Zo leert u ermee om te gaan

Zestig tot tachtig procent van de Belgen krijgt vroeg of laat met rugproblemen te kampen. In tegenstelling tot wat de medische wereld vroeger dacht, is rusten echter niet de beste oplossing. Rugkwalen vergen een multidisciplinaire aanpak waarbij actief en positief blijven centraal staan.

Waarom is rugpijn zo’n vaak voorkomende klacht? Sommige wetenschappers zijn ervan overtuigd dat onze wervelzuil er nog steeds moeite mee heeft dat de mens in de loop van de evolutie rechtop is beginnen te lopen. Maar het toenemende gebrek aan lichaamsbeweging – in het bijzonder van het spierkorset dat onze wervelzuil omgeeft – heeft de zaken zeker niet verbeterd!

Centraal in de huidige – en nieuwe- aanpak van rugklachten staat de beweeglijkheid en de belastbaarheid van de rug. In tegenstelling tot vroeger, vormt opnieuw actief worden de hoeksteen van de behandeling. En daar komt veel meer bij kijken dan bewegen alleen.

Actief blijven

Acute lage rugpijn is een zeer vaak voorkomend probleem. 80 % van alle volwassenen krijgt er vroeg of laat mee te maken. 70 % van hen herstelt binnen de 2 weken, 90 % is na 6 weken volledig hersteld maar toch evolueert 10 % naar een chronische lage rugpijn met functionele hinder en incapaciteit. Vroeger werd deze mensen steevast 6 weken platte rust voorgeschreven maar die aanpak behoort vandaag definitief tot het verleden.

“Nu ligt de nadruk op actief én positief blijven”, stelt dokter Patrick Grisar, hoofd van de Limburgse DBC-rugkliniek. “DBC staat voor Documentation Based Care, een multidisciplinair behandelingsconcept dat werd ontwikkeld door de Finse dokter Simo Taimela. Al de DBC-klinieken wereldwijd – waarvan er zich vier in België bevinden – gaan op dezelfde manier tewerk. Er gebeuren metingen bij aanvang van, halverwege en na afloop van de behandeling. Al die gegevens worden wereldwijd samengebracht en dienen als basis voor eventuele bijsturingen aan het programma en het uitwerken van specifieke behandelingsschema’s. “Maar vooral stellen wij de patiënt gerust en moedigen we hem aan om actief te zijn in plaats van hem af te remmen. Correcte informatie geven, misvattingen uit de wereld helpen en de bewegingsangst wegwerken die bij veel mensen zeer sterk aanwezig is. Dat zijn voor ons belangrijke factoren. En dit alles vanzelfsprekend vanuit een positieve benadering.”

Positief motiveren

Wie kan er terecht in de Limburgse rugkliniek? Dr. Grisard: “Ons behandelingsprogramma is bedoeld voor mensen met een chronisch of recidiverend rugprobleem dat hen opzadelt met zowel pijn als functionele beperkingen. Mensen dus die als gevolg van deze functionele beperkingen, heel wat dingen niet meer kunnen doen. De gevolgen van chronische rugpijn kunnen immers erg ver gaan, zowel op fysiek en professioneel als op sociaal vlak.”

Door chronische rugpijn verliest de wervelkolom zijn normale beweeglijkheid en worden de spieren zwakker. Daarom omvat de behandeling in de eerste plaats een individuele en intensieve oefentherapie om de rugfunctie, zowel qua beweeglijkheid als belastingsvermogen, te verbeteren.

Bij deze oefentherapie worden hoogtechnologische, door DBC ontwikkelde apparaten gebruikt, waarop de patiënt gecontroleerde bewegingen uitvoert om de wervelkolom beter te bewegen en de rug- en rompspieren efficiënt te gebruiken.

Een multidisciplinaire aanpak

Een multidisciplinaire aanpak is essentieel om chronische rugpatiënten opnieuw een normaal, actief leven te geven. Alleen met oefeningen kom je er niet. Daarom werken arts, kinesitherapeut, psycholoog en ergonoom nauw samen. Zij streven naar een belastingsbeperkend ruggebruik, door enerzijds de rugfunctie actief te trainen en anderzijds door ergonomische aanpassingen van de leefomgeving en de werkplek. Indien nodig komt de ergonoom thuis of op het werk een kijkje nemen om na te gaan welke aanpassingen mogelijk en wenselijk zijn.

“Voorts hecht het team veel belang aan een gedragsmatige benadering zodat patiënten hun rugproblematiek een juiste plaats leren te geven, en de angst om te bewegen en het vermijden van bewegingen en activiteiten afneemt. De globale aanpak moet ervoor zorgen dat de angst voor pijn vermindert en de persoon opnieuw vertrouwen krijgt in zijn rug.”

Een individueel behandelingsplan

“Het individuele programma in de DCB-kliniek duurt in principe 3 tot 4 maanden, tegen een tempo van twee sessies van twee uur per dag. Het is dus zeker niet vrijblijvend en er wordt een serieuze inzet van de patiënt verwacht. Hij wordt ook voortdurend voor zijn verantwoordelijkheid geplaatst en gemotiveerd, bijvoorbeeld om zo snel mogelijk opnieuw te gaan werken, ook al is het slechts deeltijds.

Na afloop van het programma krijgt de patiënt een individueel behandelingsplan mee voor thuis, waarmee hij de verbetering jarenlang kan behouden. Dit uiteraard op voorwaarde dat hij zijn behandeling nadien niet verwaarloost.”

Operatie is zelden noodzakelijk

Revalidatie verhelpt functionele rugproblemen. Wanneer er echter een structureel probleem bestaat – zoals een vernauwd ruggenmergkanaal of een zenuwinklemming door een hernia – kan een heelkundige ingreep aangewezen zijn. “Opereren doe je alleen als het niet anders kan”, klinkt het op de diensten Neurochirurgie en Orthopedie. “Toch zijn de resultaten van rugchirurgie de afgelopen tien jaar sterk verbeterd. Dat komt enerzijds door de ontwikkeling van nieuwe technieken en anderzijds door een betere patiëntenselectie. In feite is slechts een heel kleine minderheid van de mensen met rugklachten gebaat met een operatie, dat weten we nu beter dan vroeger. Als een patiënt bijvoorbeeld geopereerd wordt omwille van een hernia, maar ook zijn wervelzuilgewrichtjes al een serieuze slijtage hebben ondergaan, dan zal de pijn na de ingreep blijven bestaan.”

15 tips voor elke dag

Wilt u rugpijn voorkomen? Dat kan met de volgende tips.

1 Opstaan doet u door eerst voorzichtig op uw zij te draaien. Daarna plaatst u, steunend op één arm, beide benen naast het bed. Gebruik uw dijen en armen om recht te komen.

2 Om uw rug te rechten, moet u zowel uw rug- als uw buikspieren spannen. Beide spiergroepen zouden zeker driemaal per week een kwartiertje moeten getraind worden. Laat u adviseren over welke oefeningen voor u het meest geschikt zijn. Sommige buikspieroefeningen zijn immers extra belastend voor de rug.

3 Als u met iets bezig bent en de telefoon rinkelt, draai dan uw volledige lichaam in de richting van het telefoontoestel. Beperk u nooit tot een draaibeweging van de romp.

4 Als u iets zwaars moet optillen, houd het dan dicht tegen u aan met een rechte rug en opgespannen buikspieren. Hurk met het ene been voor het andere en kom vanuit die positie met gestrekte rug recht. Maak nooit een draaiende beweging terwijl u iets optilt.

5 Stress werkt een verhoogde pijngewaarwording (of en lagere pijndrempel) in de hand. Op tijd en stond ontspannen is dus belangrijk. Vooral de monnikskapspier, de driehoekige spier onderaan de nek naar de schouders toe, is erg stressgevoelig.

6 Zorg ervoor dat u voldoende slaapt. Vooral de tussenwervelschijven moeten tijdens de nacht vocht kunnen opnemen. Gebruik nooit meer dan één hoofdkussen.

7 Een goede opwarming is noodzakelijk vooraleer u gaat sporten. Ze zorgt ervoor dat de spieren beter van bloed en zuurstof voorzien worden, waardoor ze soepeler zijn en minder snel overbelast raken. Beschouw in dit verband ook sommige klusjes – het gras maaien, stofzuigen,... – als sport.

8 Verdeel inkopen over twee boodschappentassen met ongeveer hetzelfde gewicht in plaats van alles aan één kant te dragen.

9 Mijd hoge hakken. Zij zorgen voor een sterkere kromming van de onderrug, waardoor de druk op de wervels en de tussenwervelschijven toeneemt.

10 Autorijden kan erg belastend zijn. Het is belangrijk dat de rugleuning uw rug over de gehele lengte en voldoende steunt. Deelt u de wagen met andere chauffeurs, maak dan steeds tijd om de stoel af te stellen vooraleer u vertrekt. Uw bovenbenen moeten horizontaal zijn en de knieën licht geboden. Plaats eventueel een kussentje onderaan uw rug.

11 Afwassen gebeurt vaak in een weinig rugvriendelijke houding. Is de gootsteen te laag, plaats er dan een omgekeerd teiltje in met daar een ander, met water gevuld teiltje bovenop. Ook het kastje onder de gootsteen openen en één voet in het kastje plaatsen, kan helpen.

12 Een douche is rugvriendelijker dan een bad omdat u zich niet hoeft te bukken. Een warm bad kan spierontspannend werken, maar wees voorzichtig bij het in- en uitstappen. Een matje (voorkomt uitglijden) en een handgreep halverwege het bad zijn prima hulpmiddelen.

13 Zorg dat de buis van uw stofzuiger voldoende lang is. Houd ze zo dicht mogelijk bij het lichaam zodat u niet voorover hoeft te buigen. Strek af en toe de rug.

14 Buig door uw knieën of kniel naast het bed om het op te dekken. Gebruik een hoeslaken en een dekbed, dat vergemakkelijkt de job. En zorg dat u makkelijk langs alle kanten bij het bed kunt.

15 Hang de waslijn niet te hoog zodat u niet telkens hoog boven uw hoofd moet reiken.

Leen Baekelandt