Water en vlammen in de herfsttuin

Hoe kan onze tuin óók in de herfst een blikvanger worden? We zochten inspiratie in de Japanse tuin in Hasselt. In oktober lijken de vlammende kleuren van de esdoorns, de chrysanten en de koikarpers met elkaar te versmelten...

Vanaf eind september start het spektakel in de Japanse tuin (*): de kruinen van de Japanse esdoorns veranderen in vlammende fakkels. Van vuurrood en paars tot geel en oranje plus alle denkbare mengkleuren. Wanneer tegelijk de Japanse kersenbomen en de gingko biloba geel worden en de potchrysanten in bloei staan, doet het kleurenfeest bijna pijn aan de ogen.

“Alleen kunnen we nooit precies voorspellen wanneer”, vertelt conservator Claire Lelièvre. “De meeste kans maak je in de tweede helft van oktober. Daarom organiseren we ons chrysantenfestival in die periode. Maar verder hangt alles af van het weer. Bij koud weer kan het kleurenfeest vroeger starten. Bezoekers kunnen beter een paar dagen vooraf bellen om te weten hoe ver de verkleuring al staat.”

In die herfsttooi wordt de symboliek van de Japanse tuin nog duidelijker. Het park is aangelegd van oost naar west (de richting van de zon) en bevat lagere en hogere heuvels (als symbool voor de Fujijama). Die zorgen ervoor dat elke stap een ander zicht bieden. Geen rechte dreven dus, maar kronkelpaden, steigers en bruggetjes. Alleen op het einde breekt het zicht open in de grote kersenbomentuin.

Alles is gebouwd op drie elementen: stenen, water en planten. De twee eerste staan voor het eeuwige leven, het derde voor de wisseling. De stenen komen terug in de rotspartijen, de stapstenen en de keien langs de oevers. Het water lijkt overal aanwezig. Een waterloop doorkruist het park en vormt watervallen. De grote in het begin symboliseert het geweld van de geboorte, de kleinere de andere overgangen in het leven. De waterloop eindigt in een rustige vijver: de wijsheid van de rijpere leeftijd.

Overal doorkijk

Hier blijf je kijken naar twee blikvangers: de koikarpers in de vijver en het theeceremoniehuis. De bonte kleuren van de vissen lijken te antwoorden op de kleuren van de esdoorns. Het theehuis is gebouwd met natuurlijke materialen naar een 17de-eeuws model. Het rijst op uit het water en ademt sfeervolle rust en bezinning.

Bij de planten zie je nergens een dichte begroeiing, wel sobere partijen met veel open ruimte. “De planten moeten rust brengen en tegelijk de seizoenen symboliseren”, verklaart de conservator. “Dus géén borders met éénjarigen of vaste planten, want die zouden met hun drukte de blik verstoren. Wél bloeiende heesters, esdoorns, irissen aan de waterkant, dennen in opvallende snoeivormen en veel mostapijten. De kersenbomen, rododendrons, azalea’s en magnolia’s stralen de lente uit, de hortensia’s de zomer en de esdoorns en potchrysanten staan voor de herfst. Hoge bomen vermijden we, op de gingko biloba na. Overal hebben de ogen van de bezoekers doorkijk, al zeggen de Japanse bezoekers dat onze tuin nog te vol staat!”

Bij de esdoorns is gekozen voor een grote afwisseling. Laagblijvende en hogere variëteiten van de klassieke Japanse esdoorn ( Acer palmatum) vormen de meerderheid. Sommige kleuren in de lente geelroze en worden later groen, een enkele variëteit behoudt zelfs zijn blad. Zeer speciaal zijn de Chinese esdoorn ( Acer ginnala), waarvan de bladeren net vóór de val oranje worden, en de Acer japonicum Aconitifolium. Deze laatste verkleurt tot een oranjerode vuurzee.

In uw eigen tuin

Hoe kunnen we in onze tuin iets van die Japanse (herfst)sfeer scheppen?

n Plant een drietal Japanse esdoorns met verschillende kleuren aan: een dwergsoort (bijv. Acer palmatum dissectum, max. 2 m hoog, herfstkleur donkergeel tot oranje), een middelhoge variëteit (bijv. Acer palmatum Osakazuki, 3 tot 4 m, herfstkleur vuurrood) en een hogere variëteit (bijv. Acer palmatum Atropurpureum, 8 tot 12 m, herfstkleur bruin- tot oranjerood). Houd er rekening mee dat ze traag groeien.

n Plant ze zo vrijstaand mogelijk, maar nooit dicht bijeen. Eén in een gazon bijv., een andere op een talud en een derde langs een waterpartij.

n Liever géén tuinkamertjes of buxusbollen: de Japanse tuin wil een natuurlijk landschap in miniatuur zijn.

n Maak een rustige, open plek (zen!), die u bedekt met keien of kleine rotsen. Verder niets behalve een bonsai!

n Water is een must.

n Zet in de herfst een aantal potchrysanten samen in een strakke groep. n

* Japanse Tuin, Gouverneur Verwilghensingel, 3500 Hasselt, open tot 31 oktober 10-17 uur, weekend 14-18 uur, gesloten op maandag. Toegang euro 5, info tel. 011 235200. Chrysantenfestival: 17-25 oktober.

Ludo Hugaerts – Foto’s Bastin & Evrard