Wie houdt de familie bij elkaar?

Wie neemt het initiatief om een feest voor de familie te organiseren wanneer de ouders wegvallen? Moet één van de broers of zussen die rol overnemen? En wat als niemand deze taak op zich wil nemen?

Na het wegvallen van haar ouders heeft Danielle het op zich genomen op kerstdag het feestmaal te bereiden voor de hele familie. Ze is twee volle dagen aan de voorbereiding bezig. “Mijn man helpt me waar hij kan, maar toch wordt het te veel”, mailt ze. “Ik heb voorgesteld om het werk te verdelen onder de verschillende gezinnen, maar niemand hapt toe. Dit jaar ben ik van plan aan te kondigen dat het de laatste keer is”.

“Dat zou doodjammer zijn”, reageert klinisch psycholoog en familietherapeut Tim Verleyzen, verbonden aan de hogeschool Thomas More. “Het risico bestaat dat deze familie uit elkaar valt en dat elk afzonderlijk gezin binnen de familie op zijn eigen eilandje gaat leven. Misschien klink ik conservatief, maar in onzekere tijden hebben we familiale verbondenheid broodnodig. Ook al ergeren we ons aan bepaalde leden, de familie geeft ons wel degelijk een identiteit en kan ons beschermen tegen emotionele eenzaamheid. Koppels of gezinnen die weinig of geen contact hebben met hun familie, zie je vaak op zoek gaan naar een vervangfamilie. Ze organiseren dan een eindejaarsfeest met vrienden en buren.”

Wie neemt over?

Onze psycholoog pleit ervoor om de traditie waarbij de hele familie minstens één keer per jaar samenkomt in een feestelijke ambiance in stand te houden. We spreken dan over grootouders, kinderen, kleinkinderen, eventuele achterkleinkinderen of partners van een nieuw samengesteld gezin. De eindejaarsperiode leent zich daar uitstekend voor. Maar het kan even goed met een barbecue in de zomer. Of met een etentje op een andere feestdag.

Wanneer de ouders wegvallen, naar een rusthuis verhuizen of niet meer in staat zijn de familie bijeen te brengen, ontstaat er een vacuüm. Vroeger waren de rollen duidelijk. Je had een pater en mater familias; hun autoriteit werd niet betwist. Als zij als verbindende figuren wegvielen, nam de oudste zoon of dochter die rol over.

Tim Verleyzen: “Vandaag bestaat die vanzelfsprekende opvolging niet meer, er is geen hiërarchie meer. Toch is het belangrijk dat één van de broers of zussen spontaan de rol van de ouders overneemt om een feest te organiseren en die verbondenheid te onderhouden. Het heeft echt geen belang wie het initiatief neemt, als het maar gebeurt. De nieuwe centrale figuur mag echter niet meer optreden als een soort van dictator die zelf alles beslist, maar als een coördinator. Hij/zij moet vooral met iedereen praten, bellen, overleggen en mailen. Eens iemand de rol op zich heeft genomen, is al de rest enkel een kwestie van praktische afspraken.”

Oplossingen zoeken

Uit uw reacties op een oproep over dit thema op onze site, blijkt dat u wel degelijk belang hecht aan die familiale verbondenheid en zoekt naar praktische oplossingen. In de ene familie staat een informele nieuwe pater/mater familias op, elders verdelen gezinnen de lusten en lasten.

“Al meer dan 20 jaar organiseer ik een kerstfeest voor mijn eigen kinderen en kleinkinderen, mijn broers en schoonzussen en mijn neefjes en nichtjes”, laat Mireille weten. “Ik word binnenkort 60 en elk jaar is dat feest een bron van grote vreugde”.

“We zijn met vier broers en zussen en na het wegvallen van onze ouders hebben we afgesproken elk om beurten een eindejaarsfeest voor de familie te organiseren”, schrijft Hans. “Zo is iedereen maar om de vier jaar aan de beurt. We verdelen de taken: een gezin zorgt voor de drank, een ander voor het voor- en hoofdgerecht, een derde voor het dessert enz.”

Perfectie is niet nodig

Wie de rol van nieuwe centrale figuur op zich neemt, moet natuurlijk tijd en moeite nemen om iedereen samen te brengen, agenda’s op elkaar af te stemmen en een feest te organiseren. “Maar op die manier tonen we dat we voor elkaar zorgen en iets willen doen voor elkaar”, zegt Tim Verleyzen. “Bovendien hoeft zo’n familiefeest niet grootschalig of perfect te zijn. Een uitgebreid feestmaal is geen must. Het samenzijn kan zich beperken tot een filmavond met hotdogs en pizza’s, en een paar goede dvd’s. Of tot een etentje in een restaurant waar iedereen het zijne betaalt. Waar of hoe heeft echt geen belang. Dat is ook de raad die ik aan Danielle geef: houd de traditie van het familiefeest kost wat kost in eer, maar doe het met minder toeters en bellen. En vooral: praat met de familie over een taakverdeling.”

De initiatiefnemer mag helaas niet altijd op groot applaus rekenen. Tijdens het feest kunnen oude vetes en ergernissen opduiken. En de kans is groot dat sommigen, wanneer ze weer naar huis rijden, tegen elkaar zeggen: dat voorgerecht trok op niets, Julia zat weer op haar zeurpaard, Francis laat zijn kinderen alles toe... “Niet erg”, meent de psycholoog. “Niemand heeft een perfecte familie. Zolang we maar niet vergeten dat we ze hebben.”

Zorgen voor elkaar betekent ook dat de nieuwe centrale figuur in de familie zijn/haar voorgangers niet vergeet. Ga, wanneer de ouders in een rusthuis verblijven of zorgbehoevend zijn, hen zeker halen om mee te genieten van het feest. Is dat niet mogelijk, spreek dan af om op een bepaald uur in het rusthuis samen te komen.

Tot slot nog een advies van de psycholoog: “Ik ken families waar broers en zussen elkaar al in geen jaren allemaal samen hebben gezien. Het is nooit te laat om iemand van hen de taak op zich te laten nemen om iedereen weer eens samen te brengen. Het kan mislukken, maar even goed kan er een nieuwe verbondenheid ontstaan. Een verbondenheid die sterker is dan alle wrok en ruzies uit het verleden.”

Ludo Hugaerts

“Niemand heeft een perfecte familie. Zolang we maar niet vergeten dat we familie hebben.”