Zij verwerken hun drama door anderen te helpen

Er zijn vele manieren om een drama in je leven te verwerken. Meer en meer mensen laten hun rouwperiode volgen door een positieve actie. Vrijwilligerswerk, fondsen werven voor een goed doel, starten met een zelfhulpgroep... Zo zetten ze hun verdriet om in een nieuw levens-elan.

De ouders van Korneel en Leon, de twee kindjes die eind januari in de crèche van Dendermonde doodgestoken werden, zijn begonnen aan wat waarschijnlijk een lang rouwproces zal worden, ver weg van de media. Toch moeten we niet verwonderd zijn als we over een aantal maanden zouden vernemen dat ze gestart zijn met bijvoorbeeld een zelfhulpgroep voor slachtoffers van geestesgestoorde moordenaars. Of met een fonds om crèches op een menselijke manier veiliger te maken.

Dat een trauma of eindeloos verdriet wordt omgezet in een positieve en zinvolle maatschappelijke actie is namelijk geen nieuwe trend. Al in 1994 richtten ouders van jonge verkeersslachtoffers de actiegroep Ouders van Verongelukte Kinderen op. Links op deze pagina’s leest u het getuigenis van Paul en Annemie Decroos en op p. 33 van Francis De Beir. Dankzij hen bestaat er een fonds (respectievelijk een stichting) die het levensdoel van hun overleden kind voortzet.

Dat zulke acties heel vaak opgestart worden door de ouders van kinderen die om het leven kwamen, is niet verwonderlijk. “Ouders die hun kind verliezen, verliezen tegelijk ook hun rol als vader of moeder en als mogelijke grootouder”, zegt Siebrecht Vanhooren, een klinisch psycholoog die gespecialiseerd is in traumaverwerking en slachtofferhulp. “Het toekomstbeeld dat ze voor zichzelf hadden opgebouwd valt weg. Door een maatschappelijk zinvol initiatief te nemen, proberen ze twee vliegen te vangen in één klap: zelf een nieuwe toekomst te krijgen én tegelijk de herinnering aan hun kind levend te houden.”

Toch hoeft het trauma niet noodzakelijk een tragisch overlijden te zijn. Ex-kankerpatiënt Lance Armstrong zegt dat zijn terugkeer naar de wielrennerij alles te maken heeft met zijn campagne om fondsen voor kankeronderzoek te verzamelen. En op pagina 18 (in onze rubriek Mensen – Zo ben ik) leest u het verhaal van Donald Van Rossem die zijn gokverslaving overwon en met een actiegroep startte om druk uit te oefenen op de politiek.

“Ik moet iets doen, het leven gaat door”

“Iedereen gaat door een rouwproces wanneer hij een trauma of een drama moet verwerken”, benadrukt de psycholoog. “Dat kan jaren duren en met ups en downs verlopen, zeker wanneer je iemand hebt verloren die werkelijk alles voor je betekende. Hoe lang de rouw duurt, zal afhangen van je persoonlijke veerkracht maar voor iedereen komt er ook een dag waarop hij zegt: ik moet iets doen, het leven gaat door. De grote uitdaging bestaat er dan in een nieuw levensdoel te vinden en actie te ondernemen. Wanneer je opnieuw een betekenis hebben gegeven aan het woord toekomst, mag je zeggen dat je het trauma verwerkt hebt.”

Die toekomst hoeft niet noodzakelijk spectaculair, zichtbaar of maatschappelijk relevant te zijn: “Ze kan zelfs negatief zijn. Ik denk dan aan mensen die verzinken in een chronische depressie, een drankprobleem, een cynische levenshouding, wrokkige verbittering of een grote geslotenheid. Maar ook een positieve ommezwaai in ons leven zal afhangen van onze persoonlijke behoeften en veerkracht. We hoeven ons dus zeker niet verplicht te voelen met een zelfhulpgroep of een stichting te starten. Positieve actie kan ook zijn dat we meer gaan lezen dan vroeger of ons verdiepen in religieuze of andere persoonlijke zingeving. We kunnen eventueel nieuwe uitdagingen in ons werk zoeken, van werk veranderen of wat vaker op vakantie gaan. We kunnen beslissen minder oppervlakkig te gaan leven, meer aandacht te geven aan de levenskwaliteit en meer tijd te besteden aan anderen. Of we kunnen een maatschappelijk project opzetten. Het ene is niet noodzakelijk beter dan het andere.”

De eerste stap

Voor welke positieve actie we ook kiezen, het is vooral van belang dat we de eerste stap bewust zelf zetten. Siebrecht Vanhooren: “Dat kan en mag niemand in je plaats doen, je bepaalt zelf in welke richting je positieve ommezwaai uitgaat. Ga ervoor en heb vooral geen schrik. Eens je de eerste stap gezet hebt, komt er bijna altijd een merkwaardig proces op gang: je krijgt impulsen van de mensen rondom je. Anderen sluiten zich aan en zorgen voor een sneeuwbal-effect. Zo stapel je elke dag meer energie op die je vooruitstuwt.”

Als we kiezen voor vrijwilligerswerk of voor een maatschappelijk project, doen we dat heel vaak om postuum betekenis te geven aan het leven van de overledene. Zeker wanneer we aan die zelfhulpgroep, dat fonds of die stichting de naam van de overledene geven. “Daar is niets mis mee. Op die manier dragen we bij tot de samenleving en houden we de herinnering aan de overlevende levendig. Toch moeten we die actie in de eerste plaats voor onszelf opzetten”, benadrukt de psycholoog nog. “Dat klinkt egocentrisch, maar dat is het niet. Het is ook voor onszelf en voor onze omgeving van belang dat we ons leven weer inhoud en betekenis geven. Het levenswerk van een dierbare voortzetten kan heel zinvol zijn. Wanneer we ons echter er maatschappelijk toe gedwongen voelen, kan dit de pijn van het verlies onnodig verlengen. Om die reden hoeven we niet beschaamd te zijn om met de actie te stoppen als we er zelf geen behoefte meer aan hebben. We zullen er in elk geval goede herinneringen en een bewustere levenswijze aan overhouden.”

Wat we het best in ons achterhoofd houden

Vijf belangrijke aandachtspunten houden we volgens de traumapsycholoog het best in ons achterhoofd wanneer we een positieve actie willen opzetten:

Laat u door niemand iets aanpraten. Elk verwerkingsproces gaat zijn eigen gang en vaak komt het idee vanzelf. Respecteer dus uw eigen tempo, forceer niets en leg uzelf geen deadlines op.

Begin niet aan een actie die uw krachten te boven gaat. Het doel moet haalbaar blijven.

Put eventueel uit uw eigen (beroeps)verleden om een concrete actie uit te stippelen. Uw netwerk van kennissen en collega’s kan de start gemakkelijker maken.

Wees geen scherprechter voor uzelf als het niet lukt of als u geen geschikt actiedoel vindt. Zo overlaadt u uzelf alleen maar met zinloze schuldgevoelens.

Ga met de actie door zolang u ze belangrijk vindt, maar laat ze aan anderen over op het ogenblik dat u vindt dat dit hoofdstuk in uw leven afgesloten is. Laat uw inzet vooral niet verworden tot een verplichting of een sleur!

Ludo Hugaerts – Foto’s: Benny De Grove