Zelfstandig blijven Leg vandaag al vast hoe het morgen verder moet

De dag dat ouders hulp nodig hebben bij het nemen van beslissingen over hun goederen komt er hoe dan ook. Een geregistreerde volmacht is een uitstekend hulpmiddel om daar op tijd over te praten. Een thema dat vaak gevoelig ligt.

Sinds 1 september 2014 kan je iemand anders een zorgvolmacht geven. Dit is niet hetzelfde als de klassieke volmacht die we al lang kennen om bijvoorbeeld geld van de rekening van je ouders te halen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de zorgvolmacht meestal begint waar de gewone volmacht stopt: op het moment dat de persoon die de volmacht heeft gegeven niet meer wilsbekwaam is.

Een zorgvolmacht is een beetje zoals een verzekering: je sluit een goede overeenkomst en hoopt dat je ze nooit nodig zal hebben. Het is een instrument dat een grote hulp kan zijn voor de dag dat één van je ouders niet meer zelf kan beslissen over het beheer van zijn goederen.

Een zacht begin

Maar hoe kaart je dit thema aan, zonder hem of haar te kwetsen? “Je kan hen op een zachte manier aangeven dat je maar beter zo vroeg mogelijk zo’n document laat opstellen”, meent Philippe Meire, psychiater en professor psychogeriatrie aan de UCL. “Het is sowieso beter om naar de notaris te gaan en samen over de toekomst te praten, dan te wachten tot een rechter een bewindvoerder moet aanstellen. Je zou bijvoorbeeld eerst zelf een volmacht voor je partner en je kinderen kunnen opstellen en die dan aan je ouders tonen. Zo zien ze dat het de gewoonste zaak van de wereld is.”

“Trouwens”, gaat prof. Meire verder, “zo’n zorgvolmacht is een eerste aanzet om het ook over zaken te hebben die psychologisch misschien nog moeilijker liggen: de erfbelasting, een testament,... Het opstellen van een volmacht helpt om na te denken over wat je écht wil doen met je goederen. En je kan ook een aantal wensen uiten, zoals bijvoorbeeld een schenking aan elk kleinkind dat 20 geworden is. Je kan er dus best niet al te lang mee wachten.”

Geregistreerd

Iedereen kan een vertrouwenspersoon kiezen en hem een volmacht geven om zijn goederen te beheren. Die volmacht moet schriftelijk gebeuren. “Maar in principe heb je de keuze om de volmacht onderhands op te maken of in een notariële akte”, vertelt Johan Adriaens, Estate planner. “We raden toch aan om de zorgvolmacht via notariële weg op te stellen. De notaris moet nagaan of de volmachtgever wilsbekwaam is en helpt ook wat de juiste juridische formulering betreft. En sowieso moet je naar de notaris als de volmacht slaat op handelingen waarvoor de tussenkomst van de notaris is vereist (zoals de verkoop van een huis, een wijziging van het huwelijkscontract, enz.).

Bovendien moet de zorgvolmacht worden geregistreerd in het Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten (CRL). De Koninklijke Federatie van Belgische Notarissen houdt dit register bij. Uiteraard moet de volmacht worden geregistreerd op het moment dat de volmachtgever (de ouder) nog volledig gezond van geest is.” Niets belet je natuurlijk om zelf al een en ander op te tekenen aan de hand van onze checklist op p. 67.

Aan wie geeft je ouder volmacht?

Ook dat is geen gemakkelijk punt voor je ouders. Uiteraard kiest de volmachtgever iemand die hij/zij voor 100% vertrouwt. “Gehuwden of samenwonende koppels kiezen meestal in eerste instantie voor hun partner. Maar wat als de partner overlijdt of ook ziek wordt? “Een heel moeilijke kwestie tussen partners is de vraag: stel dat één van ons beiden dement wordt, mag de andere dan het huwelijkscontract wijzigen”, weet Johan Adriaens. “Vaak wordt dit opgelost door een wijziging van het huwelijkscontract enkel mogelijk te maken mits toestemming van de kinderen. Of er wordt sowieso één van de kinderen aangeduid als volmachthouder/ lasthebber. Maar ook dat is een moeilijke keuze als er verschillende kinderen zijn.”

“Geef je volmacht aan één van de kinderen, dan kan dat jaloezie opwekken bij de anderen”, bevestigt prof. Meire. “Nochtans is het beheer van de goederen van iemand anders een niet te onderschatten taak. En meestal wordt deze taak gratis uitgevoerd. Tenzij er een vergoeding wordt opgenomen in de volmacht.”

Voor nu of voor later

Het is niet zo dat de zorgvolmacht per definitie pas kan starten als iemand wilsonbekwaam wordt. “De ouders kunnen zelf beslissen wanneer de volmacht van start gaat. Het is dus bijvoorbeeld mogelijk dat jouw vader momenteel nog perfect geestelijk gezond is, maar dat hij de volmacht nu al wil laten lopen omdat hij slecht te been is. Maar in de praktijk worden de meeste zorgvolmachten opgemaakt voor het geval iemand wilsonbekwaam wordt.

En wat als de onbekwaamheid slechts tijdelijk is? “Stel dat je vader een tijdje in coma ligt als gevolg van een verkeersongeval, en daarna perfect geestelijk gezond uit die coma ontwaakt, dan zal de volmacht slechts tijdens deze periode gelden”, verduidelijkt Johan Adriaens.

Wat mag je als lasthebber wel en niet doen?

De volmacht die de ouders geven, kan algemeen zijn of bijzonder. “Belangrijk is wel dat zij de volmacht heel duidelijk omschrijven, zodat er geen twijfel bestaat over wat de lasthebber wel en niet kan”, raadt Johan Adriaens aan.

“Het is bijvoorbeeld logisch dat je voor dagdagelijkse handelingen één van de kinderen aanstelt die niet te ver uit de buurt woont. Het gaat dan bijvoorbeeld om het ontvangen van het pensioen, overschrijvingen doen, facturen betalen, enz. Voor belangrijker zaken zoals het verkopen van een huis, het wijzigen van een huwelijkscontract, schenkingen doen, enz. is het meestal aangewezen dat je hier meerdere kinderen bij betrekt of zelfs allemaal als dat mogelijk is.

Stel dat vader, die weduwnaar is, in Oostende woont en vier kinderen heeft. Hij komt met alle vier heel goed overeen. Een van de kinderen woont ook in Oostende, de tweede in Brussel, de derde in Luik en de jongste woont en werkt in Zwitserland. Hier zal het dan wellicht logisch zijn dat er voor verschillende handelingen verschillende personen worden aangeduid. Bijvoorbeeld dat voor de dagdagelijkse handelingen het kind uit Oostende als lasthebber optreedt, maar voor belangrijke beslissingen drie van de vier kinderen akkoord moeten zijn. Op die manier sluit je uit dat de dwarsligger van de familie telkens roet in het eten kan gooien. Daarom bepalen we vaak in volmachten dat er unanimiteit min één moet zijn.”

Zolang de lastgever nog gezond van geest is, kan hij de volmacht altijd intrekken of wijzigen. Hij moet die wijzigingen natuurlijk wel laten registreren in het centraal register, maar dat doet de notaris wel.

Wat bij misbruik van de volmacht?

Stel dat je vader een volmacht heeft gegeven aan je zus die vlakbij woont, maar je merkt dat zij die volmacht misbruikt, bijvoorbeeld om met het geld van je vader eigen aankopen te doen.

“Het systeem van de zorgvolmacht is er niet op gericht dat de lasthebber (hier de zus) zich systematisch moet verantwoorden voor de vrederechter. Maar er is wel een alarmbelprocedure voorzien in geval van misbruik. Als de belangen van je vader geschaad worden, kan jij of iemand anders (een vriend, een buur, de bankier,...) bij de vrederechter aankloppen. Die kan dan de volmacht laten verderzetten of beslissen om een bewindvoerder aan te stellen. Wat het verschil is lees je in: één wet, twee luiken op p. 67.

JOCELYNE MINET

De meeste notarissen rekenen ongeveer € 250 aan voor het opmaken van de volmacht en de registratie ervan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content