We willen weer ‘goe de manieren’ leren

De kandidates van de Miss Belgian Beautyverkiezing krijgen les van een etiquettecoach en we zien een golf van boeken over wellevendheid verschijnen. Weten we dan niet meer wat goede manieren zijn? Of zoeken we naar een nieuw houvast?

De jongste maanden krijg ik veel vragen van bedrijven die hun personeel de basisregels van de etiquette willen aanleren, vooral dan aan hun kaderpersoneel of aan mensen met een belangrijke commerciële functie”, zegt Yvette Verbeest. Zij is etiquettecoach en heeft nu een voltijds beroep aan het aanleren van wellevendheidsregels. “De mensen kunnen perfect chatten en mailen maar weten niet meer hoe ze zich correct moeten voorstellen of gedragen bij een zakendiner. Dat is het probleem.”

Wellicht hebt u Yvette Verbeest in actie gezien in het VTM-programma Klassedames en vorig jaar leerde ze culinaire etiquette aan de kandidates van de Miss Belgian Beautywedstrijd. “De interesse voor etiquette gaat altijd met golven”, weet ze. “De mei 68-ers wilden er niet van weten wegens te conventioneel en te bourgeois, maar in de tweede helft van de jaren negentig begon de belangstelling opnieuw te groeien.”

“Om ons goed te voelen en uit respect”

Bijna exact dezelfde woorden horen we van Anne t’Serstevens. Deze oud-journaliste van de krant La Libre Belgique schreef eind vorig jaar het boekje Savoir-vivre in 365 dagen (*). Daarin geeft ze wellevendheidstips rond een veertigtal situaties en thema’s. Ze volgt het voorbeeld van Marlène de Wouters en van de Françaises Sophie Fontanel en Marie Perron, die eerder al succesvolle boeken over moderne etiquette uitbrachten. “Op vijftien jaar is ons dagelijks leven ongelooflijk veranderd”, meent de auteur. “We sms’en, boeken lowcostvluchten, internetten, eten wereldkeuken en sorteren ons afval. Allemaal dingen die we vijftien jaar geleden niet deden. Niet te verwonderen dat mensen een nieuw houvast zoeken. Savoir- vivre gaat dan ook veel verder dan wat beleefdheidsregeltjes. Het is een kwestie van respect voor anderen maar ook voor onszelf. Het is een levenswijze die de relaties met andere mensen harmonischer maakt in een periode waarin we onze planeet met steeds meer volk moeten delen. Wie goede omgangsvormen met anderen nastreeft, zal zichzelf ook beter voelen. Ik heb dit boekje geschreven om mensen een nieuwe leidraad in de sociale omgang te geven, zeker niet vanuit een verzuurde reactie in de stijl van Jonge mensen staan op de bus niet meer op voor ouderen!”

Toch opvallend: Anne t’Serstevens citeert geregeld uit een werk over wellevendheid dat Erasmus in... 1530 schreef voor een jonge edelman. Ze geeft ook negen (!) verschillende tips voor handkussen en adviseert mannen een jacquet als kledingstuk op een begrafenis van een dicht familielid. Liggen we daar nog van wakker? “Ik geef toe dat sommige adviezen ouderwets overkomen, maar het is mijn persoonlijke visie dat sommige regels uit het verleden nog zo slecht niet zijn”, lacht de schrijfster. “Voor mij vormen ze het summum van savoir-vivre. U zou trouwens verwonderd zijn hoe zalig vrouwen een handkus nog altijd vinden. En zelfs na bijna 500 jaar slaat Erasmus vaak spijkers met koppen. Maar wie zich bij bepaalde tips onwennig voelt, moet ze niet toepassen want dan gaat hij zich juist niet goed voelen!”

De vorm is ten minste zo belangrijk

De behoefte aan goede manieren heeft natuurlijk veel te maken met de veranderingen in onze samenleving. Ook nu willen we beleefd blijven, maar we weten niet altijd hoe. De traditionele etiquette leerde ons wel hoe we grote slabladeren moeten snijden maar niet hoe we beleefd moeten eten van fingerfood, tapas en wraps. Hoe je een uitnodiging adresseert aan een nieuwsamengesteld gezin. Vanaf wanneer je een meisje mevrouw noemt. En waar je als roker nog een sigaretje kunt opsteken. Om nog maar te zwijgen van de vele nieuwe communicatievormen waarmee we moeten leren om te gaan.

“Zolang we maar respectvol blijven, zijn e-mails en sms’jes niet noodzakelijk minder beleefd dan een brief”, horen we nog van Anne t’Serstevens. “De vorm is daarbij minstens zo belangrijk als de inhoud. Het vraagt bijvoorbeeld niet veel extra tijd om de geadresseerde te groeten aan het begin en het einde van uw bericht. Maar u zult wel beleefder overkomen.”

Ook onze grotere openheid ten aanzien van ons lichaam en onze gezondheid leidt tot nieuwe omgangsvormen. De vraag Hoe gaat het ermee? is heel lang een oppervlakkige passe-partout geweest om een gesprek te starten. De beide partijen antwoordden Prima, Goed of Dat gaat wel en daarmee was de kous af. Vandaag is het juist een teken van respect om er dieper op in te gaan. Om te luisteren als uw gesprekspartner vertelt hoeveel last hij heeft van gewrichtspijnen. Of om iemand een compliment maken als u merkt dat ze is afgevallen of er gewoon heel goed en fit uitziet. Ze heeft misschien veel inspanningen geleverd om tot dat resultaat te komen en zal het waarderen als u interesse toont. Vroeger zouden we gedaan hebben of we het niet zagen, wanneer we iemand ontmoetten die na een chemotherapie zijn of haar hoofdhaar had verloren. Vandaag getuigt het van respectvolle aandacht om dan wel naar de gezondheid te informeren en te luisteren naar zijn of haar verhaal. Ook dat is savoir-vivre vandaag: het doorbreken van valse taboes. n

(*) Anne t’Serstevens, Savoir-vivre in 365 dagen, Roularta Books, isbn 2960049640, verkoopprijs: euro 10.

Ludo Hugaerts