Weg met die bril, ik wil lenzen

Mensen die nooit hebben gebrild, beschouwen dit vaak als een teken van veroudering en geven daarom de voorkeur aan lenzen. Anderen zijn hun bril beu of willen hem eens kunnen afwisselen met lenzen. Soms wordt de keuze voor lenzen ingegeven door het beroep of de vrije-tijdsbezigheden (bijv. fotografie). Bril en lenzen hebben allebei hun voor- en nadelen (zie kader p. 62) en dus voor- en tegenstanders. Maar ook het aanbod van contactlenzen is de voorbije jaren ontzettend uitgebreid en er wordt alles aan gedaan om een maximaal comfort te bieden.

Er bestaan talloze soorten lenzen. Het aanmeten van lenzen is dan ook specialistenwerk. Ze moeten immers een goede gezichtsscherpte bieden, aansluiten bij de vorm van uw ogen en zo comfortabel mogelijk zijn. Verder mogen ze geen irritatie veroorzaken. Een eerste onderscheid wordt gemaakt op basis van de flexibiliteit van het materiaal waaruit de lenzen vervaardigd zijn.

Vormvaste lenzen zijn de verbeterde versie van de vroegere harde lenzen. Het materiaal is tegenwoordig minder hard en laat veel zuurstof door. Vormvaste lenzen hebben het voordeel minder gevoelig te zijn voor beschadiging en makkelijk in onderhoud. Elk oog heeft een unieke vorm en het aanmeten van vormvaste lenzen is bijgevolg echt maatwerk. Ze hebben uitstekende optische eigenschappen en zeker bij astigmatisme kunnen zij een duidelijk voordeel bieden. Maar deze lenzen vergen wel een gewenningsperiode. Daarom is het belangrijk dat ze dagelijks gedragen worden. Ze zijn kleiner dan zachte lenzen en geven wel eens problemen bij stof en wind. Vormvaste lenzen hebben een levensduur van één tot vier jaar.

Zachte lenzen bieden het grote voordeel dat zij haast meteen een comfortabel gevoel geven. Er is echter wel een goede tranenfilm voor nodig. En dat durft bij vrouwen, onder invloed van hormonale veranderingen zoals tijdens de zwangerschap of na de menopauze, wel eens problemen geven. Bij wie spontaan last heeft van droge ogen, wordt dit door zachte lenzen nog versterkt. Erg belangrijk is een heel nauwgezet onderhoud. Door hun grote poreusheid zijn ze veel gevoeliger voor stoffen uit het traanvocht en vuildeeltjes uit de omgevingslucht. Ondanks regelmatig onderhoud zal hierdoor een aanslag op de lens gevormd worden die het draagcomfort en de gezichtsscherpte vermindert, met als gevolg dat zachte lenzen sneller aan vervanging toe zijn. Ook de kosten van het onderhoud zijn over het algemeen hoger dan bij vormvaste lenzen. Voordeel is dan weer dat zachte lenzen groter zijn dan vormvaste en bij uitstek geschikt om te dragen tijdens het sporten. Ze kunnen ook perfect afgewisseld worden met een bril.

Een laatste soort zijn de siliconehydrogellenzen, een ingewikkelde naam voor een bijzondere soort zachte lenzen die gemiddeld zes keer meer zuurstof doorlaten dan gewone zachte lenzen. Ze zijn iets minder plooibaar en worden vooral aanbevolen voor mensen die vaak in een ruimte vertoeven met erg droge lucht.

Zachte lenzen nu ook bij astigmatisme

Vroeger kwamen mensen met astigmatisme alleen in aanmerking voor vormvaste lenzen. Intussen is men er echter in geslaagd lenzen te ontwerpen die speciaal geslepen worden om dit probleem te verhelpen: de torische lenzen. Aangezien bij astigmatisme de bolling van het oog niet in alle richtingen dezelfde is, volstaat het niet de cylindercorrectie in de lenzen te slijpen, maar mogen deze lenzen ook niet ronddraaien op het oog. Dit tracht men te voorkomen door bijv. de lenzen onderaan iets te verzwaren. Voorbeelden van deze torische lenzen zijn Acuvue Toric, Focus Toric, SoftLens66 Toric of Optima Toric.

Elke dag nieuwe lenzen

Hoe korter de draagduur van lenzen, hoe soepeler ze zijn en hoe groter het comfort, maar ook hoe hoger de prijs. Conventionele zachte lenzen moeten, afhankelijk van de soort, na 3, 6 of 12 maanden vervangen worden. Het onderhoud – reinigen, desinfecteren, spoelen, bewaren – is ontzettend belangrijk om problemen te voorkomen. Vaak wordt vergeten dat ook het lenzenpotje dagelijks gereinigd moet worden en dat de producten een beperkte houdbaarheidsduur hebben.

Intussen zijn er voor haast alle mogelijke refractieafwijkingen lenzen beschikbaar die na veel kortere tijd vervangen worden bijv. na een maand, na 1 tot 2 weken of zelfs dagelijks.

Daglenzen zoals de Focus Dailies, de 1-day Acuvue of de SofLens One Day hebben het grote voordeel dat ze geen onderhoud vergen en elke dag een perfect zicht geven, zonder aanslag of vervuiling. ’s Morgens zet u ze in, ’s avonds gooit u ze weg. Hebt u er de meerkost voor over, dan bieden deze lenzen het meeste comfort en de minste kans op oogirritaties.

Sommige lenzen mogen dag en nacht worden gedragen zoals de Focus Night & Day (tot 30 dagen) of de Acuvue en Acuvue 2 of PureVision (één week). Ook deze lenzen vergen geen onderhoud als u ze de hele tijd inhoudt. Of uw ogen het toelaten om dag en nacht lenzen te dragen, moet uw oogarts echter eerst bepalen. Niet iedereen komt hiervoor in aanmerking.

Ver en dichtbij: de multifocale lens

En wat met presbyopie? U kunt toch niet telkens van lenzen wisselen naargelang u ver of dichtbij moet zien? Daarom zijn er bifocale en progressieve lenzen (bijv. Acuvue Bifocal, Focus Progressives en Focus Dailies Progressives, Occasions Multifocal). Ze hebben onzichtbare concentrische ringen met een verschillende correctie om scherp te zien op verschillende afstanden. Deze lenzen vergen wel een grote aanpassing en inspanning van de hersenen om te leren hoe u moet kijken om op een welbepaalde afstand een scherp beeld te krijgen. nDokter Carina Koppen, oogarts in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, is enthousiast over de evolutie naar lenzen die veel sneller vervangen worden.

“Dit leidt tot een duidelijke vermindering van het aantal oogproblemen. Op voorwaarde natuurlijk dat de lenzen niet langer gedragen worden dan de periode waarvoor ze bedoeld zijn. Het onderhoud van zachte lenzen û meer dan 90 % van de lensdragers heeft zachte lenzen û blijft het zwakke punt. Te veel mensen besteden er te weinig zorg aan. En hoewel het gelukkig uitzonderingen blijven, kan dit tot ernstige infecties of zelfs tot een zweer op het hoornvlies leiden. Afgezien van de pijn, veroorzaakt dit vaak een litteken dat het verder dragen van lenzen onmogelijk maakt.

Bij astigmatisme vangen vormvaste lenzen automatisch de kromming op, maar ze vergen een belangrijke aanpassing. Daarom kennen zachte torische lenzen toch succes ondanks het feit dat de cylindercorrectie altijd enigszins zal bewegen op het oog.

Progressieve lenzen zijn daarentegen niet zo’n succes. De kwaliteit van het zicht hangt bijvoorbeeld af van de pupildiameter. De lens heeft verschillende concentrische cirkels waarvan er haast altijd meer dan één voor de pupil zit. De hersenen moeten zich echt concentreren op het beeld dat in focus is. Slechts tweederde van de mensen die deze lenzen proberen, slaagt daarin. Bovendien bekom je nooit de perfectie of nooit hetzelfde resultaat als met een bril. Mensen die eerder een bril gedragen hebben, grijpen vaak terug naar een bril. Maar mensen die na de 40 voor het eerst moeten brillen, zijn vaak heel gemotiveerd en zij zijn na een aanpassingsperiode wel tevreden.”

Leen Baekelandt