Zij brengen actie in de wijk

Niet iedereen wacht op ‘Feest in het Gebouw’ om sociale buurtactiviteiten uit de grond te stampen. Heel wat wijken zetten al langer leuke acties op touw. En uit hun ervaring blijkt dat de sfeer op straat er alleen maar prettiger door wordt. Inderdaad, beter een goede buur dan een verre vriend!

SCHAARBEEK : Kleur en sfeer aan de muur

Tot enkele maanden geleden lag de ietwat verwaarloosde wijk rond Destouvelles-Gaucheret, in het hartje van Schaarbeek, er tamelijk doods bij. Mensen zeiden geen woord tegen elkaar, verstopten zich achter stuurse blikken. Toen het kinderopvanghuis De Vrienden van Aladdin (Les Amis d’Aladdin) er de deuren opende, veranderde echter alles. In geen tijd kreeg dit handjevol grijze en anonieme straten een kleurrijke uitstraling. Wat was er gebeurd? “We hebben verschillende happenings op touw gezet”, vertelt Agnès Derynck, voorzitster van de vereniging en zelf al jaren een bewoonster van deze wijk. “Daardoor werd een positieve dynamiek gecreëerd. Vooral onze muurschildering, een gezamenlijk artistiek project, was heel spectaculair.”

Tegenover het kinderopvangtehuis stond een lange, vuile, grijze muur. Na wat naschoolse babbels tussen ouders en medewerkers van Aladdin kregen steeds meer mensen zin om er een reusachtige muurschildering op aan te brengen. Vrede tussen de mensen, dat zou het thema worden. En zo geschiedde. “We zijn aan alle buurtbewoners gaan vragen of ze wilden meeschilderen”, zegt Agnès Derynck. “De reacties waren overweldigend positief. Heel wat mensen liepen echt warm voor het project. Ze schilderden samen met hun kinderen een figuur of schreven vredesboodschappen in één van de dertig talen die in deze wijk gesproken worden”.

“De muurschildering werd officieel ingehuldigd op 21 september 2002, niet toevallig Werelddag van de vrede. De plechtigheid ging gepaard met een groots opgezet wijkfeest. Straten werden schoongemaakt, slingers opgehangen en taarten gebakken. Iedereen deed iets. Op het feest zelf hadden we een professionele muziekgroep waarvan de leden ooit nog in de wijk gewoond hadden.”

“Voor de buurtbewoners was dit echt wel een belangrijke dag”, gaat Agnès Derynck verder. “Sommige mensen hebben toen voor het eerst in jaren met elkaar gepraat. Ook opvallend was dat iedereen die aan de muurschildering meegewerkt had, echt gemotiveerd was om de wijk proper te houden. Dat zien we tot vandaag. Ze blijven bezorgd om hun kunstwerk. En vandalisme is een taboe geworden.”

Onlangs kreeg de muur er een tweede, even mooi beschilderd paneel bij. Er staat û in het Frans – “De aarde verdient ons respect, onze wijk ook” ( “La terre mérite notre respect, le quartier aussi”).

In mei was er opnieuw een buurtfeest, en voor september staat een rommelmarkt op het programma. “Een leuke gelegenheid voor iedereen om de zolder op te ruimen en meteen nog eens bij te praten. Ideaal ook om het ijs te breken en komaf te maken met die onzekerheid tegenover de onbekende buurman”, zegt Fatna, een van de vele geëngageerde inwoners van de wijk.

KESSEL-LO : Sneller bij elkaar op de koffie

Anna Missine is een 46-jarige ambtenaar met een ambitieus plan. Ze wil Belgische gemeenten aansporen om integratieprogramma’s voor en met de buren op poten te zetten. Zelf is ze in ieder geval niet aan haar proefstuk toe. Je kunt geen enkele buurtactiviteit bedenken of zij heeft ze in haar eigen kleine wijk in Kessel-Lo (Leuven) al eens georganiseerd. Straatfeesten, barbecues, tombola’s, straatspelen...

Toen Anna Missine in 1999 in Leuven de Dag van de Buur organiseerde, stond ze even stil bij wat de buren voor ons betekenen. “Bedoeling is dat je op die dag net iets extra’s doet”, zegt ze. “De buren een koffietje aanbieden, samen een wandeletje maken, een kaart in de bus steken, een cadeautje kopen,... Kleine dingen die je geregeld eens kunt doen.”

Anna Missine heeft een stille droom: dat het een doodnormale zaak wordt dat nieuwe bewoners zich voorstellen aan de buren. “Er zijn zoveel mensen die nooit geïntegreerd raken in hun buurt”, zucht ze. “Gevolg: de pioniers van de wijk klagen dan dat ze omringd zijn door onbekende gezichten en voelen zich steeds meer een vreemde in hun eigen wijk. Weten wie er naast of onder je woont, geeft een gevoel van veiligheid.”

Anna gaat geregeld met gemeentebesturen praten over haar ideeën. In eerste instantie in gemeenten waar een groot deel van de bevolking uit eenpersoonsgezinnen bestaat. (Knok- ke, Antwerpen, Bergen...). Leuven is, gezien de uitgebreide studentenbevolking, een geval apart. Daar vraagt Anna samen met haar buurvrouw Christiane Defillet de eerstejaarsstudenten om contact op te nemen met hun buren. “Als zo’n eerste contact goed verloopt, zorgt het ervoor dat eventuele ergernissen of problemen nadien beter bespreekbaar worden. Als iedereen zijn buren hielp, zou niemand nog hulp nodig hebben!” Anna Missine is oprichtster van BRAVO (Buren met Respect en Aandacht Voor de Omgeving)

LUIK : Discussies met jong en oud

Geen Luikenaar die de St-Léonardwijk niet kent, een multiculturele buurt die op economisch vlak serieus achterop hinkt. De wijk huisvest ook een heel netwerk van sociale en culturele verenigingen, en op een mooie dag in oktober 2002 organiseerden die verenigingen een maatschappelijk debat. Opvoedster Véronique Stasse vroeg zich af waarom ze voor een keer ook niet de buurtbewoners op zo’n debat zou uitnodigen. Een schitterend idee, zo bleek snel. Een vijftigtal mensen ging op de uitnodiging in en ze vonden het een uiterst leuk initiatief. “Het leek ons verrijkend om jongeren en iets minder jongeren samen rond de tafel te zetten”, zegt de initiatiefneemster. ôSindsdien is het in de wijk een vaste gewoonte geworden om elke maand een debatavond te organiseren voor jong en oud. En dat is niet vanzelfsprekend als je weet dat de mensen die nu samen aan tafel zitten, elkaar vroeger op straat straal voorbijliepen. De discussiethema’s worden bepaald op basis van de problematiek in de wijk, de actualiteit en de interesses van de deelnemers. Kwamen al aan bod: de globalisering, migranten, drugsverslaving, de oorlog in Irak... Het debat wordt voorafgegaan door een filmpje en een korte voordracht. En in de maand juni gaan we op stap, naar een tentoonstelling.”

Zo’n discussie heeft duidelijk een effect op langere termijn. “De relaties tussen de wijkbewoners gaan er enorm op vooruit”, stelt Véronique Stasse vast. “De jongeren hebben zin om met de ouderen te praten, ook op straat. Ze beseffen dat ze iets gemeen hebben met elkaar, dat ze van mekaar kunnen leren. En ze zien dat de volwassenen wel wat meer te vertellen hebben dan het klassieke doe dit niet en doe dat niet-verhaal. ô

Door die debatten heeft de St-Léonardwijk een heel andere uitstraling gekregen, een vriendelijker gezicht. “Vandaag voel ik echt dat de mensen respect hebben voor elkaar”, besluit Véronique Stasse. “Dat is toch fantastisch!” n

A Karima Amrous