Welke redding brengt de natuur?

Homeopathie en kruidentherapie winnen aan populariteit in ons land om gezondheidsklachten aan te pakken. Hoe werken deze alternatieve behandelingen precies en wat mag je ervan verwachten?

Ze worden vaak omschreven als zachte, natuurlijke behandelingen en ook de vraag ernaar stijgt, zo blijkt uit de jongste gezondheidsenquêtes, maar tegelijk is er vanuit de wetenschappelijke wereld nog steeds scepsis over de werkzaamheid van homeopathie en fytotherapie.

“Homeopathie benadert de mens als een geheel. Alle aspecten van zijn leven worden mee in rekening gebracht”, verduidelijkt dokter Léon Scheepers die als huisarts al decennia overtuigd is van de kracht van deze geneeswijze. “Wij behandelen de zieke in plaats van de ziekte. Een homeopathisch voorschrift is dan ook erg individueel. Zo is het perfect mogelijk dat één bepaald homeopathisch middel bij verschillende mensen wordt voorgeschreven om uiteenlopende aandoeningen aan te pakken. Omgekeerd kan eenzelfde klacht – bijvoorbeeld constipatie – bij verschillende mensen met andere homeopathische middelen worden behandeld.”

Om tot zo’n individueel voorschrift te komen, wordt de patiënt van kop tot teen ondervraagd. “De behandeling start met een uitgebreid intakegesprek. Ook de partner ondervragen kan daarbij nuttig zijn. Wij beperken ons niet tot lokale symptomen zoals een wrat, of algemene symptomen zoals vermoeidheid, maar houden bij de analyse rekening met de totale mens. Dus ook met zijn voorgeschiedenis, zijn gezinssituatie, zijn karakter, eventuele trauma’s, enzovoort. Elk detail telt”, legt dokter Scheepers, die secretaris is van de beroepsvereniging Unio Homeopathica Belgica, uit.

“Er bestaan duizenden homeopathische middelen, maar door de zoektocht telkens te verfijnen op basis van hoe de patiënt reageert en de symptomen die hij vertoont, kan je voor die persoon het juiste middel vinden. Eén enkel middel, vandaar de term unitaire homeopathie. Dat is wel even zoeken, maar eens de juiste remedie gevonden, zien we soms echt wonderen gebeuren. Ons uitgangspunt is ook dat bij elke mens één specifiek middel past”, aldus nog dokter Scheepers.

In combinatie met de klassieke geneeskunde

“Waar mogelijk trachten we mensen te behandelen met homeopathische geneeskunde. Als dat niet lukt, roepen we de hulp in van de reguliere geneeskunde. In de praktijk schrijven homeopathische artsen veel minder antibiotica, ontstekingsremmers, maagzuurremmers en psychotrope middelen voor. Onze patiënten zijn ook gemiddeld gezonder omdat zij niet jarenlang allerlei klachten onderdrukken met geneesmiddelen”, vindt dokter Scheepers.

De combinatie met reguliere medicatie kan perfect als dat in het belang van de zieke is. “Ik behandel heel wat mensen met hart- en vaatziekten die hiervoor reguliere geneesmiddelen nemen, maar die voor andere klachten – bronchitis, keelontsteking...- geholpen worden met homeopathie.” Starten met een homeopathische behandeling kan op elke leeftijd. “Al lukt het sneller bij jonge kinderen omdat zij nog niet geremd zijn en zelden zaken wegsteken. Zij laten zich vlotter kennen, wat de homeopathische diagnose vergemakkelijkt. Bij vijftigplussers duurt het soms wat langer voor we het juiste middel vinden. Op die leeftijd is het veel moeilijker om meteen door te dringen tot de kern van iemand”, stelt dokter Scheepers vast.

Fytotherapie of kruidengeneeskunde

Bij een behandeling op basis van planten, kruiden of delen ervan, is geen sprake van verdunning zoals bij homeopathie. “In tal van planten zijn stoffen aanwezig die een gunstig effect hebben op de gezondheid. In tegenstelling tot de reguliere geneeskunde gebeurt dit op een natuurlijke en niet op een synthetische manier”, verduidelijkt dokter Rini Verpraet, die de klassieke geneeskunde combineert met complementaire therapieën. “Bij fytotherapie gebruiken we de volledige plant, dat kan onder de vorm van infusen (kruidenthee), droogextracten (capsules), tincturen (vermalen plant in een alcoholische omgeving), essentiële oliën (gedestilleerd of geperst), enz. Ook delen van een plant kunnen een rol spelen: soms wordt enkel de bloem, de schors, de knoppen of de wortel ingezet.”

Fytotherapie lijkt op klassieke medicatie in die zin dat de werking ervan eveneens gebaseerd is op de actieve bestanddelen die aanwezig zijn in de plant. Bij reguliere medicatie wordt één bepaalde stof van een plant geïsoleerd en sterk geconcentreerd, terwijl fytotherapie verschillende delen of de volledige plant inzet. “Het samenspel tussen die actieve moleculen zorgt vaak voor een meerwaarde en minder bijwerkingen”, meent dokter Rini Verpraet.

Heel wat klassieke geneesmiddelen zijn trouwens afgeleid van planten. “Een bekend voorbeeld van zo’n plantaardig geneesmiddel is de basismolecule van aspirine: acetylsalicylzuur. Dat is afgeleid van de stof salicine, die uit moerasspireaplant of uit de bast van de witte wilg (Salix alba) wordt gehaald. De overeenkomst met klassieke geneesmiddelen betekent ook dat fytotherapie niet zonder gevaar is”, waarschuwt dokter Verpraet.

Bepaalde kruiden kunnen ronduit schadelijk zijn, voor nevenwerkingen zorgen of voor een bepaalde klacht simpelweg ongeschikt zijn. “Sint-janskruid, dat wel eens wordt gebruikt bij depressie, kan tegelijk de werking van andere geneesmiddelen verminderen of beïnvloeden. Bij een vrouw kan dit bijvoorbeeld tot een ongewenste zwangerschap of doorbraakbloedingen leiden wanneer ze gelijktijdig de pil gebruikt. Ook de werkzaamheid van sommige hartmedicatie kan erdoor verminderen. Vandaar dat je best een arts met kennis van fytotherapie raadpleegt voor je plantenmiddelen gebruikt.”

Combineren

“Fytotherapie kan je perfect combineren met of complementair gebruiken met de klassieke geneeskunde, op voorwaarde dat je rekening houdt met eventuele interacties en nevenwerkingen. Bij een juiste plantenkeuze is de werking zachter maar minstens even effectief als die van klassieke geneesmiddelen. Bij een klassieke pil is er één actief bestanddeel werkzaam terwijl bij plantengeneesmiddelen de verschillende delen – actieve bestanddelen, hulpstoffen én ballaststoffen – van een plant harmonieus samenwerken om een globaal therapeutisch effect te krijgen.” Als complementair arts wijst dokter Verpraet klassieke geneesmiddelen niet af maar bij voorkeur kiest hij eerst voor een natuurlijke aanpak.

KARI VAN HOORICK – FOTO’S ISTOCK