Werken zonder grenzen

U laat ons regenland voor wat het is en zoekt uw professionele geluk over de grenzen. Of u werkt zowel in België als in het buitenland. Waar betaalt u dan belastingen? Wat met de sociale zekerheid? En met uw pensioen?

Werken in het buitenland roept heel wat vragen op en de antwoorden daarop zijn afhankelijk van een groot aantal factoren. Niet alleen het land van bestemming speelt een rol maar ook de duur van uw verblijf, het feit of u enkel in het buitenland werkt of ook nog een band behoudt met België, uw gezinssituatie, uw statuut,... Eenvoudig is de zaak dus zeker niet.

U werkt enkel in het buitenland

Uw situatie verschilt naargelang u in Europa werkt of erbuiten, in een land dat met België een overeenkomst heeft gesloten die deze zaken regelt of niet,...

Belastingen

Werkt u in het buitenland en ontvangt u daar een inkomen, dan rijst de vraag in welk land uw inkomen zal belast worden, waar u uw belastingaangifte moet indienen en vooral of u niet het risico loopt twee keer belast te worden (in België en in het buitenland). Om hierop te kunnen antwoorden, moeten nog eens twee vragen worden gesteld:

1. Werkt u in een land dat een overeenkomst tot vermijding van dubbele belasting met België heeft gesloten? Om te voorkomen dat eenzelfde inkomen door twee landen zou belast worden, hebben de meeste landen zo’n verdrag gesloten. Daarin wordt bepaald welk land bevoegd is om de inkomens te belasten. De verdragen zijn meestal gebaseerd op het OESO-modelverdrag zodat de meeste bepalingen gelijklopend zijn voor de verschillende landen.

2. Hebt u uw fiscale woonplaats in België of niet? Het begrip fiscale woonplaats is ruimer dan de inschrijving in het bevolkingsregister. Er wordt ook rekening gehouden met de feitelijke omstandigheden.

n Behoudt u uw fiscale woonplaats in België, dan blijft de fiscus u als inwoner van het land beschouwen. U bent belastbaar op uw wereldwijde inkomen. In principe althans, want sommige inkomsten van buitenlandse oorsprong kunnen uitgesloten worden van belasting op voorwaarde dat België een dubbelbelastingverdrag heeft gesloten met het land waar u werkt.

n Is er een dubbelbelastingverdrag, dan stelt België u vrij van belasting en wordt u belast in het werkland. Deze vrijstelling geldt zowel voor uw loon als voor andere voordelen van alle aard, achterstallen, vakantiegeld, maar niet voor vervangingsinkomsten (ziekte-uitkeringen, werkloosheidsuitkeringen,...). Op uw aangifte in België vult u de nettoinkomsten in die u verdiend hebt in het buitenland (dus bruto verminderd met de socialezekerheidsbijdragen en de belastingen die u in het werkland hebt betaald of die aan de bron werden ingehouden). U betaalt geen Belgische belasting meer op deze inkomsten, maar ze tellen wel mee om het tarief te bepalen dat u betaalt op uw eventuele Belgische inkomsten.

n Er is geen dubbelbelastingverdrag: u geeft het nettobedrag aan van wat u in het buitenland hebt verdiend (bruto verminderd met sociale zekerheid en belasting die u in het buitenland betaald hebt). Deze buitenlandse inkomsten zijn belastbaar in België, maar de pil wordt wel wat verguld: u geniet 50% vermindering van de Belgische belasting op deze inkomsten. Dit compenseert dus gedeeltelijk de gevolgen van de dubbele belasting die dergelijke inkomsten uit landen zonder verdrag treft.

n Als u uw fiscale woonplaats overbrengt naar het buitenland (het land waar u werkt), dan bent u niet langer onderworpen aan de Belgische personenbelasting. Inkomsten verdiend in het buitenland door Belgen die geen fiscale woonplaats meer hebben in België, worden hier niet belast. Maar de fiscus moet wel weten dat u naar het buitenland vertrokken bent. Daarom doet u binnen de 3 maanden na uw vertrek een aangifte. U vult de inkomsten in die u nog in België hebt verdiend.

Voorbeeld: u vertrekt op 1 september 2006 naar Frankrijk. Dan bent u in België belastbaar op de inkomsten die u verdiende tussen 1 januari en 31 augustus. U moet deze inkomsten voor 31 november 2006 aangeven aan de Belgische fiscus. De aanslag van dat jaar krijgt de naam Speciaal aanslagjaar 2006, inkomsten 2006.

LET OP!We hebben het hier uitsluitend over beroepsinkomsten. Als u daarnaast nog inkomsten van Belgische oorsprong hebt (bijvoorbeeld huurinkomsten van een onroerend goed) bent u daarvoor onderworpen aan de belasting van de niet-verblijfhouders. Als u uw fiscale woonplaats hebt in een land waarmee België een dubbelbelastingverdrag heeft , dan zal dit enkel het geval zijn zover het betrokken dubbelbelastingverdrag zich daar niet tegen verzet.

Sociale zekerheid

Werkt u in België, dan stort u hier bijdragen die u recht geven op het Belgische systeem van sociale zekerheid (bij werkloosheid, ziekte,...). Verlaat u het Belgische grondgebied, dan hangt het ervan af of u als een gedetacheerd werknemer wordt beschouwd (zie verder) of als een werknemer in het buitenland.

Gedetacheerd bent u als u werkt voor een Belgische werkgever die u voor maximaal twaalf maanden naar het buitenland stuurt (maar deze periode is onder bepaalde voorwaarden verlengbaar). U blijft onderworpen aan de Belgische sociale zekerheid en uw werkgever betaalt hier RSZ-bijdragen. U behoudt ook uw rechten op het vlak van pensioen, werkloosheid, kinderbijslag,...

Een werknemer in het buitenland bent u als u niet als gedetacheerd wordt beschouwd. Uw fiscaal en sociaal lot hangt dan af van het land waar u naartoe trekt en van de duur van uw verblijf.

U blijft in Europa

Binnen de Europese Economische Ruimte geldt het vrij verkeer van personen (zie kader EU of EER). Blijft uw buitenlands verblijf beperkt tot drie maanden, dan hebt u enkel uw paspoort of identiteitskaart nodig. U hoeft geen verblijfsvergunning aan te vragen. U behoudt ook uw rechten op het vlak van de sociale zekerheid. Een goede raad: neem contact met uw ziekenfonds en vraag een Europese verzekeringskaart, die het vroegere formulier E111 vervangt.

Vertrekt u voor meer dan drie maanden, dan hebt u een verblijfs- en arbeidsvergunning nodig. Voor inwoners van de EER is dat een pure formaliteit. U kunt ze ter plaatse aanvragen bij de bevoegde diensten: de gemeente, de lokale politie. Vertrekt u voor een periode van drie maanden tot een jaar, dan is de kaart geldig voor de duur van deze periode. U valt dan immers nog binnen de periode van detachering. Blijft u langer dan een jaar dan is ze geldig voor vijf jaar (u bent dan geen gedetacheerd werknemer meer).

U gaat werken buiten Europa

Werkt u in een land buiten Europa, dan valt u niet onder de Belgische sociale zekerheid, behalve als dat land hierover een overeenkomst met België heeft gesloten. In dat geval hangt uw sociale zekerheidsstatuut af van wat er in deze overeenkomst staat en van de duur van uw tewerkstelling.

Werkt u in een land dat geen overeenkomst heeft gesloten met België, dan zijn er verschillende mogelijkheden. U kunt aansluiten bij het buitenlandse regime van sociale zekerheid, maar weet dat dit vaak minder voordelig is als het Belgische. Uiteraard kunt u altijd een privéverzekering nemen, maar die is niet goedkoop. U kunt u ook aansluiten bij de Dienst Overzeese Sociale Zekerheid. De DOSZ dekt de belangrijkste domeinen van de sociale zekerheid (ziekte, invaliditeit, moederschap, gezondheidszorgen, arbeids- en privéongeval). Maar de voornaamste dekking is de pensioenverzekering die gebaseerd is op het kapitalisatiesysteem. De bijdragen leveren een rente op in verhouding tot het gestorte bedrag.

De DOSZ is actief in alle landen buiten de EER en Zwitserland (dat wat sociale zekerheid betreft, onder hetzelfde principe valt als de landen van de EER).

Info: DOSZ, Louisalaan 194, 1050 Brussel, www.dosz-ossom.fgov.be, 02 642 05 11, e-mail: info@dosz.fgov.be.

Pensioen

In het algemeen is het zo dat wanneer een werkgever bijdragen betaalt, u recht hebt op een pensioen in verhouding tot de gestorte bijdragen. Bent u een gedetacheerde werknemer, dan blijft u onderworpen aan de Belgische sociale zekerheid. Uw Belgische werkgever stort hier bijdragen en uw recht op pensioen blijft behouden.

Bent u een werknemer in het buitenland en werkt u in een ander land van de EER maar hebt u geen band met een Belgische werkgever, dan betaalt u pensioenbijdragen in uw land van tewerkstelling.

LET OP! Als u een aantal jaren hier gewerkt hebt en ook een aantal jaren in het buitenland, zult u van elk land een stukje pensioen uitbetaald krijgen, maar de Europese regels leggen een bijzondere berekening op voor het Belgische pensioen. Dan moet namelijk een nationaal pensioen, een theoretisch pensioen en een evenredig pensioen berekend worden:

n uw nationaal pensioen is wat u op grond van de Belgische pensioenwetgeving voor werknemers kunt krijgen

n uw theoretisch pensioen is het bedrag waarop u aanspraak zou kunnen maken als u de periode van buitenlandse tewerkstelling in België vervuld had

n uw evenredig pensioen verkrijgt u door het theoretisch pensioen te vermenigvuldigen met een breuk. Deze breuk heeft als teller de duur van de Belgische tijdvakken als werknemer. De noemer omvat de totale duur van alle tijdvakken die voor het theoretische bedrag in aanmerking zijn genomen.

De pensioendienst vergelijkt het bedrag van het nationaal pensioen met dat van het evenredig pensioen. U krijgt het gunstigste – lees: het hoogste – van deze bedragen uitbetaald.

U werkt in België en in het buitenland

Bij kaderleden en bedrijfsleiders is het niet uitzonderlijk dat zij activiteiten ontplooien in België en in het buitenland voor verschillende werkgevers die elk een deel van de loonkosten betalen. Voor de Belgische werknemer rijst dan de vraag waar hij belasting en socialezekerheidsbijdragen zal moeten betalen. Op fiscaal vlak kan deze situatie heel interessant zijn. Het feit dat hij niet enkel in België werkt, biedt deze werknemer – als hij aan de voorwaarden voldoet – immers de mogelijkheid te genieten van de zogenaamde salarysplit. Het salaris wordt dan opgesplitst, waardoor telkens belastingen worden betaald op een kleiner bedrag waardoor de tarieven lager liggen.

Belastingen

In het overgrote deel van de dubbel- belastingverdragen wordt bepaald dat een werknemer belastbaar is in het land waar hij woont, behalve wanneer hij zijn beroep in een ander land uitoefent. In dat geval zal het loon voor de buitenlandse prestaties enkel belastbaar zijn in het land waar gewerkt wordt.

n Bij salarysplit wordt ieder loongedeelte belast door het land waar de prestaties plaatsvonden. In het thuisland van de werknemer wordt dus enkel belasting geheven op het loon dat hij in dat thuisland verdiende, terwijl het buitenlandse loon in het thuisland belastingvrij is.

VOORBEELD

Paul en Rita wonen in België en Rita werkt ook in België, maar Paul werkt voor een Franse werkgever met kantoren in Brussel en Parijs. Voor dit werk verblijft Paul regelmatig een week in Parijs, waar hij een studio huurt. Rita betaalt dan Belgische belasting, terwijl Paul in Frankrijk wordt belast voor het loon dat hij daar verdient en in België voor zijn Belgische loon.

Bewijs

Om in het buitenland te worden belast, is vereist dat de werknemer effectief aanwezig is in het land waar de buitenlandse werkgever is gevestigd. Die aanwezigheid en het beroepsmatige karakter ervan moeten bewezen worden aan de hand van documenten (hotelrekeningen, treinkaartjes, persoonlijke agenda’s, verslagen van vergaderingen, brieven, mails,...). Het is niet vereist dat de werknemer over een bepaalde titel of diploma beschikt. Er zijn evenmin minimale loonvereisten.

Het voordeel van salarysplit

Omdat het belastbaar inkomen fiscaal wordt opgesplitst tussen verschillende landen, zal het in kleinere delen worden gesplitst. De belastingtarieven zullen dus lager liggen want wanneer het inkomen volledig in één land wordt belast, belandt de werknemer in een hogere schijf.

LET OP! Net zoals heel wat andere landen, past België de zogenaamde vrijstelling met progressievoorbehoud toe. Dit wil zeggen dat het in het buitenland verdiende inkomen in België niet wordt belast, maar dat er toch rekening wordt mee gehouden om het progressieve belastingtarief te bepalen dat van toepassing is voor de Belgische inkomsten. Het buitenlandse inkomen moet dus ook vermeld worden in de belastingaangifte, bovenop het Belgische loon (maar wel in een apart vakje). Toch is ook dan de salarysplit meestal voordelig, omdat u gebruik kunt maken van bijzondere of voordelige buitenlandse belastingstelsels of omdat de tarieven van de personenbelasting in het buitenland voordeliger zijn dan in België. Wie een buitenlandse tewerkstelling met salarysplit overweegt, buigt zich het best eerst eens samen met zijn werkgever over de eventuele fiscale gevolgen.

Voorwaarden

Lonen van werknemers zijn belastbaar in het land waar de dienstbetrekking wordt uitgeoefend, dat is de algemene regel. Maar dan moet wel minstens aan één van de volgende drie voorwaarden voldaan worden:

n de werknemer verblijft minstens 183 dagen in de werkstaat

n de werkgever is inwoner van de werkstaat

n het loon is ten laste van een buitenlandse basis of inrichting van de werkgever in de werkstaat.

Dus, wanneer de werknemer méér dan 183 dagen in de werkstaat verblijft, is automatisch de werkstaat bevoegd om belasting te heffen over het gedeelte aan buitenlands loon en kan de salarysplit toegepast worden.

LET OP! Als aan geen enkele van deze drie voorwaarden voldaan wordt, zal het het land van de woonplaats zijn dat belastingen heft. Dan is het dus onmogelijk om de salarysplit toe te passen!

Belastingberekening in België

Hoe gaat de fiscus te werk bij salarysplit? Eerst wordt de belasting berekend op het volledige inkomen, daarna wordt de berekende belasting verminderd met het gedeelte dat betrekking heeft op de vrijgestelde buitenlandse inkomsten.

VOORBEELD Paul verdient in totaal euro 25.205 (netto belastbaar) per jaar. Op dit inkomen is in België euro 9.181,75 belasting verschuldigd.

Indien Paul de helft van zijn inkomen in Frankrijk heeft verdiend, wordt van de totale berekende belasting de belasting afgetrokken die betrekking heeft op euro 12.602,50. In België hoeft Paul dan alleen maar het verschil te betalen:

euro 9.181,75 (belasting op euro 25.205)

– euro 3.699,50 (belasting op 12.602,50)

euro 5.482,25

In Frankrijk betaalt Paul in dit geval belasting op het loon dat hij daar verdiende, berekend volgens de Franse belastingwetgeving.

Sociale zekerheid en pensioen

Bij een gelijktijdige tewerkstelling in diverse landen (zoals bij salarysplit het geval is) geldt ofwel het woonplaatsprincipe ofwel het zetelprincipe.

n Het woonplaatsprincipe (u betaalt bijdragen in het land waar u woont) geldt als de werknemer ook in één van de landen waarin hij is tewerkgesteld woont of als de zetels van de diverse werkgevers in verschillende landen gevestigd zijn.

n Het zetelprincipe geldt wanneer de werknemer niet werkt in het land waar hij/zij woont en wanneer er slechts sprake is van één werkgever.

In de praktijk zal dus bij een salarysplit in de meeste gevallen het stelsel van het land waarin de werknemer woont van toepassing zijn. Als hij in België woont, wordt dan van het brutoloon, betaald in de diverse werklanden, de Belgische sociale zekerheid afgetrokken.

Vermits de socialezekerheidsbijdragen (en dus ook de bijdragen voor het pensioen) hier gestort worden, krijgt deze werknemer later een Belgisch pensioen uitbetaald. n

A Annemie Baekelandt en Jocelyne Minet