Wat is er aan de hand?

Bij de ziekte van Dupuytren kunnen je vingers helemaal kromtrekken en zo je hand onbruikbaar maken. Gelukkig gaat het met de mogelijke behandelingen de goede richting uit.

Doet de ziekte van Dupuytren niet meteen een belletje rinkelen? Toch komt deze aandoening frequent voor en treft ze mannen opvallend vaker dan vrouwen. “Tijdens onderzoek naar de ziekte hebben we vastgesteld dat één op de drie 50-plussers knobbels op de vingers ver- toont. Slechts bij een minderheid – één op de tien – is er sprake van ernstige problemen met vingers die niet meer kunnen strekken. Pijn is er zelden, ten-zij na eerdere behandelingen”, zegt handchirurg prof. dr. Ilse Degreef.

VAAK ERFELIJK

De ziekte ontstaat doordat het bindweefsel tussen huid en pezen in je hand- palm begint te verdikken. Dat uit zich eerst via kleine knobbels of verhardingen. Geleidelijk aan kan dit verder evolueren naar onderhuidse strengen die je vingers steeds meer richting je handpalm trekken. Vooral de pink en ring-vinger staan vaak helemaal uit de lijn.

“Dupuytren is een dynamische ziek-te, waarbij we merken dat de knobbeltjes zowel status quo kunnen blijven als verergeren. In dat laatste geval produceren een soort littekencellen steeds meer collageen en bindweefsel, zodat die onderhuidse strengen groeien. Daarnaast kunnen kleine knobbels ook uit zichzelf weer verdwijnen.” Je genen spelen een voorname rol. In heel wat gevallen blijkt de ziekte erfelijk en treft ze de ene generatie na de andere. “Als je vader of grootvader Dupuytren had, is de kans groter dat de ziekte sterker evolueert of hardnekkiger wordt. Vaak komen ook verwante genetische aandoeningen voor, zoals knobbels op de voetzolen of op de penis.”

“Preventief kan je voorlopig niets tegen de ziekte te ondernemen”, benadrukt prof. Ilse Degreef. “Er circuleert wel propaganda om radiotherapie of bestraling in te zetten om het verhardingsproces te stoppen. Maar daar zijn evenveel argumenten tegen. De beschikbare studieresultaten lijken niet erg solide en bovendien zorgt radiotherapie op lange termijn mogelijk voor een averechts effect, want het creëert nieuw littekenweefsel.”

NOOIT 100% SUCCESVOL

“Behandelen doen we uitsluitend als de patiënt dat wil, bijvoorbeeld omdat het hem hindert in het dagelijkse leven. Wij begeleiden de patiënt bij de behandelkeuze door goede informatie te geven over de mogelijke gevolgen van zowel ingrijpen als zorgzaam afwachten.”

Zo snel mogelijk behandelen is niet aan de orde. “We hopen daar in de toekomst wel toe te komen, maar vandaag biedt nog geen enkele methode 100% garantie op succes en een blijvend resultaat. De meeste behandelingen slagen er min of meer in om de problemen op te lossen, maar de langetermijnresultaten blijven erg onvoorspelbaar.”

Medicatie is er (nog) niet. “Tijdens op- stoten met groeiende knobbels, jeuk of pijn kan een ontstekingsremmer veilig helpen. Intussen lopen er studies naar medicatie die de ziekte afremt of andere behandelingen ondersteunt.”

SPALKEN EN DOORPRIKKEN

Een optie die wel met succes werd onderzocht, is het weer recht spalken van de kromme vingers, als dit technisch mogelijk is en de patiënt de spalken ver- draagt. Je moet je vinger(s) dan wel bijna de klok rond in een corrigerende spalk dragen om ze weer gestrekt te krijgen. Nachtspalken zijn praktischer, maar de efficiëntie is niet aangetoond. Een andere populaire methode is het doorprikken van de onderhuidse strengen onder de handpalm (fasciotomie). “Bij deze oude techniek wordt met behulp van naalden door de huid heen in de strengen geprikt of worden ze licht ingesneden tot ze loslaten. Kort nadien kan je je vingers opnieuw vlot strekken. Aan deze behandeling hangt wel een beperkt risico op zenuw- of vaatletsels vast. En de ingreep kan ook falen, vooral bij te dikke strengen. Bij sommigen patiënten is na een fasciotomie het probleem van de baan. Maar als de ziekte genetisch bepaald is en zich meer uitgebreid manifesteert, is er meer kans op herval. Jammer genoeg wordt deze behandeltechniek in bepaalde centra gecommercialiseerd, terwijl dit zeker geen dure behandeling hoeft te zijn.”

INFILTREREN EN OPEREREN

Tot voor kort kon je in ons land je krom-me vingers laten rechten via infiltraties in je hand met collagenase. Dat product loste het overtollige collageen op zodat de harde onderhuidse strengen al na enkele dagen verdwenen. “Heel wat operaties konden daarmee worden voorkomen. Jammer genoeg is dit product bij ons niet meer te krijgen omdat de Amerikaanse producent er een te hoge prijs voor wil. We hebben goede hoop op een gelijkaardig product met hetzelfde effect, dat momenteel volop wordt ontwikkeld in Europa.”

De meest ingrijpende behandeling is handchirurgie, waarbij zieke bindweefseldelen onderhuids worden weggesneden. Soms worden de strengen ook gewoon onderbroken. “Bedoeling is de vingers zo beweeglijk mogelijk te houden. Hoe eenvoudiger de ingreep, hoe beter doorgaans het resultaat en hoe vlotter het herstel. In heel ernstige gevallen moet er huid worden weggenomen en volgt dus een huidtransplantatie. Een amputatie van een vinger trachten we te vermijden, al willen sommige mensen dat zelf, wanneer hun vinger in hun handpalm groeit en te veel pijn veroorzaaktt. Maar chirurgie biedt evenmin een garantie op blijvend resultaat. Momenteel voer ik onderzoek om die microchirurgische technieken verder te verfijnen en zo de kans op succes en een snellere revalidatie te verhogen.”

ZALVEN EN OEFENEN

Vitamine E-zalf op de getroffen vingers aanbrengen is (nog) niet wetenschappelijk bewezen. “Maar er zijn argumenten dat deze zalf het verharden van de strengen kan temperen. Sommige patiënten melden een zachter gevoel aan de handen. Een gelijkaardig resultaat is er ook met ontstekingsremmende zalf. Je kan deze producten veilig uitproberen om te zien of ze bij jou werken.”

Vingeroefeningen, zoals het lichtjes stretchen van de vingers, zijn wellicht geen goed idee. Prof. Ilse Degreef: “Wanneer je onderhuidse littekencellen uitrekt, reageren ze vaak door nog erger samen te trekken. Handkinesitherapie na een andere behandeling is wel nuttig en wordt nog onderschat. Je leert dan via oefeningen opnieuw je vingers buigen en strekken.”