door het park afwijkt, al dan niet bewust, riskeert door rangers uit het park te worden gezet. Dankzij die strenge aanpak kunnen de big five en honderden andere diersoorten ongestoord in hun natuurlijke habitat overleven. En door het permanente uitzicht op de Kilimanjaro, de hoogste berg van Afrika, besef je dat je tijdens een safari in Amboseli op een van de bijzonderste plekken ter wereld vertoeft. Tembea Kenya! Verken Kenia!