Zo feest u verstandig

We zijn gewaarschuwd: in de komende feestperiode plant de politie 180 000 alcoholcontroles. Wat riskeren we als we positief testen achter het stuur? Zou een totaal alcoholverbod zinvol zijn? Hoe feesten we verstandig?

Om met de deur in huis te vallen: eigenlijk wil niemand in België weten van een 0,0 alcohollimiet achter het stuur. “Er bestaat daarvoor bij ons geen maatschappelijk draagvlak en ook in Europa is er geen uniformiteit”, zegt Werner De Dobbeleer van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid. “Het zou wel een verstandige tussenstap kunnen zijn, de wettelijke alcohollimiet voor jonge bestuurders tot 24 jaar én voor beroepschauffeurs te verlagen tot 0,2 promille. Toen staatssecretaris voor mobiliteit Etienne Schouppe deze suggestie in april 2008 deed, kreeg hij een lawine kritiek over zich heen, maar de cijfers spreken voor zich. Automobilisten tot 24 jaar raken drie keer vaker betrokken bij dodelijke ongevallen dan oudere chauffeurs. Ook wanneer een minder ervaren en een ervaren bestuurder zich beiden aan de wettelijke limiet van 0,5 promille houden, zal de ervaren bestuurder theoretisch altijd minder risico op een ongeval lopen omwille van zijn rijervaring. Landen als Spanje, Luxemburg, Oostenrijk en Duitsland hanteren nu al een lagere alcohollimiet voor onervaren bestuurders en beroepschauffeurs. In Duitsland geldt zelfs 0,0 promille voor die twee groepen.”

De paradox van de SUN-landen

De vraag is ook of een algemene verlaging tot 0,0 promille zinvol of wenselijk zou zijn. Werner De Dobbeleer: “Sommige medicijnen – bepaalde hoestsiropen, kruidentincturen,...- bevatten een minimale hoeveelheid alcohol. Wie ze gebruikt, zou in geval van 0,0 promille dus positief testen. Willen we dat écht? De huidige 0,5 promille is trouwens niet willekeurig gekozen. Als we 0,5 promille in ons bloed hebben, lopen we slechts 1,4 keer méér kans op een ongeval dan in nuchtere toestand. Als we boven de 0,5 promille gaan, stijgt het risico ineens scherp: 2,7 keer méér kans op een ongeval bij 0,8 promille en 22 keer bij 1,5 promille. Boven de 0,5 promille wordt onze reactiesnelheid vlug veel lager, ons waarnemingsvermogen minder en ons risicobewustzijn kleiner. Volgens het Europees Observatorium voor de Verkeersveiligheid is 25 % van alle verkeersdoden te wijten aan rijden onder invloed.”

En toch. Zweden, het Verenigd Koninkrijk en Nederland – de zogenaamde SUN-landen- tellen in de Europese Unie het minste aantal verkeersdoden per 100 000 inwoners, namelijk minder dan 5. In België is dat aantal de jongste jaren weliswaar gedaald, maar toch ligt het nog altijd bijna dubbel zo hoog (9,2 in 2008). Nochtans zijn deze landen niet veel strenger voor alcohol achter het stuur (zie het kaderstuk p. 34: De wettelijke alcohollimieten). Hoe valt deze paradox te verklaren? “Simpel”, zegt Werner De Dobbeleer. “Alcohol is maar één van de drie grote oorzaken van verkeersongevallen. De twee andere zijn overdreven snelheid en het niet dragen van de autogordel. De drie SUN-landen tellen méér gordeldragers (meer dan 90 %) dan België (ongeveer 80 %). Bovendien zijn zowel de burgerzin als de pakkans er groter.”

Minimumtarief: euro 137,50

Het woord is gevallen: de pakkans. Ook die wordt bij ons een ietsje groter. Bij de millenniumviering eind 1999 deed de politie net geen 100 000 alcoholcontroles. Voor de Bob-campagne 2009-2010 worden dat er 180 000, en dat is iets meer dan vorig jaar. De boodschap is duidelijk: wilt u dit jaar stevig vieren én het lot tarten, dan kunt u maar beter nu al beginnen te sparen om uw boete te betalen!

Als we positief testen bij een alcoholcontrole, betalen we minimaal euro 137,50 boete wanneer het alcoholgehalte in ons bloed 0,5 promille of hoger bedraagt, maar lager blijft dan 0,8 promille. We krijgen ook een onmiddellijk rijverbod van minimaal drie uur. Als we al langer dan twee jaar een rijbewijs B hebben, hoeven we die boete niet onmiddellijk te betalen, maar kunnen we de minnelijke schikking afwachten. Als we die echter niet aanvaarden of niet betalen, kan de politierechter een boete uitspreken van euro 137,50 tot euro 2.750. Hij kan ons uiteraard vrijspreken, maar voor hetzelfde geld legt hij ons ook nog een tijdelijk rijverbod op.

Als we 0,8 promille of meer testen, bedraagt de boete euro 400 (vanaf 0,8 tot 1,2 promille) of euro 550 (vanaf 1,2 tot 1,5 promille), plus een rijverbod van minimaal 6 uur. Testen we boven de 1,5 promille of is ons verkeersgedrag echt onveilig, dan kan een onmiddellijke intrekking van het rijbewijs volgen (van 15 dagen tot 6,5 maanden). Aanvaarden we de minnelijke schikking niet, dan gaat het weer richting politierechter. Die kan dan een boete van euro 1100 tot euro 11.000 uitspreken.

Testen we nog zwaarder (staat van dronkenschap, eerder al beboet voor 0,8 promille of meer...), dan wordt de rekening navenant pittiger. In het ergste geval kan de politierechter een boete van euro 27.500 en een definitief rijverbod opleggen.

Hoeveel glazen: de theorie

Hoeveel glazen mogen we drinken om net onder het alcoholgehalte van 0,5 promille blijven? Houd bij de cijfers rekening met het volgende: 1 pintje (licht) bier bevat 25 cl, 1 glas wijn 12,5 cl, 1 glas aperitiefdrank 7 cl en 1 glaasje sterkedrank 3 cl.

Volgens de theorie mag een man van 75 kg niet méér drinken dan: 60 cl bier van 5° of 25 cl wijn van 12,5° of 20 cl aperitiefdrank van 18° of 7,5 cl sterkedrank van 40°.

Een vrouw van 60 kg zou niet mogen overschrijden: 40 cl bier van 5°, 16 cl wijn (12,5°), 13 cl aperitiefdrank (18°) of 5 cl sterkedrank van 40°.

Hoeveel glazen: de praktijk

In de praktijk zijn zowel de opname van de alcohol in ons bloed als de snelheid waarmee die alcohol wordt afgebroken, sterk verschillend van mens tot mens en van de omstandigheden. “Van alle factoren waarmee we rekening kunnen houden, zijn er drie doorslaggevend”, zegt Willy Lambert, professor in de toxicologie aan de Gentse universiteit:

Hebben we gegeten? “Als we een lege maag hebben, wordt de piek in het alcoholgehalte in ons bloed gemiddeld na één uur bereikt, met een volle maag pas na anderhalf uur. Bovendien zal die piekwaarde lager liggen. In de volksmond heet dat: een fond leggen!”

Hoeveel wegen we? Hoe meer we wegen, hoe meer de hoeveelheid alcohol over een grotere massa verdeeld wordt. Wie méér weegt, krijgt relatief minder alcohol in het bloed.

Hoe geoefend is onze lever? De afbraak van de alcohol in ons bloed gebeurt door onze lever. “De snelheid hangt van lever tot lever af. Gemiddeld gebeurt het tegen een tempo van 0,15 promille per uur. Maar in de praktijk kan de snelheid variëren van 0,08 tot 0,22 promille per uur. Bij een heel kleine groep mensen kan het mogelijk nog sneller gaan (zie het kaderstuk p. 36: Ik test altijd negatief). Verder zal een lever die geactiveerd wordt door regelmatig alcoholgebruik, sneller afbreken. Geoefende drinkers hebben hier dus een voordeel!”

Nog andere factoren spelen mee, zij het met minder gewicht in de schaal. Mannen kunnen méér alcohol verdragen dan vrouwen omdat hun spiermassa hoger en hun vetmassa lager ligt. Ook stress, de snelheid waarmee we drinken en onze gezondheidstoestand hebben een invloed.

De trucs: wat helpt en wat niet?

Veel sterke koffie drinken.Helpt niet! “De alcohol komt hoe dan ook in je bloed terecht, dus ook in de gemeten waarden in de alcoholtest”, zegt de professor.

Vet voedsel eten.Klopt! Diëtisten zullen het niet graag horen, maar vetrijk voedsel of spijsolie legt een film rond de maagwand. Hierdoor komt de alcohol trager in het bloed terecht.

Vruchtensuiker eten. Ja en neen! Professor Lambert: “Wetenschappelijk is bewezen dat fructose de afbraak van alcohol doet versnellen. Om effect te hebben, moet je echter 1 gram vruchtensuiker per kilogram lichaamsgewicht innemen. Je moet dus een hoeveelheid eten die voor maag- en darmproblemen kan zorgen. Is de remedie dan niet erger dan de kwaal?”

Een alcoholpil nemen. Afblijven! Vooral via het internet kunnen we ons pillen of drankjes aanschaffen die beweren dat ze de alcohol in ons bloed of in de uitgeademde lucht fors verlagen. “Hun werking is niet bewezen”, waarschuwt Werner De Dobbeleer. “Ze zijn duur en bevatten soms gevaarlijke stoffen. Eigenlijk moet je ze bijna misdadig noemen.”

Conclusie: ga uit, maar blijf verstandig!

Het besluit uit dit alles? Als we buitenshuis feesten en rijden willen combineren, kunnen we proberen al die wetenschap verstandig te gebruiken!

1. Om er zeker van te zijn dat uw glas wijn bij de maaltijd u niet naar het hoofd stijgt, eet u het best flink en let u vooral niet op de hoeveelheid vet of calorieën.

2. Heeft iedereen in het gezelschap iets gedronken en wilt u de risico’s tot een minimum beperken, laat het stuur dan over aan de zwaarste man in het gezelschap, liefst iemand met veel spiermassa, en uiteraard op voorwaarde dat hij niet boven de limiet zit.

3. Bereken hoeveel tijd u moet wachten eer u weer veilig de weg op kunt. Dat gaat het best met de zogenaamde Widmarkformule (zie p. 33).

4. Koop blaaspijpjes. “In de handel vind je vandaag twee systemen van alcoholtesters”, zegt Werner De Dobbeleer. “De blaaspijpjes zoals de politie ze vroeger gebruikte zijn voordelig en relatief betrouwbaar. De kristalletjes verkleuren van geel naar groen. Wanneer de groene markering onder het merkteken blijft nadat je stevig hebt geblazen, kan je er min of meer op betrouwen dat je veilig kunt rijden. Dit in tegenstelling tot de elektronische alcoholtesters. Die zijn duur en ronduit onbetrouwbaar. Ze zijn niet te vergelijken met de geavanceerde technologie die de politie gebruikt.”

5. Laat u rijden door een bob, een taxi of een nachtbus. In de nacht van 31 december op 1 januari kunt u zich ook met uw eigen auto naar huis laten brengen door een Responsible Young Driver. Vooraf reserveren is niet mogelijk: u kunt vanaf middernacht bellen naar 0900 00 200. Meer info: www.ryd.be

Ludo Hugaerts