Zadar, museum aan de zee

De Kroatische havenstad Zadar ligt verschanst op een schiereiland in de Adriatische Zee. De hoofdstad van het vroegere Dalmatië ademt 3.000 jaar geschiedenis, maar ook mediterrane levenskunst.

Om een goed zicht te krijgen op het oude Zadar, beklim je de 179 treden van de klokken- toren tussen de ro- maanse Sint-Anastasiakathedraal en de inmiddels ontwijde Sint-Donatuskerk. Boven wacht een weergaloos panorama over de daken van de oude stad, georganiseerd rond een hoofdstraat die drie pleinen aandoet.

Trg pet bunara of Plein met de Vijf Waterputten wordt gedomineerd door een indrukwekkende toren. De opvallende zuil, een restant van een Romeinse tempel, met errond een terras, is een populaire ontmoetingsplaats voor studenten.

Narodni trg of Plein van het Volk wordt omzoomd door een renaissancepaleis en een merkwaardig 16de-eeuws gebouw met klokkentoren, die duidelijk van recentere datum is. Op dit charmante plein kan je de hele dag door een hapje eten, terwijl je geniet van het zonnetje en de onophoudelijke stroom voorbijgangers.

Het derde plein was ooit het grootste Romeinse forum aan de Adriatische kust. Vandaag spelen kinderen er tussen de resten van antieke zuilen, terwijl toeristen de overblijfselen bewonderen van het fascinerende oppidum dat uitkijkt over de zee.

KLEURRIJKE HUISJES, SMALLE STEEGJES

Wanneer je door de nauwe steegjes kuiert die het oude Zadar van stadspoort tot stadspoort verbinden, valt het op hoe intens de witte straatstenen zijn gaan glanzen onder de voetstappen van eeuwen voorbijgangers. In de oude stad is er veel te zien: kleurrijke huizen met balkons waarop de was hangt te drogen, een oude schandpaal, een Romeinse zuil, kunstige lantaarns met bolvormige lampen uit de Oostenrijks-Hongaarse periode, de Leeuw van Sint-Marcus op de Landpoort, een stadspoort met de allures van een triomfboog...

Zadar kan niet verhullen dat het in de loop der eeuwen tal van overheersers moest dulden: Illyrische stammen, Romeinen, Byzantijnen... In 1947 werd de stad toegevoegd aan de Republiek Joegoslavië, die in de jaren 90 door een burgeroorlog uiteen viel. De bombardementen legden Zadar toen voor meer dan de helft in puin, maar de stad werd heropgebouwd en het historisch erfgoed extra in de verf gezet.

In de wirwar van steegjes, soms zo smal dat je niet met twee naast elkaar kan lopen, wemelt het van de souvenirwinkeltjes, restaurants, Italiaanse ijssalons en gezellige terrasjes. Want behalve een rijk verleden, ademt Zadar ook een ontspannen, mediterrane sfeer en levenskunst uit. Als je tussen de kleurrijke kraampjes met stapels fruit en groenten op de plaatselijke markt laveert, voel je het hart van de stad echt kloppen. Hier ontmoet je ook de inwoners van het nieuwe stadsdeel. Ze nemen elke dag de loopbrug over het kanaal naar de Luka-haven om levenswaren in te slaan. En om nieuwtjes uit te wisselen in hun onverstaanbare, maar toch prettig klinkende taal.

ODE AAN DE ZEE

Uiteraard moet je naar de Riva, de lange promenade aan de voet van de Venetiaanse vestingmuren. Ze strekt zich uit van het kanaal dat naar de ferryhaven leidt tot aan de pastelkleurige paleizen, half verborgen achter de bomen. Op de kop van het schiereiland, op een bijna 70 m lang plein, valt een merkwaardige, lichtgevende cirkel op: Pozdrav suncu of de Zonnegroet is opgebouwd uit laggen zonnepanelen die overdag het zonlicht opslorpen en bij valavond in duizend-en-een kleuren oplicht.

Iets verderop, aan de Zadarstraat, daalt het plein in brede treden af naar de zee. Een ideaal plekje voor verliefde koppeltjes en liefhebbers van maritieme muziek. In de treden van witte steen staan gaten en leidingen die bizarre geluiden voortbrengen op het ritme van de branding, die zich in de gaten stort en de lucht uit de leidingen perst. Morske orgulje, het Zeeorgel, in 2005 ontworpen, brengt dag en nacht een fascinerende muzikale ode aan de zee. Het is ronduit zalig om hier ’s avonds de schitterend blauwe lucht aan de einder langzaam te zien versmelten met het inktblauwe water.

NIN EN DUGI OTOK

Op 15 km van Zadar ligt Nin, de eerste koninklijke Kroatische stad en de wieg van de Kroatische staat, voor de Venetianen de stad in 1328 veroverden. Het autovrije Nin ligt veilig weggestopt achter versterkingen op een eiland te midden van een lagune, waar vandaag nog altijd zoutpannen worden uitgebaat op ambachtelijke wijze.

Op je gemak door de straatjes van Nin wandelen, is terugkeren in de tijd: eeuwenoude stenen huizen, restanten van een Romeinse tempel, de minuscule, hagelwitte romaanse kerk van het Heilig Kruis – de kleinste kathedraal ter wereld -, de kleurrijke bootjes aan de kaai, het monumentale standbeeld van Gregorius van Nin, de bisschop-weldoener uit de 10de eeuw... Kers op de taart is het goudgeel zandstrand, bekend om zijn geneeskrachtige modder die naar verluidt tal van kwalen verlicht. Aan het geplaveide plein met cafés en restaurantjes, ligt een voormalig paleis dat een fraai archeologisch museum herbergt. Het belicht de geschiedenis van de streek, van het paleolithicum tot de middeleeuwen, en telt topstukken, zoals de Romeinse mozaïeken en twee vaartuigen uit de 11de eeuw.

Vanuit de haven van Zadar brengt een ferryboot je een dagje naar het eiland Dugi Otok, een smalle strook land op amper 50 km van Zadar. Heb je geen auto, dan is de eenvoudigste oplossing een catamaran nemen naar Sali, de kleine hoofdstad van het eiland, en daar een elektrische fiets huren om het eiland te verkennen. Rij je zuidwaarts, dan kom je uit bij de baai van Tela??ca, met oevers vol pijn-, olijf- en vijgenbomen, kreekjes waar plezierbootjes discreet voor anker gaan, de ruïnes van een romaanse kerk, een zoutmeer en vooral de krijtrotsen die steil de zee induiken en waarboven het wemelt van de vogels die er hun nest hebben gebouwd.

Je kan vanuit Sali ook naar het noorden. Dan kom je in een landschap van dorre heuvels met stapelmuurtjes terecht. In de pittoreske dorpjes in de valleien lijkt de rest van de wereld heel ver weg. Hier en daar een zeldzaam keienstrand, waar kristalhelder water aanspoelt. Heerlijk om te zwemmen en te snorkelen! Op de noordpunt van het eiland verrijst de hoogste vuurtoren langs de Adriatische Zee: de lamp hangt 42 m boven de oevers, die worden afgezoomd met verblindend witte rotsen en een zee waarvan de tint zweemt naar smaragd.