Wat is flessentrekkerij?

Wie zich in een restaurant te goed doet aan een heerlijke maaltijd, wetend dat hij de rekening niet kan betalen, maakt zich schuldig aan wat het strafrecht ‘flessentrekkerij’ noemt. Dat heeft dus niets met wijn of een brouwerij te maken!

Eén van de meest voorkomende rechtshandelingen is de koopovereenkomst: de koper ontvangt koopwaar en de verkoper krijgt in ruil een bepaalde verkoopprijs. Ofwel wordt de verkoopprijs eerst betaald waarna de koper de koopwaar ontvangt, ofwel ontvangt de koper eerst zijn koopwaar waarna hij tot betaling overgaat. Toch kan het gebeuren dat er enige tijd verstrijkt tussen de levering van de koopwaar of de dienst en de betaling. Het handelsverkeer draait echter rond rechtszekerheid waarbij de verkoper bepaalde rechten kan doen gelden om zekerheid van betaling te krijgen.

Niet kunnen betalen is geen misdrijf

Het gebeurt wel eens dat een schuldenaar niet in staat is om zijn schuld û belastingen, een ziekenhuisrekening, de factuur van een aannemer û te betalen. Het niet kunnen betalen is op zich echter geen misdrijf. De wetgever gaat ervan uit dat een burger door een samenloop van omstandigheden wel eens niet in staat kan zijn om een bepaalde schuld te vereffenen. Als hij ’ter goeder trouw’ wordt geacht, kan de schuldenaar van de rechtbank de spreiding van de betaling verkrijgen. Vanzelfsprekend moet hij dan wel kunnen bewijzen dat hij zonder grove schuld of opzet in onverwachte financiële moeilijkheden is geraakt.

Zelfs wanneer de schuldenaar niet kan betalen, is er dus niet altijd sprake van een misdrijf. In dat geval kan de schuldenaar wel geconfronteerd worden met beslaglegging, maar blijven strafrechterlijke sancties achterwege.

De afwas doen hoeft niet!

In een beperkt aantal gevallen heeft de wetgever de niet- betaling van een schuld wél strafbaar gesteld. Wie zijn verplichting tot betaling van onderhoudsgeld niet nakomt bijvoorbeeld, maakt zich schuldig aan het misdrijf van familieverlating, strafbaar gesteld met een gevangenisstraf van 8 dagen tot 6 maanden.

Ook wie als flessentrekker zijn schulden niet kan betalen, is strafbaar. Flessentrekkers zijn immers personen die heel goed weten dat ze geen geld hebben, maar die zich toch bepaalde goederen of diensten laten verschaffen. Zij bestellen bijvoorbeeld een maaltijd in een restaurant, overnachten in een hotel, laten een voertuig van brandstof of smeerolie voorzien of nemen een taxi terwijl ze heel goed weten dat ze daarvoor niet kunnen betalen. Flessentrekkerij (of afzetterij) is dus een vorm van bedrog, strafbaar gesteld met een gevangenisstraf van 8 dagen tot 3 maanden. In geval van herhaling kunnen deze straffen worden verdubbeld.

U hoeft echter niet onmiddellijk te panikeren als u eens een keer hebt gegeten en plots vaststelt dat u geen geld op zak hebt. Van flessentrekkerij is alleen maar sprake wanneer u in de volstrekte onmogelijkheid verkeert om te betalen. In het juridische jargon: wanneer u in een staat van onvermogen verkeert. Niemand kan het u kwalijk nemen als u per vergissing geen geld op zak hebt of uw kredietkaart het laat afweten. Tenminste als u enkele dagen later (per overschrijving of in contanten) betaalt. De restauranthouder heeft niet het recht u te verplichten iets waardevols in pand te geven of de afwas te doen.

Het verschil met een diefstal

Waarom het begrip flessentrekkerij uitdrukkelijk in het strafwetboek moest voorzien worden? Omdat dit misdrijf niet onder de noemer diefstal kan geplaatst worden. Diefstal is het zich bedrieglijk toeëigenen van andermans zaak. Bij flessentrekkerij is daar geen sprake van. Hier worden de goederen door de verkoper aangeboden. Zij worden dus niet bedrieglijk ontvreemd. En in de strafwet is iets pas een misdrijf wanneer het uitdrukkelijk door de wet als zodanig wordt omschreven. n

Elfri De Neve, advocaat