Weg met de septemberstress

September... De vakantie is voorbij, er moet weer gewerkt worden. De files in het verkeer en aan de kassa van de supermarkt groeien zienderogen... Stop! Zorg dat de stress u niet te pakken krijgt! Met een beetje organisatie blijft u zen!

Voorbij die vakantie! We draaien weer op volle toeren, de telefoon rinkelt terug volop, auto’s rijden opnieuw bumper aan bumper door de straten, in de winkels is het weer aanschuiven geblazen... We rennen van hot naar her, één oog voortdurend op onze horloge gericht... en vragen ons af of de dag lang genoeg zal zijn om alles te doen wat we moeten doen. We worden van alle zijden bestookt, een heel verschil met de twee rustige zomermaanden. Zeker omdat de julihitte ons de gedroomde uitvlucht heeft gegeven om zo weinig mogelijk uit te voeren.

Eén ding is zeker, het einde van de vakantie is synoniem met stress. Maar waarom hebben we zo vaak het gevoel dat we het niet aankunnen? Dat we er niet tegen opgewassen zijn? Dat het ons te veel wordt?

Stress voor iedereen

Waar komt die stress vandaan? Enerzijds wordt er van alle kanten beslag op ons gelegd, en dat is nieuw: alles of bijna alles lijkt binnen handbereik. Voortdurend worden we geconfronteerd met een waaier van mogelijkheden, zowel op het persoonlijke vlak als op het werk, in de vakantie en de vrije tijd.

Anderzijds hebben we dikwijls het gevoel dat we helemaal alleen staan tegenover al die keuzes. Vroeger leek onze manier van leven sterk op die van de buren: binnen eenzelfde sociale groep, op eenzelfde plaats, leefden we zonder ons te veel vragen te stellen, comfortabel genesteld in een routine die we met onze omgeving deelden. “Vroeger,” zegt socioloog Maarten Moens, werden we in onze keuzen geleid door bijvoorbeeld de godsdienst. Dergelijke grote referentiekaders zijn verdwenen. De kaders die overblijven zijn kleiner: het onderwijs, de familie, de vrienden, de verenigingen.”

Autonomie is niet altijd even gemakkelijk om mee te leven. De blik van de anderen, het oordeel van de maatschappij maakt het allemaal niet eenvoudiger: we moeten immers actief zijn, bruisen van de energie en het beeld uitstralen van iemand die het vreselijk druk heeft. Hebt u dit weekend niets gedaan? Vooral niet vertellen!

Die druk begint al heel vroeg, want zelfs jonge kinderen mogen zich niet meer vervelen en moeten naar het judo, de pianoles of de cursus Engels... om het huiswerk niet te vergeten. Wij leven in een prestatiemaatschappij. “Let ook op de cultuur van de jeugd,” zegt psycholoog Jérôme Vermeulen. “Ze wil dat wij op elk moment dynamisch blijven, altijd met de glimlach. Dat legt druk op onze schouders. We hebben wel degelijk het recht om even uit te blazen en te vertragen...”

Leve het pensioen!

Gedaan met werken, leve het pensioen! We weten immers dat het werk een enorme bron van stress is! Maar wacht eens even... niet zo snel... het pensioen bevrijdt ons niet van stress.

Ofwel krijgen we het druk met cursussen, hobby’s, vrijwilligerswerk, buren die we helpen, kleinkinderen die we van school halen en natuurlijk het huishouden. Onze tijdsbesteding wordt niet langer door een ander (het bedrijf) bestuurd maar door onszelf. Maar daarom hebben we het niet minder druk!

Ofwel lijden we aan stress omdat we te weinig om handen hebben. Die stress verschijnt bij mensen die weinig geplande activiteiten hebben, zien dat iedereen druk bezig is, en het gevoel krijgen dat zij nutteloos zijn. “En het is voor elke mens fundamenteel dat hij of zij zich verantwoordelijk en nuttig voelt,” benadrukt Jérôme Vermeulen. “In de vakantie vergeten we dat een beetje: we hebben van de kleinkinderen genoten, we hadden gezelschap, we profiteerden van elkaar, alles ging wat trager. Nu de vakantie voorbij is, verandert dat!”

Te veel of te weinig te doen, van zodra we zelf de baas zijn over onze tijdsbesteding, is het belangrijk dat we ons dagelijkse leven goed indelen. Studies over dat onderwerp tonen aan dat gepensioneerden elke dag rond dezelfde tijd opstaan... een uur dat trouwens niet veel verschilt van wat ze in hun beroepsactieve leven gewoon waren.

6 manieren om stressfactoren uit te schakelen

Hoe kunnen we het najaar rustig tegemoet gaan en weer een ‘normaal’ ritme vinden zonder het op de heupen te krijgen? Stressbeheer is helemaal in de mode... “Maar voor je met de stress probeert te leven,” zegt psycholoog Jérôme Vermeulen, “is het geen slecht idee om eens te kijken of je de stress niet kunt vermijden.” Hoe?

1. Analyseer de situatie en identificeer eerst en vooral de druk die u ondergaat: het gaat al een stuk beter als u de ‘vijand’ kent. De cursus Spaans? Het openbaar vervoer? Het vrijwilligerswerk? Wat bezorgt u de meeste stress?

2. Praat erover met uw partner en uw omgeving. Vertel hen gewoon dat u moe bent. Zij beseffen dat misschien niet voldoende en u zult verrast zijn over hun attente reactie.

3. Probeer de toestand te relativeren. Per slot van rekening zijn het interessante activiteiten en is een beetje vermoeidheid normaal.

4. Onthoud dat u nergens toe verplicht bent: wat u doet is uw keuze.

5. Zet uzelf niet onder druk en tracht geen superman of -vrouw te zijn. Aanvaard uw grenzen en denk aan uzelf. Veronderstel dat u uw kinderen helpt bij een verhuizing: als u twee dagen nodig hebt om van het behangen te bekomen, mag u rustig zeggen dat u er even mee ophoudt, of kunt u een andere oplossing zoeken. U bent daarom nog geen slechte ouder!

6. Wacht niet tot het laatste ogenblik om te doen wat u moet doen. De wedren tegen de tijd doet het stresspeil stijgen! De wetenschap dat u tijd genoeg hebt, is een uitstekend wapen tegen stress.

6 oplossingen om met spanning om te gaan

Het is natuurlijk niet altijd mogelijk om alle stressfactoren uit te schakelen. Nogmaals, stress is altijd het gevolg van een gebrek aan evenwicht tussen een eis en de middelen om eraan te voldoen. Als we de druk niet kunnen verlichten, vinden we misschien wel oplossingen om hem draaglijker te maken. Zes mogelijkheden om te overwegen:

1. Relaxatietechnieken zijn een uitstekende remedie om in stresssituaties de spanning te verlichten. Dat weet iedereen. Maar veel mensen kiezen de avond, net voor het slapengaan, om ontspanningsoefeningen te doen. Dat is op zich niet verkeerd, maar u moet beseffen dat deze technieken veeleer bedoeld zijn voor het moment zelf waarop de stress toeslaat, om op dat ogenblik zijn fysiologische impact te verminderen. Dus overdag, zelfs op het werk.

2. Steun zoeken bij elkaar is geen teken van zwakte. Praten lucht op, zodat de problemen zich niet kunnen ophopen en erger worden.

3. Probeer de situatie te relativeren en er zelfs het grappige van in te zien. De meeste stresssituaties hebben immers vaak een heel absurd kantje. Lachen lost het probleem niet op (hoewel...) maar neemt in elk geval wat spanning weg.

4. Wees niet bang om uw emoties te tonen. De Amerikaanse psycholoog Fowles heeft een verband ontdekt tussen het uitdrukken van emoties en de werking van het autonome zenuwstelsel. Uit zijn werk blijkt dat mensen die hun emoties niet uiten in stresssituaties vaker last hebben van hartkloppingen en transpiratie dan hun meer extraverte collega’s. Een mogelijke verklaring hiervoor: het voortdurend bedwingen van de emoties vereist een bijna permanente activiteit van het autonome zenuwstelsel. Op lange termijn kan dat allerlei psychosomatische problemen veroorzaken. Een flinke huilbui op de schouder van een vriend of vriendin kan dus af en toe geen kwaad...

5. Het is bewezen dat het aaien van een dier de stresssymptomen doet afnemen.

6. En natuurlijk – u ontsnapt er niet aan- is er nog de lichaamsbeweging. Een lichaam dat beweegt, produceert specifieke chemische stoffen. Stress doet vergelijkbare stoffen vrijkomen, maar dan in een andere situatie. Door aan sport te doen, trainen we ons in feite tegen stress. Hoe meer ons organisme in contact komt met die chemische stoffen, hoe beter het bestand wordt tegen mentale en emotionele stress. Daarnaast heeft sport, dankzij de endorfines, de welbekende gelukshormonen, een directe invloed op de stresssymptomen.

Gestrest maar gelukkig

Ten slotte zijn er ook mensen die van stress genieten... De vakantie is amper voorbij of zij hollen van de ene afspraak naar de andere en hebben echt geen tijd meer om deze week af te spreken. Ze praten over stress maar zijn duidelijk niet van plan ook maar iets te veranderen aan de manier waarop ze met hun tijd omgaan.

“Let op,” zegt Jérôme Vermeulen, “je hebt mensen die het erg druk hebben, maar die daar echt van houden. Zij hebben positieve stress. Als ze niet werken, zorgen ze toch dat ze genoeg verplichtingen binnen- en buitenshuis hebben zodat ze geen tijd krijgen om zich te vervelen. Dat is een gezonde keuze en die moeten we respecteren. Neem hun ‘klachten’ dus met een korreltje zout, zonder er neerbuigend over te doen. Het is hun verdedigingssysteem. Speel het spel daarom mee. Zeg niet: “Heb je stress? Je kon kiezen, je hebt het zelf gezocht!” Maar wel: “Ik zou je wat vaker willen zien.” Blijf positief. Beter overwerkt dan in de put! n

Gwenaëlle Ansieau en Lisa Leuven