Wenen, waardigheid en weelde

De elegante hoofdstad van de Habsburgers kan prat gaan op een verbluffende rijkdom aan architecturale stijlen. Wenen pronkt en verrast. Hier valt u van de ene verbazing in de andere.

Wenen is nooit een stad op mensenmaat geweest. Ze werd uit pracht en praal geboren om voor altijd de keizerlijke grandeur uit te dragen. Net zoals de tweekoppige adelaar in het wapenschild, zijn keizer Franz- Jozef I en zijn geliefde Sissi er nog alomtegenwoordig. Het historische centrum, omgeven door de majestueuze gebouwen aan de Ringstrasse, ademt voor eeuwig en altijd de luister van het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije (1867-1918) uit. Met bladgoud overladen barokke gevels wedijveren met modernistische constructies. Bij elke stap ontdekt de wandelaar een andere stijl. Het tentoonstellingsgebouw van de Wiener Secession (1898) van Joseph Maria Olbrich, de Post-sparkasse (1904-06) van Otto Wagner en het wenkbrauwloze huis (1910) van Adolf Loos zijn hiervan de meest adembenemende getuigen.

Wenen is dus in de eerste plaats een stad voor wie houdt van kunst, geschiedenis en architectuur. Al wachten de bezoeker tal van andere verrassingen. De stad wordt doorkruist door 1000 km fietspaden en het verkeer verloopt er ondanks het 1,8 miljoen inwoners vlot. Het openbaar vervoer is buitengewoon efficiënt. De stad blijft ook evolueren. En dus levert elk decennium zijn eigen architecturale pareltjes af: deconstructivistisch, modern of uitbundig.

De klassiekers

De Hofburg (de winterresidentie) en Schloss Schönbrunn (het zomerpaleis) dompelen u onder in de weelde van de voormalige Habsburgse monarchie. Na een bezoek aan de Michaelerkirche wandelt u via de beroemde Spaanse rijschool naar de Heldenplatz. Daar vlakbij kunt u – een waar genot – lunchen in het Palmenhaus in de Burggarten. In deze keizerlijke palmenserre is een uitstekend restaurant gevestigd, met uitzicht op de prachtige tuinen. De in 1998 gerenoveerde jugendstilcon-structie in glas en staal (1906) is een lust voor het oog. In de namiddag kunt u een ritje maken met een koets. Of zalig luieren op de grasvelden van de Maria-Theresien Platz en de indrukwekkende gebouwen bewonderen van het Kunsthistorisches Museum , die deel uitmaken van het opmerkelijke architecturale geheel aan de Ringstrasse.

Een culturele oase

Recht tegenover het Kunsthistorisches Museum bevindt zich het MuseumsQuartier (Museumplatz 1), een postmodernistische culturele oase waar liefst 50 kunstinstellingen hun stek hebben. Een zalige plek, vooral in de zomer wanneer het bruist van de gezelligheid op de vele terrasjes. Trek zeker voldoende tijd uit voor het Architekturzentrum Wien, het MUMOK (Museum voor Moderne Kunst), de Kunsthalle, het Leopold Museum, het Kindermuseum en zelfs voor winkeltjes zoals MQ Point, een schatkamer voor wie op zoek is naar souvenirs en designgadgets.

Aan een verfrissing toe? Spring dan binnen bij Milo, het café-restaurant van het Architekturzentrum. Het gewelfde plafond met Turkse tegeltjes die samen geometrische bloemmotieven vormen, is zo mooi dat u uw drankje helemaal vergeet...

Zaterdag op de Wienzeile

Nog zo’n juweel waar niemand omheen kan is het Secession-gebouw van J.M. Olbrich, aan het begin van de Wienzeile. Ga erheen op een zaterdag, want dan is er midden op de boulevard een grote en gezellige markt (de Naschmarkt), met talloze kraampjes en terrasjes waar u de meest diverse lekkernijen kunt proeven. Vergeet niet op nummer 38 en 40 twee van de mooiste en meest baanbrekende art-nouveauhuizen van architect Otto Wagner te bewonderen: het huis met de vergulde medaillons (ontworpen door een van zijn leerlingen, Kolo Moser) en daarnaast het Majolikahaus (dat heet zo omdat het versierd is met kleurrijke bloemmotieven).

Wanneer de schemering valt, smullen fraai uitgedoste dames van hun Sachertorte, het beroemde chocoladegebak dat bij Café Sacher al ruim 175 jaar even populair blijft. Ontelbare malen gekopieerd maar nooit geëvenaard.

Aan weerszijden van het ultrachique Hotel Sacher bevindt zich een Café Sacher, het ene modern, het andere klassiek, zodat iedereen zijn gading vindt (Philharmonikerstrasse 4). En als het dan eindelijk tijd is, beklimt iedereen in een geanimeerd geroezemoes de trappen van de Staatsopera aan de overkant, waar het genie van meesters als Gustav Mahler en Herbert von Karajan nog altijd voelbaar is. Zit u helemaal boven op het balkon? Maakt niet uit. Net zoals velen vóór u zult u tot tranen toe beroerd worden door de mooiste balletvoor-stellingen of opera’s van deze planeet.

Gezellige wirwar

Via de autovrije straatjes in het centrum belandt u vanzelf op de Hoher Markt, een van de oudste pleinen van de stad. Hier kunt u het uurwerk van Franz Matsch (1911) bewonderen: het Ankeruhr bevindt zich op een galerij die twee gebouwen van verzekeringsmaatschappij Der Anker met elkaar verbindt. Om klokslag twaalf uur zetten twaalf historische personages zich in beweging op muziek. Een charmant schouwspel.

Vervolgens komt u bij de Stephansdom terecht, een meesterwerk van gotiek met een gevernist dak (net gerenoveerd). De dappersten onder u zullen de 347 treden beklimmen om het uitzicht vanaf de torenspits te bewonderen. Maar of u naar boven klimt dan wel beneden blijft, u raakt sowieso doordrongen van de magie van deze plek waar diverse architectuurstijlen harmonieus met elkaar versmelten.

Het Haas-Haus, een postmodernistisch gebouw van Hans Hollein, fungeert als een spiegel voor het religieuze bouwwerk in het hart van een voor het overige barokke wijk. Een wijk waar het trouwens heel aangenaam flaneren is langs de verkeersvrije lanen vol terrasjes. En elk winkeltje is op zijn manier verleidelijk. Proef de minipralines van Altman & Kühne (Graben 30) in een kleine zaak die typisch is voor de architecten van de Wiener Werkstätte. Iets verder vindt u het eethuisje Trzesniewski (Dorotheergasse 1). Franz Kafka woonde hier ooit vlakbij en was er een vaste gast.

An der schönen blauen Donau

Op de Schwedenplatz in het centrum kunt u de boot nemen voor rustgevende tochtjes op de Donau en haar zijarmen. Vandaar valt het maatwerk van architecturale stijlen te bewonderen. Neem nu de Gasometers, die fans van architectuur met verstomming zullen slaan. Vier gascontainers – in 1896 gebouwd en in 1984 in onbruik geraakt – werden door vier verschillende architecten gerenoveerd. Vandaag herbergen deze forten in rode baksteen flats, winkelcentra en bioscopen. De spectaculairste zijn Gasometer A van Jean Nouvel en Gasometer B van de Weense architectengroep Coop Himmelb(l)au , waar een geknakt gebouw met een apocalyptische vorm werd tegen geplakt.

Het is ondenkbaar dat u Wenen verlaat zonder een blik te werpen op het al even unieke als atypische en door planten geïnspireerde werk van Friedensreich Hundertwasser (1928- 2000). Deze schilder, denker en architect had een afkeer van rechte lijnen, dat is snel duidelijk. En hij was een pionier van de ecologische architectuur. Wat u van hem gezien moet hebben? De kunsthal Kunst-HausWien en vooral het wooncomplex Hundertwasserhaus. Verbijsterend!

Tekst: Sophie Dauwe.