Zo controleert u uw schenking zolang u dat wilt

U wilt uw (klein)-kinderen een geldbedrag schenken maar toch nog een tijdje controle houden over de manier waarop zij het besteden? Via een burgerlijk maatschap kunt u hen druppelsgewijs meer bevoegd-heden geven, naarmate ze ouder worden.

Vaak willen (groot)ouders al een bepaalde som of een stukje van hun effectenportefeuille aan hun (klein)kinderen schenken, om zo later op successierechten te besparen. Maar de vrees dat de (klein)kinderen – zodra ze 18 zijn – dit geld slecht zullen besteden, is niet altijd onterecht... Ideaal is dan dat het kleinkind druppelsgewijs meer bevoegdheden krijgt. Dit kan door middel van de burgerlijke maatschap, een techniek die verder gaat dan een schenking met voorwaarden en die goedkoper is dan een verzekeringsproduct Tak 23.

Tak 23: handig maar duur

Een verzekeringsproduct Tak 23 is een fonds in een verzekeringskleedje. Als de (groot)ouders controle over het kapitaal willen behouden ook nadat de (klein)kinderen 18 geworden zijn, kunnen ze zichzelf aanduiden als begunstigden bij leven. Zonder hier in de details te treden (die vindt u o.m. in Plus Magazine 263, september 2010, p. 72), betekent dit concreet dat het (klein)kind steeds toestemming moet vragen telkens het een stukje van het kapitaal wil opvragen. Op de lange termijn is een Tak 23 echter een dure oplossing. Naast hoge instapkosten (3 tot 6%) en 1,1% taks bij instap, betaalt u elk jaar een beheerskost die meer dan 2% kan bedragen. Dit knaagt aan het rendement. Vandaar dat in de praktijk steeds vaker gezocht wordt naar alternatieven die u toelaten het kapitaal te beleggen zoals u het wilt, met minimale kosten en een maximale controle.

Burgerlijk maatschap

Stel dat grootouders (naast hun kind) ook minderjarige kleinkinderen willen betrekken bij hun successieplanning om fiscaal te optimaliseren. In dat geval is het oprichten van een burgerlijk maatschap een zeer interessante techniek. Zoals u in de voorbeelden (zie kaderstukken hierboven) kunt zien, schenken de (groot)ouders bij de eerste methode vooraf en bij de tweede methode achteraf. Als er nog minderjarige (klein)kinderen zijn, is echter enkel een schenking achteraf mogelijk. Ook een latere inbreng kan. U kunt dus beetje bij beetje iets bijschenken als u dat goed uitkomt.

Druppelsgewijs en met voorwaarden. Bart en Anja schenken hun kleinkinderen een kapitaal van euro100.000 maar ze zouden graag hebben dat de kleinkinderen maar druppelsgewijs over het kapitaal kunnen beschikken. Zo willen ze bijvoorbeeld vastleggen dat de kleinkinderen vanaf 18 jaar tot maximaal euro 10.000 mogen opnemen en op voorwaarde dat dit geld gebruikt wordt voor de aankoop van een wagen of voor het betalen van buitenlandse studies. Vanaf 23 jaar vinden ze dat de kleinkinderen het volledige bedrag mogen opvragen maar enkel als het dient om te bouwen, te verbouwen, voor de aankoop van een huis of het opstarten van een zaak. Vanaf 30 jaar mogen de kleinkinderen zonder voorwaarden hun kapitaal opvragen. Dus besluiten Bart en Anja een burgerlijk maatschap op te richten.

Duidelijke spelregels en de volledige controle. Een burgerlijk maatschap is een contract over het beheer en het lot van het geschonken bedrag. Net als bij een vennootschap brengen de vennoten actief in. De burgerlijke maatschap heeft echter geen rechtspersoonlijkheid en dus geen onderscheiden vermogen, zoals dat wel het geval is bij een bvba, een nv,... Concreet betekent dit dat als Bart en Anja een inbreng doen, die inbreng een bestanddeel in mede-eigendom wordt tussen hen en hun kleinkinderen. Men zou de maatschap nog het best kunnen vergelijken met een grote spaarpot waarbij in de statuten duidelijk de spelregels worden bepaald. Bovendien is het mogelijk als statutaire zaakvoerder de volledige controle te houden, ook al bezit je bijv. maar 1% van de spaarpot.

Perfect op maat

Geen vennootschapsbelasting. Omdat de maatschap geen rechtspersoonlijkheid heeft, is ze niet onderworpen aan de vennootschapsbelasting (34%). De maatschap is fiscaal transparant, wat betekent dat de inkomsten rechtstreeks aan de vennoten worden toegerekend. De fiscus doet alsof de maatschap er niet is.

Minder successierechten. Bij overlijden van Bart en Anja betalen de kinderen enkel successierechten op het deel dat Bart en Anja hebben ingebracht. In het voorbeeld dat we uitwerken bij Twee methodes (zie p. 73) betekent dit dus maar op de 2 %!

Discreet en goedkoop. Er zijn geen vormvereisten en er komt geen notaris aan te pas, tenzij er een Belgisch onroerend goed zou worden ingebracht. Theoretisch is zelfs een mondelinge overeenkomst voldoende, maar het spreekt voor zich dat u beter voor een geschrift zorgt. De statuten hoeven niet gepubliceerd te worden in het Staatsblad. Verder hoeft u geen boekhouding te voeren of jaarrekeningen neer te leggen.

Op maat. In de praktijk worden een tiental pagina’s statuten opgemaakt waarin o.a. staat wie wat inbrengt, wat het doel is, de winstverdeling, het stemrecht, en zo meer. In deze statuten kan een regeling worden uitgewerkt waarbij de (klein)kinderen meer bevoegdheden krijgen naargelang ze ouder worden.

Johan Adriaens, onafhankelijk vermogensplanner